Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 136: Bến quê (Nguyễn Minh Châu)

Kiểm tra bài cũsang thuHữu ThỉnhĐọc thuộc lòng và diễn cảm bài thơ Sang thu. cảm nhận của em về hai câu thơ cuối bài?Sấm cũng bớt bất ngờTrên hàng cây đứng tuổi. _____ ___ ___ 1/Nhà văn Nguyễn Minh Châu:Nguyễn Minh Châu (1930- 1989) Là cây bút xuất sắc của nền văn học Việt Nam thời kì chống Mĩ. Sau 1975, có đóng góp lớn trong công cuộc đổi mới Văn học nước nhà. Được Nhà nước truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật năm 2000.2/ Truyện ngắn Bến quê:Là một truyện ngắn tiêu biểu in trong tập truyện cùng tên của tác giả, xuất bản năm 1985.a. Đọc-tóm tắtb.Từ khó Một buổi sáng đầu thu, Nhĩ ngồi nhìn ra cửa sổ và phát hiện thấy vẻ đẹp của bãi bồi bên kia sông.Nhĩ tâm sự với vợ và cảm thấy ân hận trước sự chăm sóc chu đáo của vợ.Nhĩ nhờ Tuấn đi sang bãi bồi bên kia sông.Bọn trẻ đỡ cho anh ngồi dậy hẳn.Anh ngồi đó mắt đăm đắm dõi theo từng bước con đi mà lòng trào dâng bao điều suy ngẫm.Ông cụ giáo Khuyến hỏi thăm và thấy anh giơ một cánh tay gầy guộc ra ngoài cửa sổ khoát khoát như ra hiệu cho một người nào đó.BẾN QUÊNguyễn Minh ChâuTiết 136 - Văn bảnHướng dẫn đọc thêmI. GiỚI THIỆU TÁC GiẢ - TÁC PHẨM :Ngữ văn 91. Nhà văn Nguyễn Minh Châu:2. Truyện ngắn “Bến quê ”3. Đọc, tóm tắt, chú thích từ:Dép sa bô Phá cờ thếBát chiết yêuKhăn mỏ quạ3. Đọc, tóm tắt, chú thích từ:4. Thể loại và phương thức biểu đạt- Thể loại:- Phương thức biểu đạt:Tự sự kết hợp với miêu tả, biểu cảm và nghị luận- Ngôi kể: Ngôi thứ 3Truyện ngắnBẾN QUÊNguyễn Minh ChâuTiết 136 - Văn bảnHướng dẫn đọc thêmNgữ văn 92. Tác phẩm “Bến quê”1. Nhà văn Nguyễn Minh Châu:I. GiỚI THIỆU TÁC GiẢ - TÁC PHẨM- Bố cục:+ Phần 1: Từ đầu đến bậc gỗ mòn lõm: Cuộc trò chuyện của Nhĩ với Liên+ Phần 2: Tiếp đến một vùng nước đỏ: Nhĩ nhờ cậu con trai sang sông, nhờ bọn trẻ đỡ dậy ngắm cảnh thiên nhiên và suy tư+ Phần 3: Còn lại: Cụ giáo khuyến rẽ vào hỏi thăm và hành động cuối cùng của Nhĩ3 phần1/ Tình huống nhân vật Nhĩ đang gặp phải:Đã từngChưa từngÝ định Liên tiếp những nghịch lý chất chồng.tới không sót một xó xỉnh nào trên trái đấtđi đến cái bãi bồi quê mình bên kia sông Hồng ngay trước cửa sổ nhà mìnhChỉ muốn được đặt chân lên cái bãi bồiThực hiện rất dễ dàngVô tâm nên chưa làmKhông bao giờ thực hiện được2/Ý nghĩa của những tình huống nghịch lí: Nguyễn Minh Châu đã nêu lên một nhận thức về cuộc đời:Cuộc sống và số phận con người chứa đầy những điều bất thường, những nghịch lí ngẫu nhiên, vượt ra ngoài những dự định và ước muốn, cả những hiểu biết và toan tính của con người.Những giá trị và vẻ đẹp đích thực của đời sống ở ngay những cái gần gũi, bình thường mà bền vững.Trong cuộc đời, người ta thường khó tránh được “những cái điều vòng vèo hoặc chùng chình.”3/ Thiên nhiên qua cảm nhận của Nhĩ:Những bông hoa bằng lăng Con sông Hồng Vùng phù sa lâu đời của bãi bồi bên kia sông Hồng Thiên nhiên được cảm nhận bằng những cảm xúc tinh tế I. Giới thiệu tác giả - tác phẩm.1. Nhà văn Nguyễn Minh Châu.2. Truyện ngắn “Bến quê”. 3. Đọc, tóm tắt, chú thích từ.4. Thể loại và phương thức biểu đạtII. Phân tích văn bản.1- Tình huống nhân vật Nhĩ đang gặp phải2- Ý nghĩa của tình huống nghịch lí3- Thiên nhiên qua cảm nhận của Nhĩ.4- Những suy ngẫm của Nhĩ từ hoàn cảnh riêng của mình.- “Đêm qua lúc gần sáng em có nghe thấy tiếng gì không ?”- “Hôm nay là ngày mấy rồi em nhỉ ? ”a- Cảm nhận của Nhĩ về Liên - vợ anh. - [ ] những ngón tay gầy guộc âu yếm, vuốt ve bên vai chồng. Lần đầu tiên Nhĩ để ý thấy Liên mặc tấm áo vá. - Suốt đời anh chỉ làm em khổ tâm ... mà em vẫn nín thinh.Hình dáng cử chỉ: Những ngón tay gầy guộc âu yếm vuốt ve bên vai chồng Liên đang mặc tấm áo vá Liên đặt bàn tay vào sau phiến lưng bước chân rón rén quen thuộcLời nói Anh cứ yên tâm vất vả, tốn kém đến bao nhiêu em với các con cũng chăm lo cho anh được. Có hề sao đâu miễn là anh sống, luôn luôn có mặt anh, tiếng nói của anh trong gian nhà này- [...] cũng như cánh bãi bồi đang nằm phơi mình bên kia, tâm hồn Liên vẫn giữ nguyên vẹn những nét tần tảo và chịu đựng hi sinh từ bao đời xưa, và cũng chính nhờ có điều đó sau nhiều ngày bôn tẩu, tìm kiếm ... Nhĩ đã tìm thấy được nơi nương tựa là gia đình trong những ngày này.b- Niềm khao khát của Nhĩ.c- Về TuấnNhĩ tập trung hết sức còn lại để nói ra cái điều ham muốn cuối cùng của đời mình- Bây giờ con sang bên kia sông hộ bố...- (...) Nhĩ có vẻ ngượng nghịu vì cái điều anh sắp nói ra qúa ư kì quặc - con hãy qua đò đặt chân lên bờ bên kia, đi chơi loanh quanh rồi ngồi xuống nghỉ chân ở đâu đó một lát, rồi về...b- Niềm khao khát của Nhĩ.4/ Những suy ngẫm của Nhĩ từ hoàn cảnh riêng của mình.a/ Cảm nhận của Nhĩ về Liên – vợ anhc/ Về Tuấn Không khéo rồi thằng con trai anh lại trễ mất chuyến đò trong ngày, Nhĩ nghĩ một cách buồn bã, con người ta trên đường đời thật khó tránh được những cái điều vòng vèo hoặc chùng chình, vả lại nó đã thấy có cái gì đáng hấp dẫn ở bên kia sông đâu?- [...] mặt mũi Nhĩ đỏ rựng một cách khác thường, hai mắt long lanh, chứa một nỗi say mê đầy đau khổ, cả mười đầu ngón tay Nhĩ đang bấu chặt vào cái bậu cửa sổ, những ngón tay vừa bấu chặt vừa run lẩy bẩy.- Anh cố thu hết mọi chút sức lực cuối cùng còn sót lại để đu mình nhô người ra ngoài, giơ một cánh tay gày guộc ra phía ngoài cửa sổ khoát khoát - y như đang khẩn thiết ra hiệu cho một người nào đó.tưởng như mình vừa bay được một nửa vòng trái đất. đã thu hết tàn lực, lết dần, lết dần trên chiếc phản gỗ.Nhĩ Nhận ra tất cả vẻ đẹp của cảnh vật rất đỗi bình dị và gần gũiBừng dậy trong anh niềm khao khát vô vọng được đặt chân lên cái bãi bồi.5/ Cảm nhận của Nhĩ về bản thân mình: Trong cuộc đời, con người thường khó tránh khỏi những sự vòng vèo, chùng chình. Chúng ta phải thức tỉnh về những giá trị và vẻ đẹp đích thực của đời sống ở những cái gần gũi, bình thường mà bền vững của gia đình, của quê hương.6/ Đặc điểm nổi bật trong nghệ thuật của truyện:Xây dựng nhân vật tư tưởng, miêu tả tâm lí tinh tế.Sáng tạo những hình ảnh giàu ý nghĩa biểu tượng.Cách xây dựng tình huống mang tính nghịch lí.Phong cách trần thuật giàu chất triết lí (dòng trần thuật của tác giả được chuyển hóa thành dòng độc thoại nội tâm của nhân vật).+ Hình ảnh bãi bồi, thiên nhiên. -> vẻ đẹp bình dị, gần gũi, thân thuộc hàng ngày.+ Hoa bằng lăng cuối mùa, tảng đất lở, cơn lũ đầu nguồn đã dồn về. -> những ngày cuối đời của Nhĩ.+ Đứa con trai sa vào chơi cờ. -> gợi ra cái vòng vèo, chùng chình trên đường đời.+ Hành động, cử chỉ của Nhĩ cuối truyện. -> thức tỉnh mọi người dứt ra khỏi cái vòng vèo, chùng chình trên đường đời.THẢO LUẬN NHÓM - THỜI GIAN 2 PHÚTTrong truyện có nhiều hình ảnh, chi tiết mang tính biểu tượng? Hãy tìm một số hình ảnh, chi tiết như vậy và nêu ý nghĩa biểu tượng của chúng.Tổng kết - Ghi nhớ.- Nghệ thuật: sự miêu tả tâm lí tinh tế, nhiều hình ảnh giàu tính biểu tượng, cách xây dựng tình huống, trần thuật theo dòng tâm trạng của nhân vật.- Nội dung: truyện chứa đựng những suy ngẫm, trải nghiệm sâu sắc của nhà văn về con người và cuộc đời, thức tỉnh sự trân trọng giá trị của cuộc sống gia đình và những vẻ đẹp bình dị của quê hương.Bài 1: Hãy chỉ ra điểm giống và khác nhau trong hai bức tranh thu ở hai văn bản Sang thu – Hữu Thỉnh và Bến quê - Nguyễn Minh Châu. Luyện tậpC¬ së so s¸nhSang thuBÕn quªGièngKh¸c- H×nh ¶nh gÇn gòi, th©n thuéc, nhiÒu h×nh ¶nh mang dÊu Ên cña sù tµi hoa.- H×nh ¶nh thiªn nhiªn ®Òu mang hai líp nghÜa.- Thêi kh¾c chím thu.- Thêi kh¾c lËp thu (®· sang thu ).- Con ng­êi thÊy b×nh th¶n, v÷ng vµng khi b­íc vµo mïa thu cña cuéc ®êi..- Con ng­êi vÉn giËt m×nh, th¶ng thèt khi b­íc vµo mïa thu cña cuéc ®êi....Câu 2: Nhân vật Nhĩ cảm nhận điều gì về Liên- người vợ của anh? (Chọn câu trả lời đúng nhất)Phần thiếu hụt của cuộc đời mỗi người.ANhững khó khăn gian khổ của quê hương.BNhững khó khăn gian khổ của đời người.CNhững trở ngại không thể vượt qua.DLuyện tậpLuyên tập.Bài tập 3: Đọc lại đoạn đầu của truyện và nhận xét nghệ thuật miêu tả thiên nhiên của tác giả trong đoạn văn này? ĐUỔI CHỮ BẮT HÌNH Truyện ngắn: BẾN QUÊ TRÒ CHƠI BẾN SÔNG HỘI ANNHỢT NHẠTCON ĐÒ NGANGHOA BẰNG LĂNGVẺ ĐẸP VĨNH CỮUNGHỆ ANBÀN CỜ THẾTẾ HANHVÒNG VÈO, CHÙNG CHÌNHCHỊ LIÊN912345678Màu sắc của hoa bằng lăng trong truyện có tính chất gì?Hình ảnh tượng trưng cho cơ hội trong đời mỗi người.Hình ảnh tượng trưng cho tình trạng con người Nhĩ.Ý nghĩa tượng trưng của bãi bồi quê Nhĩ.Tỉnh quê hương của Nguyễn Minh Châu?Hình ảnh tượng trưng cho sức hấp dẫn dễ mê hoặc con người.Nhà thơ có nhiều bài thơ “Quê hương” nhất ?Theo Nhĩ, con người cần tránh điều này.Tên người vợ của Nhĩ.