Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 71: Chiếc lược ngà (Nguyễn Quang Sáng)

Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ-Nguyễn Khoa ĐiềmBếp lửa – Bằng ViệtI. Giới thiệu tác giả,văn bản 1. Tác giả: a.Cuộc đời :- Nguyễn Quang Sáng (bút danh Nguyễn Sáng) sinh năm 1932-2014, quê ở huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang.- Ông là nhà văn đã từng tham gia hai cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ cứu nước. Tiết 71.Văn bản: CHIẾC LƯỢC NGÀ (Trích) -Nguyễn Quang Sáng- b. Sự nghiệp sáng tác: + Truyện ngắn: “Con chim vàng” (1957), “Chiếc lược ngà”(1966) + Truyện vừa: “Câu chuyện bên trận địa pháo” (1966), “Cái áo thằng hình rơm” (1975) + Tiểu thuyết: “Nhật kí người ở lại” (1962), “Dòng sông thơ ấu” (1985) + Kịch bản phim: “Mùa gió chướng” (1977) “Cánh đồng hoang” (1978) a. Cuộc đời:Tiết 71:VB. CHIẾC LƯỢC NGÀ (Trích) -Nguyễn Quang Sáng-I. Giới thiệu tác giả,văn bản 1. Tác giả: b. Sự nghiệp sáng tác: c. Phong cách sáng tác: Tác giả Nguyên An nhận xét: “Truyện ngắn của Nguyễn Quang Sáng thường hấp dẫn người đọc bằng những tình huống bất ngờ mà tự nhiên hợp lí, bằng mạch kể chậm rãi, từ tốn mà đượm chất xung đột của kịch. Ngôn ngữ Nam bộ trong sáng tác của ông cũng vừa phải, có chỗ đậm đặc song vẫn dễ gần”.I.Giới thiệu tác giả, vănbản: 1.Tác giả: a. Cuộc đời :Tiết 71: CHIẾC LƯỢC NGÀ (Trích) -Nguyễn Quang Sáng-2. Văn bản a, Hoàn cảnh sáng tác: b, Vị trí đoạn trích: 	 Nằm phần giữa của truyện “ Chiếc lược ngà”. Năm 1966-khi Nguyễn Quang Sáng đang hoạt động tại chiến trường Nam Bộ.Tiết 71: CHIẾC LƯỢC NGÀ (Trích) -Nguyễn Quang Sáng-I.Giới thiệu tác giả, văn bản: 1.Tác giả: Lược đồ tự nhiên đồng bằng Nam Bộ3. KÓ tãm t¾t néi dung ®o¹n trÝch Ông Sáu về thăm gia đình . Bé Thu không nhận ra ba và vết thẹo trên mặt. Thu nhận ra ba cũng là lúc ông Sáu phải ra đi. Ông Sáu dồn hết tình cảm vào làm chiếc lược ngà. Trước lúc hi sinh, ông còn kịp đưa cây lược cho người bạn.Ông Sáu xa nhà đi kháng chiến. Mãi đến khi con gái lên 8 tuổi, ông mới có dịp về thăm nhà với lòng mong nhớ con da diết nhưng Thu không chịu nhận cha.Suốt ba ngày phép ở nhà, anh tìm mọi cách vỗ về con nhưng Thu nhất định không chịu gọi “ba”. Đến lúc Thu nhận ra cha, tình cha con bùng dậy mãnh liệt trong em cũng là lúc ông Sáu phải ra đi. Thu để ba ra đi với lời hứa mua cho em chiếc lược. Ở khu căn cứ, người cha dồn hết tình cảm vào việc làm một chiếc lược bằng ngà voi để tặng cô con gái bé bỏng.Trong một trận càn, ông hy sinh. Trước lúc nhắm mắt, ông còn kịp trao cây lược lại cho người bạn.Bác Ba gặp lại Thu lúc Thu đã là một cô giao liên dũng cảm. Giữa hai người nảy nở một tình cảm, giống như là tình cha con.*Tóm tắt cốt truyện Chiếc lược ngà. * Giải nghĩa từ khó: (Trích)Từ ngữ địa phương vết sẹo. nói trống không với người khác. lúi húi. cái muôi.+ Thẹo+ Nói trổng+ Lui cui+ Cái váTừ ngữ toàn dânTiết 71: VB.CHIẾC LƯỢC NGÀ (Trích) -Nguyễn Quang Sáng-Tiết 71:VB. CHIẾC LƯỢC NGÀ (Trích) -Nguyễn Quang Sáng- ? Theo em văn bản sử dụng phương thức biểu đạt nào? A. Tự sự kết hợp thuyết minh và biểu cảm. B. Tự sự kêt hợp miêu tả và nghi luận. C. Tự sự kết hơp miêu tả và biểu cảm.? Theo em văn bản sử dụng ngôi kể nào? A. Ngôi thứ nhất. B. Ngôi thứ hai. C. Ngôi thứ ba.CA* Tình huống 1: Ông Sáu về phép thăm nhà, nhưng thật trớ trêu bé Thu đã không nhận ra là ba, đến lúc hiểu ra sự thật thì ba con phải chia tay. Tình cảm mãnh liệt của bé Thu với ba.* Tình huống 2: Ở khu căn cứ, ông dồn hết tình thương, mong nhớ làm cây lược để tặng con, nhưng ông đã hi sinh chưa kịp trao món quà cho con. Tình cảm sâu sắc của ba với con.Tình huống truyện:Tiết 71:VB. CHIẾC LƯỢC NGÀ (Trích) -Nguyễn Quang Sáng- * NHÓM 1 Hãy tìm những chi tiết thể hiện thái độ, hành động của bé Thu khi mới gặp ông Sáu? Nhận xét và lí giải nguyên nhân của thái độ đó? * NHÓM 2 Trong những ngày ông Sáu ở nhà, bé Thu có thái độ, hành động như thế nào? Nhận xét về thái độ hành động đó? CÂU HỎI THẢO LUẬNThời gian 2 phút21Yêu cầu: Thảo luận nhómHÕt giê1- Diễn biến tâm lý và tình cảm của bé Thu trong lần ba về thăm nhà:a) Thái độ và hành động của bé Thu trước khi nhận ra ông Sáu là ba:* Khi mới gặp ông Sáu:Tiết 71: CHIẾC LƯỢC NGÀ (Trích) -Nguyễn Quang Sáng-	- Bé Thu giật mình, ngơ ngác, lạ lùng, hốt hoảng, tái mặt, bổ chạy thét lên: “Má! Má!”.... 1- Diễn biến tâm lý và tình cảm của bé Thu trong lần ba về thăm nhà:a ) Thái độ và hành động của bé Thu trước khi nhận ra ông Sáu là ba:	- BÐ Thu nãi træng, kh«ng chÞu kªu ba... - Kh«ng chÞu nhê «ng S¸u ch¾t n­íc c¬m dïm, tù ch¾t lÊy... - HÊt c¸i trøng c¸, oµ khãc, bá ch¹y sang bµ ngo¹i...	* Những ngày ông Sáu ở nhà:Tiết 71: CHIẾC LƯỢC NGÀ (Trích) -Nguyễn Quang Sáng-1- Diễn biến tâm lý và tình cảm của bé Thu trong lần ba về thăm nhà:a) Thái độ và hành động của bé Thu trước khi nhận ra ông Sáu là ba:	- BÐ Thu nãi træng, kh«ng chÞu kªu ba... - Kh«ng chÞu nhê «ng S¸u ch¾t n­íc c¬m dïm, tù ch¾t lÊy... - HÊt c¸i trøng c¸, oµ khãc, bá ch¹y sang bµ ngo¹i...	* Những ngày ông Sáu ở nhà:Tiết 71: CHIẾC LƯỢC NGÀ (Trích) -Nguyễn Quang Sáng-* Khi míi gÆp «ng S¸u:	- Bé Thu giật mình, ngơ ngác, lạ lùng, hốt hoảng, tái mặt, bỏ chạy thét lên: “Má ! Má!”.... Trong giờ phút chia tay thái độ và hành động của bé Thu đối với cha được thể hiện như thế nào? Em có nhận xét gì về thái độ và hành động đó? CÂU HỎI THẢO LUẬNThời gian 2 phút21Yêu cầu: Thảo luận nhómHÕt giê+ “ bé Thu bất ngờ kêu thét lên: - Ba a a ba!”+ “Tiếng kêu của nó như tiếng xé, xé sự im lặng và xé cả ruột gan mọi người, nghe thật xót xa. Đó là tiếng “ba” mà nó cố đè nén trong bao nhiêu năm nay, tiếng “ba” như vỡ tung ra từ đáy lòng nó .”+ “ nó vừa kêu vừa chạy xô tới, nhanh như một con sóc, nó chạy thót lên và dang hai tay ôm chặt lấy cổ ba nó. Tôi thấy làn tóc tơ sau ót nó như dựng đứng lên”- Ba! Không cho ba đi nữa! Ba ở nhà với con!+ “ nó hôn ba nó cùng khắp. Nó hôn tóc, hôn cổ, hôn vai và hôn cả vết thẹo dài bên má của ba nó nữa.”+ “ hai tay nó siết chặt lấy cổ, chắc nó nghĩ hai tay không thể giữ được ba nó, nó dang cả hai chân rồi câu chặt lấy ba nó, và đôi vai nhỏ bé của nó run run.”Tiết 71: CHIẾC LƯỢC NGÀ (Trích) -Nguyễn Quang Sáng-Vẻ mặt bé Thu trong buổi sáng chia tay được miêu tả như thế nào? Qua đó thể hiện nét tâm lí nào của bé Thu? CÂU HỎI THẢO LUẬN- “ Vẻ mặt của nó có cái gì hơi khác, nó không bướng bỉnh hay nhăn mày cau có nữa, vẻ mặt nó sầm lại buồn rầu, cái vẻ buồn trên gương mặt ngây thơ của con bé trông rất dễ thương.- Đôi mắt nó như to hơn, cái nhìn của nó không ngơ ngác, không lạ lùng, nó nhìn với vẻ nghĩ ngợi sâu xa .”- “ đôi mắt mênh mông của con bé bỗng xôn xao.”Tiết 71: CHIẾC LƯỢC NGÀ (Trích) -Nguyễn Quang Sáng-+ “ bé Thu bất ngờ kêu thét lên: - Ba a a ba!”+ “Tiếng kêu của nó như tiếng xé, xé sự im lặng và xé cả ruột gan mọi người, nghe thật xót xa. Đó là tiếng “ba” mà nó cố đè nén trong bao nhiêu năm nay, tiếng “ba” như vỡ tung ra từ đáy lòng nó .”+ “ nó vừa kêu vừa chạy xô tới, nhanh như một con sóc, nó chạy thót lên và dang hai tay ôm chặt lấy cổ ba nó. Tôi thấy làn tóc tơ sau ót nó như dựng đứng lên”- Ba! Không cho ba đi nữa! Ba ở nhà với con!+ “ nó hôn ba nó cùng khắp. Nó hôn tóc, hôn cổ, hôn vai và hôn cả vết thẹo dài bên má của ba nó nữa.”+ “ hai tay nó siết chặt lấy cổ, chắc nó nghĩ hai tay không thể giữ được ba nó, nó dang cả hai chân rồi câu chặt lấy ba nó, và đôi vai nhỏ bé của nó run run.”Tiết 71: CHIẾC LƯỢC NGÀ (Trích) -Nguyễn Quang Sáng-Diễn biến tâm lí của bé Thu:Ngạc nhiên, hốt hoảngXa lánh, cự tuyệtDay dứt, ân hậnVỡ òa, mạnh mẽTrước buổi chia tayTrong buổi chia tayChưa đầy tuổi ba đi kháng chiếnNhững năm tuổi thơ đợi chờ mòn mỏiTám năm sau ba trở vềBa ngày ba ở nhà không nhận raNhận ra ba chia tayTình huống éo le rung chu«ng vµngc©u hái sè 1123451.Dòng nào nói đúng hoàn cảnh sáng tác của truyện ngắn “Chiếc lược ngà”?Viết năm 1965, khi tác giả hoạt động ở chiến trường Nam Bộ trong kháng chiến chống Mĩ?B. Viết năm 1954, khi tác giả hoạt động ở chiến trường Nam BộTrong kháng chiến chống Pháp?C.Viết năm 1966, khi tác giả hoạt động ở chiến trường Nam Bộtrong kháng chiến chống Mĩ?D. Viết năm 1967, khi tác giả hoạt động ở chiến trường Nam BộTrong kháng chiến chống Mĩ?Cc©u hái sè 212345Câu 2: Nhân vật người kể chuyện trong văn bản “Chiếc lược ngà” là ai?A. Là người chứng kiến khách quan.B. Là người kể chuyện giấu mặt.C. Là người tham gia trực tiếp vào câu chuyệnD. Cả A và CDc©u hái sè 312345 3. Nên đánh giá như thế nào về những phản ứng tâm lí của bé Thu khi không chịu nhận ông Sáu là cha ?A. Đó là những phản ứng hoàn toàn tự nhiên của các em bé, trong đó có bé Thu.B. Chứng tỏ bé Thu có cá tính mạnh mẽ và tình cảm chân thành.D. Chứng tỏ bé Thu có một niềm kiêu hãnh, một tình yêu sâu sắc đối với người cha (trong ảnh) của em.C. Chứng tỏ bé Thu có cá tính mạnh mẽ và bướng bỉnh.ABDc©u hái sè 4123454. Câu nào nói đúng trình tự những hành động của Thu khi nhận ra ba mình? Chạy thót lên - ôm chặt lấy cổ - hôn tóc, cổ, vai, vết thẹo - dang hai chân câu chặt - đôi vai của nó run run.B. Chạy thót lên - kêu ba - ôm chặt lấy cổ - hôn tóc, cổ, vai, vết thẹo - dang hai chân câu chặt - đôi vai của nó run run.C. Chạy thót lên - ôm chặt lấy cổ - hôn tóc, cổ, vai, vết thẹo - dang hai chân câu chặt - kêu ba - đôi vai của nó run run.D. Chạy thót lên - ôm chặt lấy cổ - hôn tóc, cổ, vai, vết thẹo – khóc - dang hai chân câu chặt - đôi vai của nó run run.Ac©u hái sè 5123455. Những hành động của bé Thu khi ông Sáu lênđường đã thể hiện trạng thái tình cảm nào của cô bé?Nỗi mong nhớ người cha đã bị dồn nén bấy lâu, nay bùng ra thật mạnh mẽ, hối hả, cuống quýt.B. Nỗi mong nhớ người cha đã bị dồn nén bấy lâu, nay bùng ra thật mạnh mẽ, hối hả, cuống quýt, có xen lẫn cả sự hối hận.D. Nỗi mong nhớ người cha đã bị dồn nén bấy lâu, nay bùng ra thật mạnh mẽ, hối hả, bởi phải chia tay.C. Tình cảm của trẻ con nay bùng ra thật mạnh mẽ, hối hả, cuống quýt, có xen lẫn cả sự hối hận.BChóc mõng nhãm B¹n ®· th¾ng cuéc !CÂU CHUYỆN CẢM ĐỘNG VỀ TÌNH CHABác Nguyễn Hữu Định (Phương Tú - Ứng Hòa - Hà Nội) sống trong ống cống kiếm tiền nuôi con.- Thời gian: suốt 10 năm bác lăn lộn ở Cầu Giấy, Đường Láng, Lê Văn Lương - Công việc: vá xe, bốc vác kiếm tiền nuôi con- Bác chưa từng thuê nhà, sống tạm bợ trong lán, vỉa hè, nhà vệ sinh công cộng - Thậm chí một ống cống bỏ hoang được bác dùng làm “nhà” của mình.Con bác Định, hai anh em sinh đôi Nguyễn Hữu Tiến (thủ khoa đại học Y Hà Nội với 29.5) Nguyễn Hữu Tiền (đỗ ĐH Bách Khoa với 26 điểm) năm 2013.Qua câu chuyện, bạn có cảm nhận như thế nào về tình cảm của cha với con trong cuộc sống ngày nay? Là một người con bạn thấy mình cần phải làm gì?Dặn dò: Tóm tắt truyện ngắn “Chiếc lược ngà” ( Từ 8 đến 10 dòng) Tìm và tập phân tích những chi tiết nghệ thuật đặc sắc của phần truyện còn lại. Tập kể sáng tạo bằng một ngôi kể mới.Viết đoạn văn tổng- phân- hợp 12 câu nêu cảm nhận của em về tình cảm của bé Thu dành cho ông Sáu. Trong đó có sử dụng câu ghép và phép thế( gạch chân và chú thích rõ).47Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo cùng toàn thể các em học sinh!H Ñ n g Æ p l ¹ i