Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 64+65: Văn bản: Bài thơ về tiểu đội xe không kính (Phạm Tiến Duật)

Chiếc xe trong bài hát này có gì đặc biệt? 
XE KHÔNG KÍNH 
Đó là những chiếc xe vận tải chở hàng hóa, đạn dược ra mặt trận, bị máy bay Mĩ bắn phá, kính xe vỡ hết. 
Bài thơ về 
Phạm Tiến Duật 
tiểu đội xe không kính 
tiểu đội xe không kính 
Tiết 64,65: Văn bản 
I. Giới thiệu chung 
Tiết 64,65: BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH 
(Phạm Tiến Duật) 
1. Tác giả 
- Phạm Tiến Duật (1941-2007), quê Phú Thọ 
- Ông là gương mặt tiêu biểu cho thế hệ nhà thơ trẻ thời chống Mĩ. 
-Thơ ông thường viết về thế hệ trẻ trong kháng chiến chống Mỹ với giọng điệu trẻ trung, sôi nổi, tinh nghịch, sâu sắc. 
I. Giới thiệu chung 
Tiết 64,65: BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH 
(Phạm Tiến Duật) 
1. Tác giả 
2. Tác phẩm 
Tác phẩm: Bài thơ về tiểu đội xe không kính sáng tác năm 1969. 
Trích tập thơ: 
Vầng trăng quầng lửa 
I. Giới thiệu chung 
Tiết 64,65: BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH 
(Phạm Tiến Duật) 
1. Tác giả 
2. Tác phẩm 
Viết 1969, in trong tập “Vầng trăng quầng lửa”. 
II. Đọc hiểu văn bản 
PTBĐ: Tự sự + Miêu tả + Biểu cảm 
Thể thơ: Tự do 
Đề tài: Người lính và chiến tranh 
4 câu đầu hình ảnh chiếc xe không kính 
Còn lại Hình ảnh người chiến sĩ Trường Sơn 
Nhan đề: 
Bài thơ về tiểu đội xe không kính 
Nhan đề lạ, độc đáo. 
Làm nổi bật hình ảnh của toàn bài: xe không kính. 
Thể hiện cách nhìn, cách khai thác chất thơ của hiện thực, của tuổi trẻ hiên ngang, dũng cảm. 
I. Giới thiệu chung 
Tiết 64,65: BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH 
(Phạm Tiến Duật) 
1. Tác giả 
2. Tác phẩm 
Viết 1969, in trong tập “Vầng trăng quầng lửa”. 
II. Đọc hiểu văn bản 
III. Phân tích 
1. Hình ảnh nh ững chiếc xe không kính 
Hình ảnh những chiếc xe hiện lên trong bài th ơ có những đặc điểm gì? Ý nghĩa của cách miêu tả đó? 
Hình tượng xe 
Không kính; không đèn 
Không có mui xe 
Thùng xe có xước 
Từ trong bom rơi, họp thành tiểu đội 
Vì: Bom giật, bom rung 
Nhưng: Xe vẫn chạy vì miền Nam 
Giọng điệu thơ: ngang tàng, hóm hỉnh 
Nghệ thuật liệt kê, điệp ngữ 
 Hình ảnh chiếc xe hiện lên chân thực, trần trụi. 
Ý nghĩa 
Thể hiện sự khốc liệt của chiến tranh 
Làm nổi bật hình ảnh người lính lái xe kiên cường, quả cảm. 
Thể hiện hồn thơ nhạy cảm với nét ngang tàng, tinh nghịch, yêu thích cái lạ của Phạm Tiến Duật 
 Hình ảnh chiếc xe không kính đã trở thành hình tượng độc đáo của thơ ca kháng chiến. 
I. Giới thiệu chung 
Tiết 64,65: BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH 
(Phạm Tiến Duật) 
1. Hình ảnh những chiếc xe không kính 
II. Đọc hiểu văn bản 
III. Phân tích 
- Là hình ảnh độc đáo, có sức hấp dẫn vì nó kì lạ và rất thực . 
“Không có kính đi rồi” 
- Vì bom đạn, chiến tranh làm cho những chiếc xe ấy trần trụi hơn. 
 Gợi sự khốc liệt của chiến tranh. 
2. Hình ảnh những người chiến sĩ lái xe 
Ung dung buồng lái ta ngồi Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng....Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắngNhìn thấy con đường chạy thẳng vào timThấy sao trời và đột ngột cánh chimNhư sa, như ùa vào buồng lái 
HÌNH ẢNH NG Ư ỜI CHIẾN SĨ LÁI XE 
Hình ảnh ng ư ời chiến sĩ lái xe hiện lên qua những chi tiết nào? Nêu nhận xét của em. 
THẢO LUẬN NHÓM 
Ung dung buồng lái ta ngồi 
Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng 
Đảo ngữ + Giọng điệu tự tin, mạnh mẽ T ư thế thoải mái, ung dung, đ ư ờng hoàng 
Nhịp thơ 2/2/2 + Điệp ngữ “nhìn” + Không gian khoáng đạt: đất, trời, thẳng Tầm nhìn phóng khoáng, rộng mở 
 Tư thế hiên ngang của một dân tộc anh hùng 
Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng 
Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim 
Thấy sao trời và đột ngột cánh chim 
Như sa như ùa vào buồng lái 
 Những cảm giác mạnh, bất ngờ và thú vị 
 Hòa nhập với thiên nhiên rộng lớn 
 Người lính trẻ trung, cá tính, tâm hồn yêu thiên nhiên. 
Không có kính, ừ thì có bụi,Bụi phun tóc trắng như người giàChưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốcNhìn nhau mặt lấm cười ha ha.Không có kính, ừ thì ướt áoMưa tuôn, mưa xối như ngoài trờiChưa cần thay, lái trăm cây số nữaMưa ngừng gió lùa khô mau thôi 
Liệt kê + Động từ mạnh “tuôn”, “xối”, “phun” 
So sánh + Điệp cấu trúc. 
 Chất liệu thơ đầy ắp tính hiện thực và thời sự 
Mặt lấm bụi: Chưa cần rửa, cười ha ha 
Áo ướt mưa: Chưa cần thay, khô mau thôi 
Điệp ngữ: ừ thì, chưa cần, thôi mang đậm khẩu khí + Điệp cấu trúc: không có ...; ừ thì ...; ch ư a cần ... 
Giọng điệu th ơ ngang tàn 
 Nhìn trực diện, không né tránh khó khăn 
 Người lính lái xe v ới tâm hồn trẻ trung, tinh thần dũng cảm, lạc quan, kiên cường 
Những chiếc xe từ trong bom rơi 
Đã về đây họp thành tiểu đội 
Gặp bạn bè suốt dọc đường đi tới 
Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi. 
Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời 
Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy 
Võng mắc chông chênh đường xe chạy 
Lại đi, lại đi trời xanh thêm. 
Anh hùng nuôi quân Hoàng Cầm 
Họp thành tiểu đội 
Gặp bè bạn, bắt tay nhau 
Chung bát đũa = gia đình 
 Tình đồng đội chân thành, bộc trực mà sâu sắc. 
Lại đi, lại đi, trời xanh thêm Niềm vui ra trận, sự tin tưởng vào tương lai. 
Không có kính, rồi xe không có đèn,Không có mui xe, thùng xe có xước,Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:Chỉ cần trong xe có một trái tim. 
Cấu trúc tăng tiến, quan hệ từ: vẫn 
Điệp ngữ + Liệt kê 
Hình ảnh ảnh hoán dụ: trái tim 
Hiện thực càng khốc liệt, tinh thần càng kiên cường 
Ý chí quyết thắng vì miền Nam 
>< 
>< 
>< 
Thủ pháp đối lập tương phản 
Không có kính, đèn, mui, thùng xe xước 
Thiếu thốn về vật chất 
Sức hủy diệt ghê gớm của chiến tranh 
Có một trái tim 
Giàu có tinh thần 
Sức mạnh tinh thần, khí phách hào hùng của dân tộc 
 Tác dụng: Tôn lên lí tưởng cao đẹp và thể hiện tấm lòng yêu nước nồng nàn của người lính lái xe + Tạo nên một kết thúc bất ngờ, thú vị. 
	Nhà thơ Phạm Tiến Duật tâm sự: 
“ Hình ảnh cuối cùng tỏa lên bài thơ, làm bài thơ lung linh một ý nghĩa, một tình yêu. Phải, chỉ cần có “ một trái tim”, một trái tim yêu yêu nước, một lòng khao khát giải phóng miền Nam thì tất cả những cái thiếu kia đâu có hề gì. Vậy đó, khí phách ngang tàng mà vẫn tha thiết yêu thương ” 
 (Văn lớp 9 không khó như bạn nghĩ/ nhiều tác giả) 
I. Giới thiệu chung 
Tiết 64,65: BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH 
(Phạm Tiến Duật) 
1. Hình ảnh những chiếc xe không kính 
II. Đọc hiểu văn bản 
III. Phân tích 
- Tư thế ung dung “Ung dung buồng lái nhìn thẳng” 
Bất chấp khó khan gian khổ “Không có kính cây số nữa”. 
Lạc quan, yêu đời, hồn nhiên “Nhìn nhau haha” 
Tinh thần quyết tâm chiến đấu vì miền Nam “Chỉ cần trái tim” 
 Thể hiện tinh thần yêu nước, lòng dung cảm và ý chí thống nhất đất nước của dân tộc. 
2 . Hình ảnh những người chiến sĩ lái xe 
Hình ảnh chiếc xe không kính 
Hình ảnh người lính lái xe: can trường, mạnh mẽ, yêu đời, lạc quan, yêu nước, ý chí giải phóng miền Nam 
Lái xe không kính đầy những khó khăn 
Nhưng cũng có cái thú của nó 
I. Giới thiệu chung 
Tiết 64,65: BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH 
(Phạm Tiến Duật) 
1. Hình ảnh những chiếc xe không kính 
II. Đọc hiểu văn bản 
III. Phân tích 
IV. Tổng kết 
2 . Hình ảnh những người chiến sĩ lái xe 
- Thể thơ tự do (kết hợp linh hoạt thể bảy chữ và thể tám chữ) 
- Điệp từ, điệp cấu trúc câu 
- Ngôn ngữ, giọng điệu giàu tính khẩu ngữ, tự nhiên khoẻ khoắn, tinh nghịch. 
1. Nghệ thuật 
	 - Thông qua những hình ảnh những chiếc xe không kính ca ngợi những người chiến sĩ lái xe Trường Sơn hiên ngang, dũng cảm, lạc quan. Ca ngợi thế hệ trẻ Việt Nam trong chống Mĩ. Họ ý thức được trách nhiệm của tuổi trẻ trước vận mệnh của dân tộc. 
2. Nội dung 
Học thuộc bài thơ 
Học nội dung chính của bài 
Chuẩn bị bài tiếp theo 
Dặn dò 
Viết đoạn văn trình bày cảm nhận của em về hình ảnh người lính qua văn bản Bài thơ về tiểu đội xe không kính. 
Đường Trường Sơn 
ngày xưa 
Đường Trường Sơn ngày nay