Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 117: Văn bản: Viếng lăng Bác (Viễn Phương)

NGữ vĂn 9 
phòng giáo dục kiến xương 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Nhiệt liệt Chào mừng các thầy cô giáo về dự tiết học ngày hôm nay! 
2 
TrƯờng Trung học cƠ sở Vũ An 
3 
3 
I. Đ ọc - tìm hiểu chung 
Văn bản: 
Viễn Phương 
Tiết 117 
VIếNG LĂNG BáC 
Bác nằm trong giấc ngủ bình yên 
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền 
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi 
Mà sao nghe nhói ở trong tim ! 
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác 
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát 
Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam 
Bão táp mưa sa đ ứng thẳng hàng 
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng 
Thấy một mặt trời trong lăng rất đ ỏ . 
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ 
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân 
Mai về miền Nam thương trào nước mắt 
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác 
Muốn làm đoá hoa toả hương đâu đây 
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này . 
1. Đ ọc văn bản 
I. Đ ọc - tìm hiểu chung 
1. Đ ọc văn bản 
Văn bản: 
Viễn Phương 
2. Tìm hiểu chung 
Tác gi ả 
Tiết 117 
VIếNG LĂNG BáC 
- T ê n khai sinh là Phan Thanh Viễn . 
- Sinh năm : 1928 
- Qu ê : An Giang 
- Ô ng là một trong những cây bút có mặt sớm nhất của lực lượng văn nghệ giải phóng miền Nam. 
 NHÀ THƠ VIỄN PHƯƠNG 
- Th ơ nhỏ nhẹ giàu cảm xúc . 
I. Đ ọc - tìm hiểu chung 
1. Đ ọc văn bản 
Văn bản: 
Viễn Phương 
2. Tìm hiểu chung 
Tác gi ả 
Nhà thơ Viễn Phương trong một lần ra thăm lăng Bỏc . 
* Hoàn cảnh ra đ ời 
 Bài th ơ đư ợc tác gi ả viết năm 1976. 
 In trong tập “ Nh ư mây mùa xuân ”- 1978 
Tiết 117 
VIếNG LĂNG BáC 
b. Tác phẩm 
6 
I. Đ ọc - tìm hiểu chung 
Tác gi ả 
* Từ khó 
Văn bản: 
Viễn Phương 
Tiết 117 
VIếNG LĂNG BáC 
1. Đ ọc văn bản 
2. Tìm hiểu chung 
Trung hiếu 
* Thể loại - Bố cục 
Th ơ tám ch ữ 
Bố cục : 
Cảm xúc trước khi vào lăng 
Cảm xúc khi vào trong lăng 
Cảm xúc trước khi ra về 
Khổ 1 +2: 
Khổ 3: 
Khổ 4: 
Phương thức biểu đạt: biểu cảm 
7 
b. Tác phẩm 
* Hoàn cảnh ra đ ời 
3 phần 
I. Đ ọc - tìm hiểu chung 
Văn bản: 
Viễn Phương 
Tiết 117 
VIếNG LĂNG BáC 
II. Đ ọc - tìm hiểu chi tiết 
 Khổ 1 
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác 
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát 
Ôi ! Hàng tre xanh xanh Việt Nam 
Bão táp mưa sa đ ứng thẳng hàng 
- Xưng hô ấm áp tình người , gợi tình cảm thiêng liêng ruột thịt và thái độ kính trọng Bác 
 - Cách nói giảm , nói tránh 
 -> Giảm nhẹ nỗi đau mất mát 
 -> Khẳng đ ịnh Bác vẫn sống 
=> Tâm trạng xúc đ ộng bồi hồi của người con Nam Bộ lần đ ầu ra viếng Bác 
1. Cảm xúc trước khi vào lăng 
I. Đ ọc - tìm hiểu chung 
Văn bản: 
Viễn Phương 
Tiết 117 
VIếNG LĂNG BáC 
II. Đ ọc - tìm hiểu chi tiết 
 Khổ 1 
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác 
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát 
Ôi ! Hàng tre xanh xanh Việt Nam 
Bão táp mưa sa đ ứng thẳng hàng 
* Tâm trạng xúc đ ộng bồi hồi của người con Nam Bộ lần đ ầu ra viếng Bác . 
hàng tre 
Hình ả nh thân thuộc của qu ê hương , đ ất nước 
Dân tộc Việt Nam, con người Viêt Nam kiên cường , bất khuất 
* Xúc đ ộng , tự hào trước 
- Từ láy 
- Thành ng ữ 
- Nhân hoá 
- Đối 
Tre bền bỉ , dẻo dai , tràn đ ầy sức sống . 
1. Cảm xúc trước khi vào lăng 
- ẩ n dụ dân tộc Việt Nam, con người Việt Nam kiên cường , bất khuất 
I. Đ ọc - tìm hiểu chung 
Văn bản: 
Viễn Phương 
Tiết 117 
VIếNG LĂNG BáC 
II. Đ ọc - tìm hiểu chi tiết 
* Tâm trạng xúc đ ộng bồi hồi của người con Nam Bộ lần đ ầu ra viếng Bác . 
hàng tre 
Hình ả nh thân thuộc của qu ê hương , đ ất nước 
Dân tộc Việt Nam, con người Viêt Nam kiên cường , bất khuất 
* Xúc đ ộng , tự hào trước 
1. Cảm xúc trước khi vào lăng 
I. Đ ọc - tìm hiểu chung 
Văn bản: 
Viễn Phương 
Tiết 117 
VIếNG LĂNG BáC 
II. Đ ọc - tìm hiểu chi tiết 
 Khổ 2 
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng 
Thấy một mặt trời trong lăng rất đ ỏ . 
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ 
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân 
 (1) 
 (2) 
- Tả thực 
- ẩ n dụ -> Chỉ Bác Hồ 
Từ ng ữ gợi cảm 
* Ca ngợi công lao to lớn của Bác . 
* Khẳng đ ịnh Bác còn sống mãi với non sông đ ất nước . 
 Ca ngợi công lao to lớn của Bác . 
 Thể hiện sự tôn kính , lòng biết ơn Bác . 
Tư tưởng cách mạng sáng ngời 
Lòng yêu nước nồng nàn 
- Nhân hóa 
- Từ láy 
 Khẳng đ ịnh Bác còn sống mãi giữa thiên nhiên , vũ trụ và trong lòng mọi người . 
* Xúc đ ộng , tự hào trước hàng tre tượng trưng cho dân tộc Việt Nam, con người Việt Nam. 
1. Cảm xúc trước khi vào lăng 
I. Đ ọc - tìm hiểu chung 
Văn bản: 
Viễn Phương 
Tiết 117 
VIếNG LĂNG BáC 
II. Đ ọc - tìm hiểu chi tiết 
* Ca ngợi công lao to lớn của Bác . 
* Khẳng đ ịnh Bác còn sống mãi với non sông đ ất nước . 
* Xúc đ ộng , tự hào trước hàng tre tượng trưng cho dân tộc Việt Nam, con người Việt Nam. 
1. Cảm xúc trước khi vào lăng 
I. Đ ọc - tìm hiểu chung 
Văn bản: 
Viễn Phương 
Tiết 117 
VIếNG LĂNG BáC 
II. Đ ọc - tìm hiểu chi tiết 
 Khổ 2 
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng 
Thấy một mặt trời trong lăng rất đ ỏ . 
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ 
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân 
* Ca ngợi công lao to lớn của Bác . 
* Khẳng đ ịnh Bác còn sống mãi với non sông đ ất nước . 
* Lòng thành kính và biết ơn Bác sâu sắc. 
- ẩ n dụ 
-> Tấm lòng thành kính , biết ơn của nhân dân ta đ ối với Bác 
- Hoán dụ 
-> Bác Hồ , cuộc đ ời Bác đ ẹp nh ư những mùa xuân 
 Lòng thành kính và biết ơn Bác sâu sắc. 
- Đ iệp ng ữ 
-> Niềm thương nhớ Bác không nguôi hết trong lòng dân ta . 
* Xúc đ ộng , tự hào trước hàng tre tượng trưng cho dân tộc Việt Nam, con người Việt Nam. 
1. Cảm xúc trước khi vào lăng 
Bác nằm trong giấc ngủ bình yên 
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền 
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi 
Mà sao nghe nhói ở trong tim ! 
Văn bản: 
Viễn Phương 
Tiết 117 
VIếNG LĂNG BáC 
2. Cảm xúc khi vào trong lăng 
- ẩ n dụ -> Tâm hồn cao đ ẹp , sáng trong của Bác 
- ẩ n dụ 
-> Bác Hồ 
-> Niềm tin Bác còn sống mãi 
 Từ gợi cảm , câu cảm thán 
Tình cảm 
Lí trí 
>< 
=> Làm nổi bật tình cảm của nh à th ơ. 
 * Nỗi đau xót tột cùng và niềm tiếc thương vô hạn trước sự ra đi của Bác . 
-> Nỗi đau xót tột cùng và niềm tiếc thương vô hạn của nh à th ơ trước sự ra đi của Bác . 
 Khổ 3 
I. Đ ọc - tìm hiểu chung 
II. Đ ọc - tìm hiểu chi tiết 
* Ca ngợi công lao to lớn của Bác . 
* Khẳng đ ịnh Bác còn sống mãi với non sông đ ất nước . 
* Lòng thành kính và biết ơn Bác sâu sắc. 
* Xúc đ ộng , tự hào trước hàng tre tượng trưng cho dân tộc Việt Nam, con người Việt Nam. 
1. Cảm xúc trước khi vào lăng 
 * Ngợi ca tâm hồn cao đ ẹp của Bác . 
Văn bản: 
Viễn Phương 
Tiết 117 
VIếNG LĂNG BáC 
2. Cảm xúc khi vào trong lăng 
 * Nỗi đau xót tột cùng và niềm tiếc thương vô hạn trước sự ra đi của Bác . 
I. Đ ọc - tìm hiểu chung 
II. Đ ọc - tìm hiểu chi tiết 
* Ca ngợi công lao to lớn của Bác . 
* Khẳng đ ịnh Bác còn sống mãi với non sông đ ất nước . 
* Lòng thành kính và biết ơn Bác sâu sắc. 
* Xúc đ ộng , tự hào trước hàng tre tượng trưng cho dân tộc Việt Nam, con người Việt Nam. 
1. Cảm xúc trước khi vào lăng 
 * Ngợi ca tâm hồn cao đ ẹp của Bác 
Văn bản: 
Viễn Phương 
Tiết 117 
VIếNG LĂNG BáC 
3. Cảm xúc trước khi ra về 
Mai về miền Nam thương trào nước mắt 
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác 
Muốn làm đoá hoa toả hương đâu đây 
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này 
* Nỗi thương xót trào dâng . 
- Đ iệp ng ữ 
 Đư ợc hóa thân vào cảnh vật , đư ợc ở bên , nâng niu , canh giấc ngủ của Người . 
-> Nhấn mạnh ư ớc muốn : 
- ẩ n dụ “ cây tre ”được bổ sung thêm ý nghĩa mới : “ Trung hiếu ” 
- Kết cấu đ ầu cuối tương ứng 
- Nhịp đ iệu nhanh , dồn dập 
* Tâm trạng lưu luyến của nh à th ơ muốn đư ợc ở mãi bên Người . 
Trung với nước 
 Khổ 4 
 => Tâm trạng lưu luyến của nh à th ơ muốn đư ợc ở mãi bên Người . 
2. Cảm xúc khi vào trong lăng 
I. Đ ọc - tìm hiểu chung 
II. Đ ọc - tìm hiểu chi tiết 
* Ca ngợi công lao to lớn của Bác 
* Khẳng đ ịnh Bác còn sống mãi với non sông đ ất nước . 
* Lòng thành kính và biết ơn Bác sâu sắc. 
* Xúc đ ộng , tự hào trước hàng tre tượng trưng cho dân tộc Việt Nam, con người Việt Nam. 
1. Cảm xúc trước khi vào lăng 
 * Nỗi đau xót tột cùng và niềm tiếc thương vô hạn trước sự ra đi của Bác . 
 * Ngợi ca tâm hồn cao đ ẹp của Bác 
Hiếu với dân 
Trung thành với lý tưởng của Người 
* Ghi nhớ : SGK 
1. Hãy viết 4 tiếng thể hiện đ úng nhất giọng đ iệu của bài th ơ ? 
2. Bài th ơ đã sử dụng những biện pháp tu từ nào ? Theo em , biện pháp tu từ nào đư ợc sử dụng nhiều nhất ? 
3. Nhận xét về cách sử dụng hình ả nh th ơ và từ ng ữ của tác gi ả? 
Văn bản: 
Viễn Phương 
Tiết 117 
VIếNG LĂNG BáC 
III. Tổng kết 
1. Nghệ thuật 
Thảo luận nhóm 
- Giọng đ iệu trang trọng , thiết tha 
 - Sử dụng nhiều biện pháp tu từ : nhân hóa , đ iệp ng ữ, ẩn dụ , hoán dụ . 
- Ngôn ng ữ bình dị , cô đ úc ; hình ả nh th ơ chọn lọc , gợi cảm 
I. Đ ọc - tìm hiểu chung 
II. Đ ọc - tìm hiểu chi tiết 
2. Cảm xúc khi vào trong lăng 
3. Cảm xúc trước khi ra về 
* Ca ngợi công lao to lớn của Bác . 
* Khẳng đ ịnh Bác còn sống mãi với non sông , đ ất nước 
* Lòng thành kính và biết ơn Bác sâu sắc. 
* Xúc đ ộng , tự hào trước hàng tre tượng trưng cho dân tộc Việt Nam. 
* Nỗi thương xót trào dâng . 
* Tâm trạng lưu luyến của nh à th ơ muốn đư ợc ở mãi bên Người . 
1. Cảm xúc trước khi vào lăng 
2. Nội dung 
Bài th ơ thể hiện lòng thành kính và xúc đ ộng sâu sắc của nh à th ơ, của mọi người đ ối với Bác 
IV. Luyện tập 
 * Nỗi đau xót tột cùng và niềm tiếc thương vô hạn trước sự ra đi của Bác . 
 * Ngợi ca tâm hồn cao đ ẹp của Bác . 
Văn bản: 
Viễn Phương 
Tiết 117 
VIếNG LĂNG BáC 
III. Tổng kết 
I. Đ ọc - tìm hiểu chung 
II. Đ ọc - tìm hiểu chi tiết 
2. Cảm xúc khi vào trong lăng 
3. Cảm xúc trước khi ra về 
* Ca ngợi công lao to lớn của Bác 
* Lòng thành kính và biết ơn Bác sâu sắc. 
* Xúc đ ộng , tự hào trước hàng tre tượng trưng cho dân tộc Việt Nam. 
* Nỗi thương xót trào dâng . 
* Tâm trạng lưu luyến của nh à th ơ muốn đư ợc ở mãi bên Người . 
1. Cảm xúc trước khi vào lăng 
 * Nỗi đau xót tột cùng và niềm tiếc thương vô hạn trước sự ra đi của Bác . 
 * Ngợi ca tâm hồn cao đ ẹp của Bác 
* Khẳng đ ịnh Bác còn sống mãi . 
IV. Luyện tập 
2. Nội dung 
1. Nghệ thuật 
Văn bản: 
Viễn Phương 
Tiết 117 
VIếNG LĂNG BáC 
Bài tập về nhà : 
	- Học thuộc lũng bài thơ . 
	- Viết một đoạn văn bỡnh khổ 2 của bài thơ . 
	- Sưu tầm những bài thơ hay viết về Bỏc Hồ . 
	- Soạn bài “Sang thu ” của Hữu Thỉnh .