Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 55: Bếp lửa (Bẳng Việt)

VĂN BẢN BẾP LỬA (Bằng Việt) Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )I. Tìm hiểu chung: Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )Tác giảBằng Việt tên khai sinh là Nguyễn Việt Bằng, sinh năm 1941, quê ở Thạch Thất - Hà Tây.Ông làm thơ từ những năm 60 và thuộc các thế hệ nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ.Ngoài làm thơ, Bằng Việt còn dịch tác phẩm của nhiều nhà thơ nổi tiếng trên thế giới.Thơ Bằng Việt trong trẻo, mượt mà, thường khai thác những kỉ niệm, mơ ước của tuổi trẻ.Ông từng là chủ tịch hội đồng thơ Hội nhà văn Việt Nam, hiện đang là chủ tịch hội liên hiệp văn học nghệ thuật Hà Nội.I. Tìm hiểu chung: Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )Tác giảTác phẩmXuất xứ: trong tập Hương cây – bếp lửa in chung với Lưu Quang Vũ.Hoàn cảnh sáng tác: bài thơ viết năm 1963 khi tác giả đang học ở nước ngoài.Đại ý: những cảm xúc và suy ngẫm về bà, về bếp lửa.Bố cục: 4 đoạn + Khổ 1: Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cho dòng hồi tưởng cảm xúc về bà. + Bốn khổ tiếp theo: Hồi tưởng những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà và bếp lửa. + Khổ 6: Suy ngẫm về bà và bếp lửa + Khổ cuối: Cháu đã trưởng thành, đi xa nhưng vẫn không nguôi nhớ bà.. Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )“Bà nội tôi là một phụ nữ nông dân chân chất, bình dị. Với tôi, bà là hiện thân của sự cần cù, nhẫn nại và đức hy sinh.”I. Tìm hiểu chung:II. Đọc và tìm hiểu văn bản: Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )I. Tìm hiểu chung:II. Đọc và tìm hiểu văn bản: Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )Bếp lửa khơi nguồn dòng hồi tưởng cảm xúc.Một bếp lửa chờn vờn sương sớm Một bếp lửa ấp iu nồng đượm Điệp từ, từ láy gợi tả gợi cảm Hình ảnh bếp lửa bình dị, gần gũi, thân thuộc bao đời Đôi bàn tay kiên nhẫn, khéo léo và tấm lòng chi chút của bà trong việc nhóm bếp hằng ngày.Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. Hình ảnh ẩn dụ Nỗi nhớ thương chân thành của cháu gửi đến bà.I. Tìm hiểu chung:II. Đọc và tìm hiểu văn bản: Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )2. Những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà và bếp lửaLên bốn tuổi cháu đã quen mùi khóiNăm ấy là năm đói mòn đói mỏiBố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầyChỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháuNghĩ lại giờ sống mũi còn cay!a. Kỉ niệm năm lên bốn tuổi“Năm Ất Dậu tháng ba còn nhớ mãi Giống Lạc Hồng cực trải lắm đau thương! Những thây ma thất thểu đầy đường, Rồi ngã gục không đứng lên vì đói!” I. Tìm hiểu chung:II. Đọc và tìm hiểu văn bản: Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )2. Những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà và bếp lửaLên bốn tuổi cháu đã quen mùi khóiNăm ấy là năm đói mòn đói mỏiBố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầyChỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháuNghĩ lại giờ sống mũi còn cay!a. Kỉ niệm năm lên bốn tuổi Nghệ thuật tách từ; những từ ngữ, hình ảnh gợi tả, gợi cảm Nỗi ám ảnh về những năm tháng tuổi thơ gian khổ, thiếu thốn, nhọc nhằn. Trong tâm trí cháu bếp lửa, ngọn khói, mùi khói cùng với hình ảnh của bà thở thành ấn tượng không thể nào quên. I. Tìm hiểu chung:II. Đọc và tìm hiểu văn bản: Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )2. Những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà và bếp lửaTám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửaTu hú kêu trên những cánh đồng xaKhi tu hú kêu, bà còn nhớ không bàBà hay kể chuyện những ngày ở HuếTiếng tu hú sao mà tha thiết thế!Mẹ cùng cha công tác bận không vềCháu ở cùng bà bà bảo cháu ngheb. Kỉ niệm tám năm ở cùng bàBà dạy cháu làm, bà chăm cháu học.Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,Tu hú ơi ! chẳng đến ở cùng bàKêu chi hoài trên những cánh đồng xa?kể chuyện bảo cháu dạy cháu làmchăm cháu họcnhóm lửa *Hình ảnh bà: Phép liệt kê Sự tận tụy, tình yêu thương đùm bọc chở che bà dành cho cháu Lòng biết ơn sâu sắc của cháu đối với bà.I. Tìm hiểu chung:II. Đọc và tìm hiểu văn bản: Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )2. Những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà và bếp lửaTám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửaTu hú kêu trên những cánh đồng xaKhi tu hú kêu, bà còn nhớ không bàBà hay kể chuyện những ngày ở HuếTiếng tu hú sao mà tha thiết thế!Mẹ cùng cha công tác bận không vềCháu ở cùng bà bà bảo cháu ngheb. Kỉ niệm tám năm ở cùng bàBà dạy cháu làm, bà chăm cháu học.Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,Tu hú ơi ! chẳng đến ở cùng bàKêu chi hoài trên những cánh đồng xa?Tu hú ơi ! chẳng đến ở cùng bàKêu chi hoài trên những cánh đồng xa? *Tiếng chim tu hú: Giọng thơ chuyển đổi tự nhiên mà vẫn cảm động, chân thành Câu hỏi tu từ Nỗi thương nhớ, sự lo lắng của cháu dành cho bàI. Tìm hiểu chung:II. Đọc và tìm hiểu văn bản: Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )2. Những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà và bếp lửaNăm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụiHàng xóm bốn bên trở về lầm lụiĐỡ đần bà dựng lại túp lều tranhVẫn vững lòng bà dặn cháu đinh :“Bố ở chiến khu, bố còn việc bố,Mày có viết thư chớ kể này, kể nọ,Cứ bảo nhà vẫn được bình yên!”c. Kỉ niệm khi giặc cànRồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhenMột ngọn lửa, lòng bà luôn ủ sẵnMột ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng cháy tàn cháy rụi“Bố ở chiến khu, bố còn việc bố,Mày có viết thư chớ kể này, kể nọ,Cứ bảo nhà vẫn được bình yên!” Nghệ thuật tách từ Cảnh xóm làng bị tàn phá đau thương Chiến tranh khốc liệt Ngôn ngữ thơ giản dị, mộc mạc Tinh thần vững vàng, bền bỉ vượt qua khó khăn thử tháchI. Tìm hiểu chung:II. Đọc và tìm hiểu văn bản: Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )2. Những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà và bếp lửac. Kỉ niệm khi giặc cànRồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhenMột ngọn lửa, lòng bà luôn ủ sẵnMột ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng ngọn lửangọn lửa Điệp ngữ, hình ảnh biểu tượng có sức khái quát cao. Bếp lửa của bà còn được nhen lên bởi ngọn lửa của tình yêu thương ấm áp, của niềm tin vững bền, của sức sống bất biệt. I. Tìm hiểu chung:II. Đọc và tìm hiểu văn bản: Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )3. Suy ngẫm về bà và bếp lửaNhóm bếp lửa ấp iu nồng đượmNhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùiNhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vuiNhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏa. Suy ngẫm về bàNhómNhómNhómNhómI. Tìm hiểu chung:II. Đọc và tìm hiểu văn bản: Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )3. Suy ngẫm về bà và bếp lửaa. Suy ngẫm về bàNHÓM Điệp từ vừa có ý nghĩa cụ thể vừa có ý nghĩa biểu tượng Ca ngợi bà là người nhóm lửa, giữ lửa, truyền lửa.Bếp lửa ấp iu nồng đượm Niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi Nồi xôi gạo mới sẻ chung vuiNhững tâm tình tuổi nhỏSưởi ấm cho Bà và cháu Chăm sóc cho cháuChia sẻ tình làngnghĩa xómKhơi dậy trong cháu những tìnhcảm tốt đẹpI. Tìm hiểu chung:II. Đọc và tìm hiểu văn bản: Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )3. Suy ngẫm về bà và bếp lửaÔi kì lạ và thiêng liêng - bếp lửa!a. Suy ngẫm về bà Câu cảm thán Bình dị mà cao quý Bếp lửa Gắn liền với hình ảnh người bà Thân thuộc mà lạ kìI. Tìm hiểu chung:II. Đọc và tìm hiểu văn bản: Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )4. Cháu đi xa vẫn không nguôi nhớ bà và bếp lửaGiờ cháu đã đi xa . Có ngọn khói trăm tàuCó lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngảNhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở:Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa ?... Điệp từ, câu hỏi tu từ Ở nơi xa cháu vẫn nhớ về bà – nhớ về quá khứ, về cội nguồn, về quê hương đất nước.I. Tìm hiểu chung:II. Đọc và tìm hiểu văn bảnIII. Tổng kết Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt ) Qua hồi tưởng và suy ngẫm của người cháu đã trưởng thành, bài thơ Bếp lửa gợi lại những kỉ niệm đầy xúc động về người bà và tình bà cháu, đồng thời thể hiện lòng kính yêu trân trọng và thể hiện lòng biết ơn của người cháu đối với bà và cũng là đối với gia đình, quê hương, đất nước. Bài thơ đã kết hợp nhuần nhuyễn giữa biểu cảm với miêu tả, tự sự và bình luận . Thành công của bài thơ còn ở sự sáng tạo hình ảnh bếp lửa gắn liền với hình ảnh người bà, làm điểm tựa khơi gợi mọi kỉ niệm, cảm xúc và suy nghĩ về bà và tình bà cháu. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ :************ - Học thuộc lòng bài thơ . - Nắm vững cấu trúc của bài theo dòng hồi tưởng của tác giả. - Soạn bài thơ:” Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ” . - Xác định tác giả, tác phẩm,nội dung chính của bài. - Nhận xét nghệ thuật sử dụng trong bài.