Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 56+57: Ánh trăng (Nguyễn Duy)

CHÀO MỪNGCÁC EM HỌC SINH ĐẾN VỚI BUỔI HỌC HÔM NAYKiểm tra bài cũ: đọc bài thơ “Bếp lửa” và nêu ý nghĩa văn bản.Quan s¸t tranh vµ ®äc th¬ minh hoạ cho bøc tranh. Đêm nay rừng hoang sương muốiĐứng cạnh bên nhau chờ giặc tớiĐầu súng trăng treo. (Đồng chí-Chính Hữu)Đáp án TÜnhD¹ TøTĨNHDẠTỨ ĐÁP ÁNĐầu giường ánh trăng rọiNgỡ mặt đất phủ sươngNgẩng đầu nhìn trăng sangCuối đầu nhớ cố hương. Lý Bạch Văn – Tiết 56,57:ÁNH TRĂNG( Nguyễn Duy) ¸nh tr¨ngI. Đọc- hiểu chú thích:1.Tác giả:Nguyễn Duy- Cuộc đời- Sự nghiệp sáng tác- Phong cách thơ.- Tªn khai sinh : NguyÔn Duy NhuÖ - Sinh n¨m: 1948- Quª: Thanh Ho¸. ¸nh Tr¨ng. I. Đọc hiểu chú thích: 1. Tác giả:Nguyễn DuyNăm 1965, từng làm tiểu đội trưởng tiểu đội dân quân trực chiến tại khu vực cầu Hàm Rồng, một trọng điểm đánh phá ác liệt của không quân Mỹ trong những năm chiến tranh Việt Nam. Năm 1966 ông nhập ngũ, trở thành lính đường dây của bộ đội thông tin, tham gia chiến đấu nhiều năm trên các chiến trường đường 9 - Khe Sanh, Đường 9 - Nam Lào, Nam Lào, chiến trường miền Nam, biên giới phía Bắc (năm 1979). Sau đó ông giải ngũ, làm việc tại Tuần báo Văn nghệ Hội Nhà văn Việt Nam và là Trưởng Đại diện của báo này tại phía Nam.Nguyễn Duy làm thơ rất sớm, khi đang còn là học sinh trường cấp 3 Lam Sơn, Thanh Hóa. Năm 1973, ông đoạt giải nhất cuộc thi thơ tuần báo Văn nghệ với chùm thơ: Hơi ấm ổ rơm, Bầu trời vuông, "Giọt nước mắt và nụ cười", Tre Việt nam trong tập Cát trắng. Ngoài thơ, ông cũng viết tiểu thuyết, bút ký. Năm 1997 ông tuyên bố "gác bút" để chiêm nghiệm lại bản thân rồi tập trung vào làm lịch thơ, in thơ lên các chất liệu tranh, tre, nứa, lá, thậm chí bao tải ¸nh tr¨ngBài thơ sáng tác năm 1978 tại thành phố Hồ Chí Minh, in trong tập thơ “Ánh trăng”. -Tập thơ được tặng giải A của Hội Nhà văn Việt Nam năm 1984.	2. Tác phẩm:Nguyễn Duy¸nh tr¨ngHồi nhỏ sống với đồngvới song rồi với bểhồi chiến tranh ở rừngvầng trăng thành tri kỉTrần trụi với thiên nhiênhồn nhiên như cây cỏngỡ không bao giờ quêncái vầng trăng tình nghĩaTừ hồi về thành phốquen ánh điện cửa gươngvầng trăng đi qua ngõnhư người dung qua đườngTh×nh l×nh ®Ìn ®iÖn t¾tphßng buyn- ®inh tèi omvéi bËt tung cöa sæ®ét ngét vÇng tr¨ng trßnNgöa mÆt lªn nh×n mÆtcã c¸i g× r­ng r­ngnh­ lµ ®ång lµ bÓnh­ lµ s«ng lµ rõngTr¨ng cø trßn vµnh v¹nhkÓ chi ng­êi v« t×nh¸nh tr¨ng im ph¨ng ph¾c®ñ cho ta giËt m×nh.1.Đọc, chú thích:Thình lình đèn điện tắtphòng buyn-đinh tối omvội bật tung cửa sổđột ngột vầng trăng tròn Ngửa mặt lên nhìn mặtcó cái gì rung rungnhư là đồng là bểnhư là song là rừngTrăng cứ tròn vành vạnhkể chi người vô tìnhánh trăng im phăng phắcđủ cho ta giật mìnhBuyn-đinh:Toà nhà cao, nhiều tầng, hiện đại.Buyn-đinhNguyễn Duy ¸nh tr¨ng2.Thể thơ: 5 chữ Hồi nhỏ sống với đồngvới sông rồi với bểhồi chiến tranh ở rừngvầng trăng thành tri kỉTrần trụi với thiên nhiênhồn nhiên như cây cỏngỡ không bao giờ quêncái vầng trăng tình nghĩaNgửa mặt lên nhìn mặtcó cái gì rưng rưngnhư là đồng là bểnhư là sông là rừngTrăng cứ tròn vành vạnhkể chi người vô tìnhánh trăng im phăng phắcđủ cho ta giật mình.Từ hồi về thành phốquen ánh điện cửa gươngvầng trăng đi qua ngõnhư người dung qua đườngThình lình đèn điện tắtphòng buyn-đinh tối omvội bật tung cửa sổđột ngột vầng trăng tròn ¸nh tr¨ngNguyễn Duy Hiện tạiSuy ngẫm Quá khứ3. Bố cục:3 phần 4. Phân tích: a) Vầng trăng trong quá khứ:-Hồi nhỏ: -Hồi chiến tranh:đồngsông bểở rừngHồi nhỏ sống với đồngvới sông rồi với bểhồi chiến tranh ở rừngvầng trăng thành tri kỉHồi nhỏ sống với đồngvới sông rồi với bểhồi chiến tranh ở rừngvầng trăng thành tri kỉHồi nhỏ sống với đồngvới sông rồi với bểhồi chiến tranh ở rừngvầng trăng thành tri kỉ ¸nh tr¨ngNguyễn Duy- Trăng : tri kỉ, tình nghĩa Trần trụi với thiên nhiên hồn nhiên như cây cỏ ngỡ không bao giờ quên cái vầng trăng tình nghĩa + Nhân hoá, điệp từ, so sánh.=> Tình cảm gắn bó thân thiết giữa người với trăng.- Trăng với người đẹp đẽ, ân tình, gắn với hạnh phúc và gian lao của mỗi con người, của đất nước. Trần trụi với thiên nhiên hồn nhiên như cây cỏ ngỡ không bao giờ quên cái vầng trăng tình nghĩaHồi nhỏ sống với đồngvới sông rồi với bểhồi chiến tranh ở rừngvầng trăng thành tri kỉHồi nhỏ sống với đồngvới sông rồi với bểhồi chiến tranh ở rừngvầng trăng thành tri kỉ Trần trụi với thiên nhiên hồn nhiên như cây cỏ ngỡ không bao giờ quên cái vầng trăng tình nghĩa 4. Phân tích: b) Vầng trăng hiện tại: Nguyễn DuyTừ hồi về thành phố quen ánh điện cửa gươngvầng trăng đi qua ngõnhư người dưng qua đường- Trăng: người dưng qua đường ¸nh tr¨ng- Xa lạ, không quen biết.+ So sánh, nhân hoá. => Con người thờ ơ, lạnh nhạt, bội bạc với trăng.Từ hồi về thành phố quen ánh điện cửa gươngvầng trăng đi qua ngõnhư người dưng qua đường Nguyễn Duy ¸nh tr¨ngngười dưng qua đường* Trong hiện tại* Trong quá khứVầng trăngTri kỉtình nghĩaNguyênnhânTừ hồi về thành phốquen ánh điện,cửa gươngCuộc sống hiện đại, đầy đủ, sung túc. Làng quê Núi rừng Thành phố Tuổi thơ Người lính Công chứcCuộc sống hiện đại thay đổi theo chiều hướng tích cực dễ làm con người quên đi quá khứ khổ đau, đánh mất những giá trị tốt đẹp vốn có.Thình lình đèn điện tắtphòng buyn-đinh tối omvội bật tung cửa sổđột ngột vầng trăng tròn ¸nh tr¨ng 	-NguyÔn Duy--> Sự bất ngờ, ngạc nhiên, ngỡ ngàng, không thể đoán trước được.+ Tính từ: Thình lình, đột ngột .+ Động từ: vội, bật, tung:Thình lình đèn điện tắtphòng buyn-đinh tối omvội bật tung cửa sổđột ngột vầng trăng trònsự khó chịu và hành động khẩn trương hối hả để tìm nguồn sáng.Trăng xuất hiện đột ngột, bất ngờTạo bước ngoặc thể hiện cảm xúc của nhà thơ.Ngửa mặt lên nhìn mặtcó cái gì rưng rưngnhư là đồng là bểnhư là sông là rừng+ Nhân hoá =>Trăng với người đối diện, đàm tâm. Tâm trạng: rưng rưng => Xúc động, xao xuyến Gợi nhớ về quá khứ nghĩa tình, giản dị mà cao đẹp.Ngửa mặt lên nhìn mặtcó cái gì rưng rưngc) Cảm xúc và suy nghĩ của tác giảTrăng cứ tròn vành vạnhkể chi người vô tình ánh trăng im phăng phắcđủ cho ta giật mình. ¸nh tr¨ng-NguyÔn Duy-Trăng cứ tròn vành vạnhkể chi người vô tình ánh trăng im phăng phắcđủ cho ta giật mình. + Nghệ thuật: đối, nhân hoá, hình ảnh thơ giàu tình biểu tượng.+ Kết hợp giữa tự sự và trữ tình.Phiếu học tậpHình ảnh thơÝ nghĩa biểu tượng.Trăng cứ tròn vành vạnhánh trăng im phăng phắcta giật mìnhVầng trăng trong bài thơPhiếu học tậpThảo luận nhóm và điền vào phiếu học tập (thời gian: 2 phút)Hình ảnh thơÝ nghĩa biểu tượng.Trăng cứ tròn vành vạnhánh trăng im phăng phắcta giật mìnhVầng trăng trong bài thơ-Quá khứ đẹp đẽ, vẹn nguyên, thuỷ chung, không phai mờ.- Bao dung, độ lượng nhưng vô cùng nghiêm khắc. - Nhớ lại quá khứ, - Tự vấn lương tâm, - Ân hận xót xa, tự trách mình - Tự hoàn thiện mình. - Thiên nhiên hồn nhiên, tươi mát, là người bạn thân thiết trong cuộc đời con người. - Là biểu tượng của quá khứ nghĩa tình, là vẻ đẹp bình dị, vĩnh hằng của cuộc sống.Trăng cứ tròn vành vạnhkể chi người vô tình ánh trăng im phăng phắcđủ cho ta giật mình. ¸nh tr¨ng-NguyÔn Duy-Trăng cứ tròn vành vạnhkể chi người vô tình ánh trăng im phăng phắcđủ cho ta giật mình. + Nghệ thuật: đối, nhân hoá, hình ảnh thơ giàu tình biểu tượng.Trân trọng, giữ gìn vẻ đẹp và những giá trị truyền thống.Lãng quên quá khứ là phản bội lại chính mình. Phải biết sống ân nghĩa thuỷ chung.THö TµI CñA B¹NHÌNH THỨC NGHỆ THUẬT TIÊU BIỂUHÌNH ẢNH XUYÊN SUỐTTHỂ THƠBIỆN PHÁP TU TỪGIỌNG ĐIỆUKẾT CẤUÁnh trăngChặt chẽ, theo mạch cảm xúc.Đằm thắm, ngọt ngàoĐiệp ngữ, nhân hoá, ẩn dụ, so sánhTheo từng lời ruTâm tình, sâu lắngHÃY CHỌN VÀ ĐIỀN TRONG CÁC TỪ SAU ĐÂY VÀO Ô TRỐNG SAO CHO ĐÚNG NHẤT?Năm chữHÌNH THỨC NGHỆ THUẬT TIÊU BIỂUHÌNH ẢNH XUYÊN SUỐTTHỂ THƠBIỆN PHÁP TU TỪGIỌNG ĐIỆUKẾT CẤUÁnh trăngChặt chẽ, theo mạch cảm xúc.Điệp ngữ, nhân hoá,so sánh, ẩn dụTâm tình, sâu lắngNăm chữNéi dungBài thơ là lời tự nhắc nhở về những năm tháng gian lao đã qua, có ý nghĩa gợi nhắc, củng cố ở người đọc thái độ sống “Uống nước nhớ nguồn”, ân tình, thuỷ chung cùng quá khứ.Ý nghĩa văn bảnÁnh trăng khắc họa một khía cạnh trong vẻ đẹp của người lính sâu nặng nghĩa tình, thủy chung sau trước.Câu 1: Nhận định nào sau đây không phù hợp với ý nghĩa của hình ảnh vầng trăng trong bài thơ này?. A. Biểu tượng của thiên nhiên hồn nhiên, tươi mát. B. Biểu tượng của quá khứ nghĩa tình. C. Biểu tượng của vẻ đẹp bình dị, vĩnh hằng trong cuộc sống. D. Biểu tượng của sự hồn nhiên, trong sáng của tuổi thơ. 3. Hoạt động luyện tậpCâu 2 :Tư tưởng của nhà thơ gửi gắm trong bài thơ này là gì? A. Thiên nhiên, vạn vật thì vô hạn, tuần hoàn còn cuộc đời con người thì hữu hạn. B.Con người có thể vô tình, lãng quên tất cả, nhưng thiên nhiên,quá khứ nghĩa tình thì luôn tròn đầy bất diệt. C.Thiên nhiên luôn bên cạnh con người, là người bạn thân thiết của con người. D.Cuộc sống vật chất dù đầy đủ rồi cũng sẽ tiêu tan, chỉ có đời sống tinh thần là bất diệt. III.Luyện tâp ¸nh tr¨ngCâu 3:Bài thơ có nhan đề là “Ánh trăng” trong khi đó xuyên suốt các khổ thơ tác giả đều dùng từ “vầng trăng”, em hãy lí giải ?Vầng trăngÁnh trăng- Vầng trăng là biểu tượng của cuộc sống, của thiên nhiên, quá khứ nghĩa tình.Ánh trăng là ánh sáng của triết lí về cuộc sống.Ánh sáng ấy có thể len lỏi vào những nơi khuất lấp trong tâm hồn con người để thức tỉnh họ giúp họ nhận ra những điều sai trái, hướng con người đến những giá trị tốt đẹp.Bài thơ có tên là “Ánh trăng”nhưng các khổ thơ trên tác giả đều viết “vầng trăng” đến khổ thơ cuối mới xuất hiện từ “ánh trăng”. “Ánh trăng” chính là sự quy tụ,kết tinh đẹp nhất của vầng trăng tạo nên chiều sâu tư tưởng của tứ thơ đồng thời nâng vẻ đẹp của bài thơ lên đến đỉnh điểm.Tr¨ng NgƯ­êi Qu¸ khø T×nh nghÜa Ngì kh«ng tri kØ bao giê quªn HiÖn t¹i VÇng tr¨ng V« t×nh trßn l·ng quªn Suy ngÉm Trßn vµnh v¹nh GiËt m×nhIm ph¨ng ph¾cThñy chung, tù hoµn vÞ tha thiÖn Tù nh¾c nhë m×nh vµ còng lµ nh¾c nhë mäi ng­êi vÒ th¸i ®é sèng “uèng n­íc nhí nguån”.VÒ nhµ-Về nhà học bài, học thuộc bài thơ. Làm BT 2.- Chuẩn bị: Luyện tập viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố tự sự.CHÚC CÁC EM VUI KHOẺ, HỌC GIỎIXIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÍ THẦY CÔ GIÁO Đà THAM DỰ BUỔI HỌC HÔM NAY