Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 21+22+23: Hoàng Lê Nhất thống chí - Hồi thứ 14: Đánh Ngọc Hồi, quânThanh bị thua trận. Bỏ Thăng Long, Chiêu thống trốn ra ngoài (Ngô gia văn phái)

HOÀNG LÊ NHẤT THỐNG CHÍNgô gia văn pháiVăn bản – Tiết 21, 22, 23V¨n b¶nHoµng lª nhÊt thèng chÝHåi Thø 14§¸nh Ngäc Håi qu©n Thanh bÞ thua trËnBá Th¨ng Long Chiªu Thèng trèn ra ngoµi.Håi thø 14Ghi l¹i sù kiÖn vua Quang Trung ®¹i ph¸ qu©n Thanh vµo mïa xu©n n¨m 1789, lËp nªn triÒu ®¹i T©y S¬n. Ph¶n ¸nh bé mÆt th¶m h¹i cña bän cư­ớp n­ước vµ b¸n nướcI – TÌM HIỂUCHUNG1/ Tác giả: (sgk/70) Là một nhóm tác giả thuộc dòng họ Ngô Thì ở làng tả Thanh Oai , nay thuộc huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây. Trong đó hai tác giả chính là Ngô Thì Du và Ngô Thì Chí đều làm quan dưới triều Nguyễn.2/ Tác phẩm: (sgk/70) + Viết bằng chữ Hán + Là cuốn tiểu thuyết lịch sử chương hồi. Văn bản sgk trích hồi 14. + Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp miêu tả, nghị luận.3/ Đại ý: Miêu tả chiến thắng lẫy lừng của vua Quang Trung và sự thất bại thảm hại của quân tướng nhà Thanh cùng số phận của bọn vua quan phản nước hại dân.II. TÌM HIỂU CHUNG:4/ Bố cục : 3 phần - Phần 1: Từ đầu .“Năm Mậu Thân 1778” Nhận tin cấp báo, Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế, cầm quân ra Bắc. - Phần 2: “Vua Quang Trung....kéo vào thành”: Cuộc hành quân thần tốc và những chiến thắng vẻ vang. - Phần 3 : Phần còn lại Thảm bại của bè lũ bán nước, cướp nước.5/ Tóm tắt hồi thứ 14: Nghe tin quân Thanh kéo vào Thăng Long, Nguyễn Huệ, đang ở Phú Xuân, liền lên ngôi hoàng đế, lấy hiệu là Quang Trung, tiến quân ra Bắc Hà. Đến Nghệ An, vua cho tuyển mộ lính, ra lời phủ dụ họ. Đến Tam Điệp, 30 Tết, vua cho quân sĩ ăn Tết trước. Đêm mùng 3 tháng giêng đánh thắng Hà Hồi. Mồng 5 đánh Ngọc Hồi, quân Thanh đại bại.Trưa đó Quang Trung tiến binh vào Thăng Long. Tôn Sĩ Nghị trốn chạy, quân giặc tranh nhau qua cầu, cầu gãy, xác giặc làm nghẽn cả khúc sông. Vua tôi nhà Lê trốn chạy theo giặc sang Trung Quốc.a.Hình tượng người anh hùng Nguyễn Huệ.Khi Bắc Bình Vương đư­ợc tin cấp báo quân Thanh đã đến Thăng Long, Ông đã có phản ứng như thế nào ?Nghe tin: Giận lắm, họp tướng sĩ, định thân chinh cầm quân đi ngay.Khi mọi người đến họp đã khuyên Ông điều gì ? Ông đã hành động như thế nào ?Nghe lời tướng sĩ lên ngôi Hoàng đế, sau đó hạ lệnh xuất quân (25/12/1788 )Khi nghe mọi người đến họp khuyên Quang Trung đã có nghe lời tướng sĩ, lên ngôi Hoàng đế... Việc làm đó chứng tỏ Ông là con người như thế nào ?Thấu hiểu lẽ phải, có ý chí quyết tâm đánh đuổi quân xâm lược* Ngµy 29 th¸ng 12 ®Õn NghÖ An:Ngµy 29 th¸ng 12 Quang Trung ®ã ®Õn ®Þa danh nµo ? ë ®©y ¤ng ®ã cã nh÷ng viÖc lµm g× ?GÆp ng­ười cèng sÜ ë La S¬n hái viÖc ®¸nh giÆc.KÐn lÝnh ë NghÖ An vµ më cuéc duyÖt binh lín.S¾p xÕp ®éi ngò vµ truyÒn cho qu©n sÜ ngåi nghe lÖnh vµ dô hä.ChØ trong vßng ngµy 29 Quang Trung lµm ®­îc bao nhiªu lµ viÖc lín. Nh÷ng viÖc lµm ®ã cho thÊy ¤ng lµ mét người lu«n hµnh ®éng như­ thÕ nµo ?Hµnh ®éng m¹nh mÏ, quyÕt ®o¸n.Quan s¸t lêi chØ dô cña vua Quang Trung víi qu©n sÜ trong SGK trang 66 em thÊy néi dung lêi chØ dô nªu lªn nh÷ng g× ?Kh¼ng ®Þnh chñ quyÒn ®Êt n­ưíc.Nªu lªn dã t©m cña giÆc ph­ương B¾c.Tù hµo vÒ c«ng lao ®¸nh giÆc ngo¹i x©m cña cha «ng.Tin tư­ëng vµo chÝnh nghÜa cña cuéc hµnh binh diÖt Thanh vµ kªu gäi qu©n sÜ ®¸nh giÆc.Ra kû luËt ®èi víi qu©n sÜ.Tõ lêi dô qu©n sÜ trªn em thÊy tµi n¨ng nµo cña NguyÔn HuÖ ®­ược béc lé ?TrÝ tuÖ, s¸ng suèt vµ nh¹y bÐn.Lời chỉ dụ của Quang Trung_Nguyễn Huệ* Ngµy 30 th¸ng 12 n¨m 1788Sau khi më cuéc duyÖt binh vµo ngµy 29 ë NghÖ An. Ngµy h«m sau ( 30 TÕt ) Quang Trung ®ã cã quyÕt ®Þnh g× ?H¹ lÖnh xuÊt qu©n ®Õn Tam §iÖp.Më tiÖc khao qu©n.Xö trÝ hai t­ướng Së vµ L©nHo¹ch ®Þnh kÕ s¸ch ®¸nh giÆc vµ tÝnh kÕ ho¹ch ngo¹i giao sau chiÕn tranh.T¹i Tam §iÖp, Quang Trung ®ã cã nh÷ng viÖc lµm nµo ?Tèi 30 TÕt th× lªn ®­ường tiÕn qu©n ra Th¨ng Long.-> Sáng suốt trong việc dùng người.-> Có tầm nhìn xa trông rộng-> Ý chí quyết chiến, quyết thắngNgoài "xe tăng voi lửa" kể trên, binh lính Tây Sơn còn được trang bị một loại vũ khí cá nhân là Hỏa hổ. Hỏa hổ là một loại vũ khí hình ống, một loại súng phun lửa có thể biến địch thành "cây đuốc sống". Khi lâm trận, trong ống Hỏa hổ bắn nhựa thông ra, trúng phải đâu là lập tức bốc cháy. Loại vũ khí đặc biệt này được trang bị cho cả quân chủng lục quân và thủy quân của nhà Tây Sơn. Nguyễn Huệ đã biến voi thành những "cỗ xe tăng“ có sức mạnh áp đảo, trang bị đại bác và hỏa pháo trên lưng. Trên lưng mỗi quân voi có ba, bốn người lính chít khăn đỏ, ngồi ném tung hỏa cầu lưu hoàng ra khắp nơi, đốt cháy quân địch. Đội quân "voi lửa" của vua Quang Trung, người thiên tài quân sự cả đời cầm quân không hề biết thua trận là gì, đã hội đủ cả 3 yếu tố chiến thuật: Cơ động, đột kích và hỏa lực. Đây thật sự là một cuộc cách mạng voi chiến so với các thời kỳ trước đó.* Hình ảnh vua Quang Trung lẫm liệt trong chiến trận:- Đêm mồng 3 tháng giêng Kỷ Dậu (1789) đánh đồn Hà Hồi.- Mồng 5 tháng giêng đánh đồn Ngọc Hồi.-Trưa mồng 5:vua Quang Trung vào thành Thăng Long.→ Dưới sự lãnh đạo tài tình của vua Quang Trung quân ta đã đánh những trận thật hào hùng làm kẻ thù phải khiếp sợ.Nguyễn Huệ là người trí dũng văn võ song toànQua phÇn 1 h×nh ¶nh vua Quang Trung ®­ược t¸i hiÖn lªn b»ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo ?C¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt Êy nãi víi em vÒ mét vÞ vua có tài cầm quân n­hư thÕ nµo ?KÓ b»ng hµnh ®éng, sù viÖc, lêi nãi cô thÓ.-Tài dụng binh như thần→ Người anh hùng văn võ song toànĐại tướng Võ Nguyên Giáp là chỉ huy trưởng trong chiến dịch Điện Biên Phủ. Khi kế hoạch "đánh nhanh, thắng nhanh" trong 3 ngày bị lộ, tướng Giáp đã cân nhắc rất kỹ và quyết định chuyển sang phương án "đánh chắc, thắng chắc". Đây là sự lựa chọn sáng suốt, quyết định thành công của chiến dịch 56 ngày đêmCon đường kéo pháo huyền thoại trong chiến dịch Điện Biên Phủb. Hình ảnh quân tướng nhà Thanh và bọn vua tôi bán nước hại dân: * Quân tướng nhà Thanh: - Kiêu căng, chủ quan, chỉ lo ăn chơi. - Khi quân Tây Sơn đến, tướng Tôn Sĩ Nghị và binh lính bỏ chạy hoảng loạn. Sầm Nghi Đống thắt cổ tự vẫn→ Sự thất bại thảm hại. Sự thảm hại của quân tướng nhà Thanh:- Tôn Sĩ Nghị: tên tướng bất tài, kiêu căng, tự mãn,chủ quan khinh địch. - Khi quân Tây Sơn đánh đến nơi... “sợ mất mật, ngựa không kịp đóng yên cương, người không kịp mặc áo giáp...nhằm hướng bắc mà chạy”- Sầm Nghi Đống tự thắt cổ chết. - Quân sĩ nghe tin hoảng hồn, tan tác bỏ chạỵ....Quân Thanh vượt sông Hồng hoảng sợ bỏ chạy về nước Số phận của bọn vua tôi phản nước hại dân:-Vua Lê vội vã đưa Thái hậu ra ngoài chạy trốn theo.- Cướp thuyền đánh cá của dân đêm ngày đi gấp, luôn mấy ngày không ăn, nhờ viên thổ hào cho ăn, ở.-Đến cửa ải : nhìn nhau than thở, oán giận, chảy nước mắtTình cảnh khốn đốn, bi thảmHình ảnh vua quan Lê Chiêu Thống hèn nhát, đê hèn, số phận gắn chặt với bọn giặc xâm lược.2. Nghệ thuật:- Lựa chọn trình tự kể theo diễn biến các sự kiện lịch sử.- Khắc hoạ hình t­ượng Nguyễn Huệ một cách rõ nét và mang đậm màu sắc sử thi.- Kể lại sự kiện lịch sử rành mạch, chân thực, khách quan, kết hợp yếu tố miêu tả với biện pháp nghệ thuật so sánh, đối lập.3. Ý nghĩa văn bản: Văn bản ghi lại hiện thực lịch sử hào hùng của dân tộc ta và hình ảnh người anh hùng Nguyễn Huệ trong chiến thắng mùa xuân năm Kỉ Dậu (1789)III. Tổng kết: Ghi nhớ: sgk/72 1. Nội dung: Ca ngợi vị vua anh hùng Nguyễn Huệ và tố cáo bè lũ bán nước vua tôi nhà Lê. 2. Nghệ thuật: Giọng kể sôi nổi, tự hàoIV.LUYỆN TẬP: Viết đọan văn nêu cảm nghĩ của em về người anh hùng Nguyễn Huệ - Quang Trung trong chiến công thần tốc đại phá quân Thanh từ tối 30 đến mồng 5 tết Kỉ Dậu (1789)cñng cè Theo em, cã thÓ gäi Hoµng Lª NhÊt Thèng ChÝ lµ cuèn tiÓu thuyÕt lÞch sö v× nh÷ng lý do nµo trong c¸c lý do sau ?C. V× c¸c nh©n vËt lÞch sö næi lªn trong t¸c phÈm nh­ lµ nh÷ng h×nh t­îng v¨n häc sinh ®éng.A. V× truyÖn nµy liªn quan ®Õn sù thËt lÞch sö.B. V× sù thËt lÞch sö ®­îc ghi chÐp d­íi h×nh thøc tiÓu thuyÕt.D. V× ®ã t¹o dùng ®­ược h×nh ¶nh ng­ười anh hïng Quang Trung rÊt kh¸c th­ường.E. V× lµ mét t¸c phÈm hay.A. V× truyÖn nµy liªn quan ®Õn sù thËt lÞch sö.B. V× sù thËt lÞch sö ®­ưîc ghi chÐp dư­íi h×nh thøc tiÓu thuyÕt.C. V× c¸c nh©n vËt lÞch sö næi lªn trong t¸c phÈm như­ lµ nh÷ng h×nh tư­îng v¨n häc sinh ®éng.KIỂM TRA 15 PHÚTVẼ SƠ ĐỒ TƯ DUY VĂN BẢN: CHẴN: Chuyện người con gái Nam Xương LẺ: Hoàng Lê nhất thống chí (Hồi thứ 14)