Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 119: Tập làm văn Nghị luận về tác phẩn truyện (hoặc đoạn trích)

NGỮ VĂN 9 VĂN NGHỊ LUẬNNGHỊ LUẬN XÃ HỘINGHỊ LUẬN VĂN HỌCNGHỊ LUẬNVỀ MỘTSỰ VIỆC, HIỆN TƯỢNGNGHỊ LUẬNVỀ MỘTTƯ TƯỞNG, ĐẠO LÍNGHỊ LUẬNVỀ TÁC PHẨM TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH)NGHỊ LUẬNVỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠĐỀ VĂN NGHỊ LUẬN Đề 3: Suy nghĩ về thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến qua hình ảnh Vũ Nương trong “Chuyện người con gái Nam Xương” của Nguyễn Dữ.Đề 2: Sức mạnh của tình yêu thương.Đề 1: Tinh thần tự học.Đề 4: Cảm nhận về vẻ đẹp của người lính trong bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu.Tiết 119: TẬP LÀM VĂNNGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH)I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)1. Ví dụ: v/b sgk Mở bàiĐoạn IThân bàiĐoạn IIĐoạn IIIĐoạn IVKết bàiĐoạn V* Vấn đề nghị luận: Những phẩm chất, đức tính đẹp đẽ, đáng yêu của anh thanh niên trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long.* Nhan đề: + Hình ảnh anh thanh niên trong Lặng lẽ Sa Pa...+ Một vẻ đẹp nơi Sa Pa lặng lẽ+ Sa Pa không lặng lẽ*Bố cục:Tiết 119: NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH)2. Nhận xét:I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)1. Ví dụ: v/b sgk* Vấn đề nghị luận: Những phẩm chất, đức tính đẹp đẽ, đáng yêu của anh thanh niên trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long.* Nhan đề: + Hình ảnh anh thanh niên trong Lặng lẽ Sa Pa...+ Một vẻ đẹp nơi Sa Pa lặng lẽ+ Sa Pa không lặng lẽ*Bố cục: 3 phần I. Gấp lại truyện ngắn“ Lặng lẽ Sa Pa”, lòng ta cứ xao xuyến, vấn vương trước vẻ đẹp của những con người, trước những tình cảm chân thành, nồng hậu trong một cuộc sống đầy tin yêu. Viết về một mảng hiện thực trên miền đất Sa Pa trong giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội và chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mĩ, thiên truyện như muốn nói với ta rằng: Bên trong vẻ lặng lẽ của núi rừng, cuộc sống ở đây chứa bao vẻ đẹp đáng yêu, đang có không ít sự hi sinh thầm lặng. Dù được miêu tả nhiều hay ít, trực tiếp hay gián tiếp, nhân vật nào của “ Lặng lẽ Sa Pa” cũng hiện lên với nét cao quý đáng khâm phục.Trong đó, anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu – nhân vật chính của tác phẩm - đã để lại cho chúng ta nhiều ấn tượng khó phai mờ. Tiết 119: NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH)2. Nhận xét: Dù được miêu tả nhiều hay ít trực tiếp hay gián tiếp, nhân vật nào của “Lặng lẽ Sa Pa” cũng hiện lên với nét cao quý đáng khâm phục.Trong đó, anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lý địa cầu - nhân vật chính của tác phẩm - đã để lại cho chúng ta nhiều ấn tượng khó phai mờ.Nªu V§NLMở bài: IKết bài: VThân bài: II, III,IV II. Trước tiên, nhân vật anh thanh niên này đẹp ở tấm lòng yêu đời, yêu nghề, ở tinh thần trách nhiệm cao với công việc lắm gian khổ của mình. Trong lời giới thiệu với ông họa sĩ già và cô gái, bác lái xe gọi anh là “ người cô độc nhất thế gian” . Đã mấy năm nay, anh sống một mình trên đỉnh Yên Sơn cao hai nghìn sáu trăm mét, bốn bề chỉ có cây cỏ và mây mù lạnh lẽo. Công việc hàng ngày của anh là đo gió, đo nhiệt độ, đo mưa, đo nắng rồi ghi chép, rồi gọi vào máy bộ đàm báo về trung tâm. Nhiều mùa, nhiều đêm anh phải đối chọi với gió tuyết và lặng im. Vậy mà anh rất yêu công việc của mình. Chúng ta hãy nghe lời nói của anh thanh niên với ông họa sĩ: “[...] khi ta làm việc ta với công việc là đôi, sao gọi là một mình được? Huống chi việc của cháu là gắn liền với việc của bao anh em, đồng chí dưới kia. Công việc của cháu gian khổ thế đấy, chứ cất nó đi, cháu buồn đến chết mất”. Còn đây là tâm sự của anh với cô kĩ sư trẻ: “[...] lúc nào tôi cũng có người trò chuyện. Nghĩa là có sách ấy mà!” Tuy sống trong điều kiện thiếu thốn cả vật chất lẫn tinh thần nhưng người thanh niên ấy vẫn ham mê công việc, vẫn biết sắp xếp, lo toan cuộc sống riêng ngăn nắp, ổn định. Anh nuôi gà, trồng hoa, đọc sách. Thỉnh thoảng anh xuống đường, tìm gặp bác lái xe cùng hành khách để trò chuyện cho nguôi nỗi nhớ nhà, vợi bớt cô đơn. Ngay từ những phút gặp gỡ ban đầu, lòng mến khách, nhiệt tình của anh đã gây được thiện cảm tự nhiên đối với người họa sĩ già, cô kĩ sư trẻ. Niềm vui được đón khách dào dạt trong lòng anh, toát lên trên nét mặt, qua từng cử chỉ. Anh biếu bác lái xe củ tam thất để mang về cho vợ bác mới ốm dậy. Anh mừng quýnh đón quyển sách bác mua hộ. Anh hồ hởi đón mọi người lên thăm “nhà” mình và hồn nhiên kể về công việc, cuộc sống của mình, của bạn bè nơi SaPa lặng lẽ. Chúng ta khó có thể quên việc làm đầu tiên của anh thanh niên khi có khách lên thăm nơi ở của mình: hái một bó hoa rực rỡ sắc màu tặng người con gái chưa hề quen biết. “Anh con trai, rất tự nhiên như với một người bạn đã quen thân, trao bó hoa đã cắt cho người con gái, và cũng rất tự nhiên cô đỡ lấy”. Củ tam thất gửi bác lái xe, làn trứng, bó hoa tiễn người họa sĩ già, cô gái trẻ tiếp tục cuộc hành trình, đó là những kỉ niệm của một tấm lòng sốt sắng, tận tình đáng quý. Nhưng anh thanh niên này thật đáng yêu ở nỗi ”thèm người”, lòng hiếu khách đến nồng nhiệt, ở sự quan tâm đến người khác một cách chu đáo. Anh cảm thấy đóng góp của mình bình thường, nhỏ bé so với bao người khac. Bởi thế, anh ngượng ngùng khi ông họa sĩ già phác thảo chân dung của mình vào cuốn sổ tay. Con người khiêm tốn ấy hào hứng giới thiệu cho họa sĩ những người đáng để vẽ hơn mình. Đó là ông kĩ sư ở vườn rau dưới SaPa vượt qua bao khó khăn, vất vả để tạo ra những củ su hào to hơn, ngọt hơn cho nhân dân toàn miền Bắc, là anh cán bộ khí tượng dưới trung tâm suốt mười một năm nay chuyên tâm nghiên cứu và thiết lập một bản đồ sét. Dù còn trẻ tuổi, anh thấm thía cái nghĩa, cái tình của mảnh đất Sa Pa mà mình được sinh ra, lớn lên, thấm thía sự hi sinh thầm lặng của những con người ngày đêm làm việc, lo nghĩ cho đất nước. IV. Công việc vất vả, có những đóng góp quan trọng cho đất nước như thế nhưng người thanh niên hiếu khách và sôi nổi ấy lại rất khiêm tốn. III. Sống trong hoàn cảnh như thế, sẽ có người dần thu mình lại trong nỗi cô đơn. Dù được miêu tả nhiều hay ít trực tiếp hay gián tiếp, nhân vật nào của “Lặng lẽ Sa Pa” cũng hiện lên với nét cao quý đáng khâm phục.Trong đó, anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lý địa cầu - nhân vật chính của tác phẩm - đã để lại cho chúng ta nhiều ấn tượng khó phai mờ.Nªu V§NLMở bài: IKết bài: VThân bài: II, III,IVLuận điểm 1: Trước tiên, nhân vật anh thanh niên này đẹp ở tấm lòng yêu đời, yêu nghề, ở tinh thần trách nhiệm cao với công việc lắm gian khổ của mình.Luận điểm 2: Nhưng anh thanh niên này thật đáng yêu ở nỗi “thèm người”, lòng hiếu khách đến nồng nhiệt, ở sự quan tâm đến người khác một cách chu đáo.Luận điểm 3: Công việc vất vả, có những đóng góp quan trọng cho đất nước như thế nhưng người thanh niên hiếu khách và sôi nổi ấy lại rất khiêm tốn.Triển khai nghị luận= hệ thống luận điểm ->Lập luận phân tích cuộc sống của chúng ta được làm nên từ bao phấn đấu, hi sinh lớn lao và thầm lặng? Những con người cần mẫn, nhiệt thành như anh thanh niên ấy thật đáng trân trọng, thật đáng tin yêu. Bằng một cốt truyện khá nhẹ nhàng, những chi tiết chân thực, tinh tế, bằng ngôn ngữ đối thoại sinh động, Nguyễn Thành Long đã kể lại một cuộc gặp gỡ tình cờ mà thú vị nơi Sa pa lặng lẽ.Chưa đầy ba mươi phút tiếp xúc với anh thanh niên khiến người hoạ sĩ già thêm suy ngẫm về vẻ đẹp cuộc đời mà mình không bao giờ thể hiện hết được, khiến cô kĩ sư trẻ lòng bao cảm mến bâng khuâng.Với truyện ngắn này,phải chăng nhà văn muốn khẳng định: => Cô đúc, khái quát vấn đề nghị luận Dù được miêu tả nhiều hay ít trực tiếp hay gián tiếp, nhân vật nào của “Lặng lẽ Sa Pa” cũng hiện lên với nét cao quý đáng khâm phục.Trong đó, anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lý địa cầu - nhân vật chính của tác phẩm - đã để lại cho chúng ta nhiều ấn tượng khó phai mờ.Nªu V§NLMở bài: IKết bài: VThân bài: II, III,IVLuận điểm 1: Trước tiên, nhân vật anh thanh niên này đẹp ở tấm lòng yêu đời, yêu nghề, ở tinh thần trách nhiệm cao với công việc lắm gian khổ của mình.Luận điểm 2: Nhưng anh thanh niên này thật đáng yêu ở nỗi “thèm người”, lòng hiếu khách đến nồng nhiệt, ở sự quan tâm đến người khác một cách chu đáo.Luận điểm 3: Công việc vất vả, có những đóng góp quan trọng cho đất nước như thế nhưng người thanh niên hiếu khách và sôi nổi ấy lại rất khiêm tốn.Triển khai nghị luận= hệ thống luận điểm ->Lập luận phân tích...Cuộc sống của chúng ta được làm nên từ bao phấn đấu, hi sinh lớn lao và thầm lặng? Những con người cần mẫn, nhiệt thành như anh thanh niên ấy thật đáng trân trọng, thật đáng tin yêu.Khẳng định vấn đề->Lập luận tổng hợpI. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)* Vấn đề nghị luận: Những phẩm chất, đức tính đẹp đẽ, đáng yêu của anh thanh niên trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long.* Nhan đề: + Hình ảnh anh thanh niên trong Lặng lẽ Sa Pa...+ Một vẻ đẹp nơi Sa Pa lặng lẽ+ Sa Pa không lặng lẽ*Cách lập luận :+ Các luận điểm được nêu rõ ràng, ngắn gọn, gợi được sự chú ý ở người đọc.* Bố cục: rõ ràng, mạch lạc, liên kết chặt chẽ giữa các phần.Tiết 119: NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH)1. Ví dụ: v/b sgk2. Nhận xét:Luận điểmLuận cứ- Cuộc sống cô độc, công việc rất vất vả...- Anh rất yêu công việc, coi công việc là bạn. - Biết sắp xếp lo toan cuộc sống riêng ngăn nắp ổn định Niềm vui khi đón khách: hồ hởi, mừng quýnh... Biếu bác lái xe củ tam thấtTặng hoa cho cô gái Biếu làn trứng cho ông họa sĩ và cô gái-Thấy mình nhỏ bé so với người khác Hào hứng giới thiệu những người khác đáng vẽ hơn mình1.Anh TN đẹp ở tấm lòngyêu đời, yêu nghề, tìnhthần trách nhiệm caovới công việc2.Anh TN đáng yêu ở nỗi“thèm người”, lòng hiếu khách, quan tâm đến người khác...3.Người thanh niên ấyrất khiêm tốn. Những hình ảnh, chi tiết tiêu biểu, đặc sắc trong tác phẩmNhững ý kiến, nhậnxét, đánh giá của người viết* Vấn đề nghị luận: Những phẩm chất, đức tính đẹp đẽ, đáng yêu của anh thanh niên trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long.* Nhan đề: + Hình ảnh anh thanh niên trong Lặng lẽ Sa Pa...+ Một vẻ đẹp nơi Sa Pa lặng lẽ+ Sa Pa không lặng lẽ*Bố cục: 3 phần*Cách lập luận:+ Các luận điểm được nêu rõ ràng, ngắn gọn, gợi được sự chú ý ở người đọc. + Từng luận điểm được phân tích, chứng minh 1 cách thuyết phục bằng dẫn chứng cụ thể trong tác phẩm.+ Các luận cứ được sử dụng đều xác đáng, sinh động, bởi đó là những chi tiết, hình ảnh đặc sắc.* Trình tự lập luận: Nêu vấn đề -> phân tích, diễn giải-> khẳng định, nâng cao vấn đề nghị luận.* Lời văn chính xác, gợi cảm.3. Ghi nhớ: SGK/ 63. * Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích). Là trình bày những nhận xét, đánh giá của mình về nhân vật, sự kiện, chủ đề hay nghệ thuật của một tác phẩm cụ thể.* Những nhận xét đánh giá phải xuất phát từ ý nghĩa của cốt truyện, tính cách, số phận của nhân vật và nghệ thuật trong tác phẩm.*Các nhận xét đánh giá phải rõ ràng, đúng đắn, có luận cứ và lập luận thuyết phục.* Bố cục mạch lạc, lời văn phải chuẩn xác, gợi cảm.Tiết 119: NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH)I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)1. Ví dụ: v/b sgk2. Nhận xét: Ngay từ những phút gặp gỡ ban đầu, lòng mến khách, nhiệt tình của anh đã gây được thiện cảm tự nhiên đối với người họa sĩ già, cô kĩ sư trẻ. Niềm vui được đón khách dào dạt trong lòng anh, toát lên trên nét mặt, qua từng cử chỉ. Anh biếu bác lái xe củ tam thất để mang về cho vợ bác mới ốm dậy. Anh mừng quýnh đón quyển sách bác mua hộ. Anh hồ hởi đón mọi người lên thăm “nhà” mình và hồn nhiên kể về công việc, cuộc sống của mình, của bạn bè nơi SaPa lặng lẽ. Chúng ta khó có thể quên việc làm đầu tiên của anh thanh niên khi có khách lên thăm nơi ở của mình: hái một bó hoa rực rỡ sắc màu tặng người con gái chưa hề quen biết. “Anh con trai, rất tự nhiên như với một người bạn đã quen thân, trao bó hoa đã cắt cho người con gái, và cũng rất tự nhiên cô đỡ lấy”. Củ tam thất gửi bác lái xe, làn trứng, bó hoa tiễn người họa sĩ già, cô gái trẻ tiếp tục cuộc hành trình, đó là những kỉ niệm của một tấm lòng sốt sắng, tận tình đáng quý. Nhưng anh thanh niên này thật đáng yêu ở nỗi ”thèm người”, lòng hiếu khách đến nồng nhiệt, ở sự quan tâm đến người khác một cách chu đáo. Sống trong hoàn cảnh như thế, sẽ có người dần thu mình lại trong nỗi cô đơn. Anh biếu bác lái xe củ tam thất để mang về cho vợ bác mới ốm dậy. Anh mừng quýnh đón quyển sách bác mua hộ. Anh đón mọi người lên thăm “nhà” mình và kể về công việc, cuộc sống của mình, của bạn bè nơi SaPa lặng lẽ. Việc làm đầu tiên của anh thanh niên khi có khách lên thăm nơi ở của mình: hái một bó hoa rực rỡ sắc màu tặng người con gái chưa hề quen biết. =>KÓ vÒ nh÷ng viÖc lµm cña nh©n vËtSo s¸nh hai c¸ch viÕt sau:=>NghÞ luËn vÒ lßng hiÕu kh¸ch...cña nh©n vËtII. Luyện tập: Bài tập SGK- Tình thế lựa chọn của lão Hạc: giữa sống và chết- Sự lựa chọn: chọn cái chết- Nhận xét về sự lựa chọn: sự lựa chọn tột cùng đau đớn và tình phụ tử thiêng liêng.- Câu 1: câu chủ đề nêu luận điểm. - Phân tích cụ thể nội tâm và hành động của nhân vật -> cái chết cuả lão Hạc là kết quả của một “cuộc chiến đấu giằng xé” trong tâm hồn của nhân vật.-> Nhân cách đáng kính trọng, một tấm lòng hi sinh cao quý.3. Ghi nhớ: SGK/ 63. Tiết 119: NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH)I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)1. Ví dụ: v/b sgk2. Nhận xét:+ Cách triển khai: Tập trung phân tích những diễn biến trong nội tâm nhân vật , hành động của nhân vật lão Hạc, bài viết làm sáng tỏ nhân cách đáng kính trọng, một tấm lòng hi sinh cao quý.* Vấn đề nghị luận của đoạn văn: Tình thế lựa chọn nghiệt ngã của lão Hạc và vẻ đẹp tâm hồn nhân vật này.Về nhàHọc kỹ nội dung ghi nhớViết đoạn văn nghị luận liên hệ về việc đó sách hiện nay của emSoạn bài “ Tiết 120: Cách làm bài nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)Đọc và trả lời câu hỏi SGK - Đọc lại truyện ngắn Làng của Kim Lân.- Khái quát những nét nổi bật về nhân vật.Làm phần bài tập