Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 141+142: Bến quê (Nguyễn Minh Châu)

Tiết 141-142BẾN QUÊNGUYỄN MINH CHÂUKiểm tra : Nêu cảm nhận về các nhân vật trong truyện ngắn “ Chiếc lược ngà” BẾN QUÊNguyễn Minh ChâuTIẾT 141-142Tranh Bến quêNhà Văn Nguyễn Minh ChâuI. TÌM HIỂU CHUNG 1. Tác giả :- Nguyễn Minh Châu (1930 – 1989), quê ở Nghệ An- Là cây bút xuất sắc của văn học Việt Nam hiện đại Hoạt động 1 : Tìm hiểu về tác giả, tác phẩm -2. Tác phẩm Xuất bản năm 1985, in trong tập “Bến quê” 3. Đọc – kểa) đọcb) kể Hoạt động 2 : Hướng dẫn đọc – kể Hoạt động 3 : Hướng dẫn phân tích phần 1 Hỏi : Truyện được trần thuật theo điểm nhìn của nhân vật nào ?Hỏi : Nhân vật chính của truyện là ai ? (Nhĩ).Hỏi: Nhân vật Nhĩ ở vào hoàn cảnh nào ?Hỏi: Xây dựng tình huống ấy, tác giả nhằm thể hiện điều gì ?(Tạo tình huống nghịch lí để chiêm nghiệm một triết lí về đề người, về cuộc đời, cuộc sống và số phận con người chứa đầy những điều bất thường, những nghịch lí ngẫu nhiên, vượt ra ngoài dự định và ước muốn cả những hiểu biết và toan tính của con người. Mang tính trải nghiệm của cả đời người ).1. Cảm nhận của nhân vật Nhĩ về vẻ đẹp của thiên nhiên- Hoa bằng lăng cuối mùa trở nên đậm sắc hơn- Sông Hồng một màu đỏ nhạt mặt sông như rộng thêm ra Hỏi: Em có nhận xét gì về trình tự miêu tả cảnh vật của tác giả và nêu tác dụng của cách miêu tả ấy ?(Trình tự miêu tả: từ gần đến xa => tạo thành 1 không gian có chiều sâu rộng )Hỏi: Hãy nêu cảm nhận của em về cảnh vật thiên nhiên qua cái nhìn của nhân vật Nhĩ ?- - Vòm trời cũng như cao hơn- Những tia nắng sớm - Vùng phù sa phô ra một màu vàng thau xen màu xanh non=> Vẽ đẹp trù phú đầy màu sắc Nhân vật Nhĩ – Bến quêGV khái quát tiết 1 gợi mở tiết 2Hướng dẫn về nhà-đọc kĩ truyệnTrả lời câu hỏi từ 3 ->6 Tr.108 SGKLàm bài tập và luyện tập sgkHoạt động 4 : Hướng dẫn phân tích phần 2 Hỏi: em hãy đọc lại những câu văn thể hiện sự cảm nhận của nhân vật Nhĩ về Liên (vợ của anh) trong truyện ngắn ?Hỏi: Trong những ngày cuối cùng của cuộc đời Nhĩ đã nhìn thấy gì qua khung của sổ và anh khao khát điều gì ?Hỏi: Vì sao anh lại có điều khác khao ấy ? Điều đó có ý nghĩa gì ?(Vì Nhĩ biết mình sắp phải từ giã cõi đời -> trong anh bừng dậy niềm khao khát vô vọng). 2. Những suy ngẫm của Nhĩ về đời người, về cuộc đời.a) Cảm nhận của nhân vật Nhĩ về Liên- Nhận ra sự tần tảo, tình yêu thương và đức hy sinh thầm lặng của vợ- Biết ơn sâu sắc (Vì cảnh vật đẹp, bình dị và gần gũi mà bây giờ anh mới nhận ra nhưng anh hiểu rằng mình sắp từ giã cõi đời Điều ước muốn ấy chính là sự thức tỉnh về những giá trị bềnh vững, bình thường và sâu xa của cuộc sống – những giá trị thường bị người ta lãng quên khi sự ham muốn xa vời lôi cuốn. Với Nhĩ lại là lúc cuối đời sự thức tỉnh xen lẫn niềm ân hận, xót xa ).b) Niềm khao khát của Nhĩ- Được đặt chân lên bãi bồi bên kia bến sông=> Ước muốn bình dị mà gần gũi, thân thuộcHỏi: Không thể thực hiện được điều mình muốn, Nhĩ đã nhờ cậy vào ai ? (đứa con).(Vì đứa con trai không hiểu được ước muốn của cha nên làm một cách miễn cưỡng và sau đó lại bị cuốn hút vào trò chơi cờ thế -> lỡ chuyến đò..)Hỏi : từ đó, Nhĩ đã suy ngẫm như thế nào về nghịch lí cuộc đời ?Hỏi : Em (cảm nhận) hiểu như thế nào về triết lí này của Nhĩ ?Hỏi : Ở cuối truyện, tác giả miêu tả chân dung và cử chỉ của Nhĩ khác thường như thế nào ? Hỏi Em hãy giải thích ý nghĩa của các chi tiết ấy ?Hỏi : Em có nhận xét gì về ngòi bút miêu tả tâm lí của Nguyễn Minh Châu ?(Nguyễn Minh Châu rất tinh tế khi miêu tả đời sống nội tâm nhân vật với diễn biến tâm trạng và thể hiện tư tưởng nhân đạo cao cảc) Suy ngẫm về cuộc đời- Con người ta trên đường đời thật khó tránh khỏi những cái điều vòng vèo hoặc chùng chìnhHỏi : Tìm chi tiết, hoàn cảnh vừa mang ý nghĩa thực, vừa mang ý nghĩa biểu tượng trong bài ?(GV : hình ảnh bãi bồi trên sông và khung cảnh thiên nhiên, vẻ đẹp gần gũi đời thường, thân thuộc, là quê hương xứ sở - Hình ảnh hoa bằng lăng cuối mùa, tảng đất lở -> Sự sống của Nhĩ ở vào những ngày cuối cùng- Đứa con trai sa vào chơi cờ -> cái vòng vèo, chùng chình trên đường đời- Cử chỉ kì hoặc của Nhĩ ở cuối truyện -> Thức tỉnh mọi người ) => Cuộc sống và số phận con người chứa đầy nghịch lí, vượt ra ngoài dự định ước muốn -> Mang tính trải nghiệm cuộc đời - Cử chỉ : Giơ cánh tay gầy guộc Khoát khoát . Ra hiệu => Thức tĩnh mọi người vứt ra khỏi cái vòng vèo chùng chình trên đường đời, hướng tới giá trị đích thực, giản dị, gần gũi và bền vững Hoạt động 5 : Hướng dẫn tổng kết Hỏi : Phương thức biểu đạt của văn bản này là phương thức gì ? Hỏi : Nét chính trong nội dung, nghệ thuật của văn bản ?Hỏi : Tìm trong văn bản một đoạn văn chứa suy ngẫm, triết lí của tác giả và nêu cảm nhận của em về đoạn văn này ? III. TỔNG KẾT 1. Nghệ thuật : Miêu tả tâm lí tinh tế và xây dựng nhiều hình ảnh mang tính biểu tượng. 2. Nội dung : Suy ngẫm về cuộc đời và thức tĩnh sự trân trọng những vẻ đẹp bình dị, gần gũi cuộc sồng quê hương (ghi nhớ sgk)Hoạt động 6 : Hướng dẫn luyện tập + Nhận xét về nghệ thuật miêu tả thiên nhiên trong đoạn đầu truyện ? + Nêu cảm nghĩ về đoạn văn : “Không khéo giải thích hết “ ? IV. LUYỆN TẬPNội dung miêu tả 	C. HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ- Suy nghĩ của em sau khi đọc truyện ngăn “Bến quê”- Hoàn thành bài tập phần luyện tập- Chuẩn bị bài : Oân tập phần tiếng Việt