Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 9 - Văn bản: Ánh trăng (Nguyễn Duy)
Vầng trăng ở hiện tại
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường.
Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 9 - Văn bản: Ánh trăng (Nguyễn Duy)", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Ánh trăng - Nguyễn Duy - I 、 Đọc - Tì m hiểu chung 1. Tác giả - Nguyễn Duy sinh năm 1948, tên khai sinh là Nguyễn Duy Nhuệ - L à nhà thơ quân đội trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. - Q uê : Thanh Hóa. NHÀ THƠ NGUYỄN DUY THƠ NGUYỄN DUY 2. Tác phẩm Cùng đọc và tìm hiểu bài thơ qua phiếu bài tập số 1 nhé! Hồi nhỏ sống với đồng với sông rồi với bểhồi chiến tranh ở rừngvầng trăng thành tri kỉTrần trụi với thiên nhiênhồn nhiên như cây cỏngỡ không bao giờ quên cái vầng trăng tình nghĩa Từ hồi về thành phố quen ánh điện, cửa gương vầng trăng đi qua ngõ như người dung qua đường Thình lình đèn điện tắt phòng buyn-đinh tối om vội bật tung cửa sổ đột ngột vầng trăng tròn Ngửa mặt lên nhìn mặt có cái gì rưng rưng như là đồng là bể như là sông là rừng Trăng cứ tròn vành vạnh kể chi người vô tình ánh trăng im phăng phắc đủ cho ta giật mình. ÁNH TRĂNG – NGUYỄN DUY TP. Hồ Chí Minh, 1978 2. Tác phẩm a. Hoàn cảnh sáng tác: - Viết năm 1978 ở thành phố Hồ Chí Minh - In trong tập “Ánh trăng” b . Thể thơ : c. Mạch cảm xúc: Năm chữ. d . Phương thức biểu đạt: Theo trình tự thời gian (Quá khứ H iện tại) Tự sự kết hợp với trữ tình. Bố cục Đoạn 1: 2 khổ đầu Đoạn 2: Tiếp nồng nàn yêu nước Đoạn 3: Còn lại Vầng trăng trong quá khứ Vầng trăng trong hiện tại Cảm xúc và suy ngẫm của tác giả Nội dung chính II 、 Đọc hiểu văn bản Hồi nhỏ sống với đồng với sông rồi với bểhồi chiến tranh ở rừngvầng trăng thành tri kỉ Trần trụi với thiên nhiênhồn nhiên như cây cỏngỡ không bao giờ quên cái vầng trăng tình nghĩa 1. Vầng trăng trong quá khứ Hồi nhỏ sống với đồng với sông rồi với bể hồi chiến tranh ở rừng vầng trăng thành tri kỉ đồng sông bể ở rừng trăng thành tri kỉ Hồi nhỏ đồng sông bể Sống hoà hợp, thân thiết với thiên nhiên Hồi chiến tranh ở rừng Trăng là tri kỉ Liệt kê, điệp ngữ “với” , nhân hoá Trăng với người là đôi bạn tri kỉ, thân thiết, ân tình, gắn với những thăng trầm và gian lao của đất nước. “Trần trụi với thiên nhiên hồn nhiên như cây cỏ ngỡ không bao giờ quên cái vầng trăng tình nghĩa - NT: So sánh Vầng trăng không những trở thành bạn tri kỉ , mà đã trở thành “ vầng trăng tình nghĩa” biểu tượng cho quá khứ nghĩa tình. Sống gần gũi chan hoà với thiên nhiên, với vầng trăng Từ hồi về thành phốquen ánh điện cửa gươngvầng trăng đi qua ngõnhư người dưng qua đường . Thình lình đèn điện tắt phòng buyn-đinh tối om vội bật tung cửa sổ đột ngột vầng trăng tròn 2. Vầng trăng ở hiện tại Hồi về thành phố Đất nước hòa bình Xa rời cuộc sống giản dị Sống sung túc, tiện nghi Trăng bị lãng quên, chỉ còn là dĩ vãng Nghệ thuật đối lập, nhân hóa, so sánh Con người đã lãng quên quá khứ, đổi thay tình cảm Thình lình đèn điện tắt phòng buyn-đinh tối om vội bật tung cửa sổ đột ngột vầng trăng tròn Tình huống gặp lại trăng đầy bất ngờ Tính từ gợi tả “thình lình”, “đột ngột” Ngạc nhiên, ngỡ ngàng Ba động từ “vội, bật, tung” đặt liền nhau Khẩn trương, hối hả đi tìm nguồn sáng Tâm trạng ngỡ ngàng, bối rối, suy ngẫm: con người thay đổi nhưng trăng vẫn vẹn nguyên, thủy chung. Thời gian Không gian Trăng Con ng ư ời Quá khứ Hồi nhỏ Đồng, sông, bể Tri kỉ, tình nghĩa Sống: Trần trụi, hồn nhiên, ngỡ không bao giờ quên Hồi chiến tranh Rừng Hiện tại Hồi về thành phố (Hòa Bình) Phòng buyn-đinh Đi qua ngõ - Quen ánh điện, cửa gương - Trăng : người dưng qua đường Nhận xét Sự thay đổi khách quan, tất yếu và cũng bình thường Sự thay đổi do ý thức chủ quan, không nên có và đáng trách Ý nghĩa của hình ảnh trăng Hồi nhỏ sống với đồng với sông rồi với bể hồi chiến tranh ở rừng vầng trăng thành tri kỷ Trần trụi với thiên nhiên hồn nhiên như cây cỏ ngỡ không bao giờ quên cái vầng trăng tình nghĩa Từ hồi về thành phố quen ánh điện cửa gương vầng trăng đi qua ngõ như người dưng qua đường Thình lình đèn điện tắt phòng buyn-đinh tối om vội bật tung cửa sổ đột ngột vầng trăng tròn Nghĩa thực: trăng là vẻ đep bình dị vĩnh hằng của thiên nhiên đất nước Trăng là biểu tượng cho cuộc sống tình nghĩa, trong sáng của quá khứ gian lao Vẻ đẹp ấy vẫn vẹn nguyên và song hành cùng cuộc sống hiện tại dù cho con người có lãng quên. Cuộc sống hiện đại thay đổi theo chiều hướng tích cực dễ làm con người quên đi quá khứ khổ đau, đánh mất những giá trị tốt đẹp vốn có. Làng quê Núi rừng Thành phố Tuổi thơ Người lính Công chức 3. Suy ngẫm của tác giả Ngửa mặt lên nhìn mặt có cái gì rưng rưng như là đồng là bể như là sông là rừng Trăng cứ tròn vành vạnh kể chi người vô tình ánh trăng im phăng phắc đủ cho ta giật mình - Mặt nhìn mặt: - Rưng rưng người trăng, đối diện, đàm tâm từ láy gợi tả, diễn tả nỗi xúc động nghẹn ngào - Hình ảnh lặp lại : đồng, bể, sông, rừng Cấu trúc thơ song hành (như là, là) cùng với phép so sánh, liệt kê + giọng thơ xúc động, nhịp thơ hối hả Tâm trạng xúc động, xao xuyến, kỉ niệm được đánh thức Ngửa mặt lên nhìn mặt c ó cái gì rưng rưng n hư là đồng là bể n hư là sông là rừng PHIẾU HỌC TẬP Hình ảnh thơ Ý nghĩa biểu tượng. Trăng cứ tròn vành vạnh ánh trăng im phăng phắc ta giật mình Vầng trăng trong bài thơ Quá khứ đẹp đẽ, vẹn nguyên, thuỷ chung, không phai mờ. Bao dung, độ lượng nhưng vô cùng nghiêm khắc. Nhớ lại quá khứ, Tự vấn lương tâm, Ân hận xót xa, tự trách mình; Tự hoàn thiện mình. - Thiên nhiên hồn nhiên, tươi mát, là người bạn thân thiết trong cuộc đời con người. - Là biểu tượng của quá khứ nghĩa tình, là vẻ đẹp bình dị, vĩnh hằng của cuộc sống. TRĂNG NGƯỜI Quá khứ Tình nghĩa tri kỉ Ngỡ không bao giờ quên Hiện tại Vầng trăng tròn Vô tình lãng quên Suy ngẫm Tròn vành vạnh; Im phăng phắc Thủy chung, vị tha Giật mình Tự hoàn thiện Tự nhắc nhở mình , nhắc nhở mọi người về thái độ sống “uống nước nhớ nguồn”. Có ý kiến cho rằng “Bài thơ chỉ hợp với thế hệ ông bà mình thôi, bây giờ ở thế kỉ 21 rồi, gần như cuộc sống nhiều người đã no đủ, chiến tranh cũng không còn thì bài thơ chả có mấy ý nghĩa nữa.” Em hãy nêu ý kiến của mình. III 、 T ổng kết HÌNH THỨC NGHỆ THUẬT TIÊU BIỂU HÌNH ẢNH XUYÊN SUỐT THỂ THƠ BIỆN PHÁP TU TỪ GIỌNG ĐIỆU KẾT CẤU Ánh trăng Chặt chẽ, theo mạch cảm xúc. Đằm thắm, ngọt ngào Điệp ngữ, nhân hoá, ẩn dụ, so sánh Theo từng lời ru Tâm tình, sâu lắng HÃY CHỌN VÀ ĐIỀN TRONG CÁC TỪ SAU ĐÂY VÀO Ô TRỐNG SAO CHO ĐÚNG NHẤT? Năm chữ Ai nhanh h¬n NGHỆ THUẬT 01 02 03 Thơ 5 chữ, giọng điệu tâm tình K ết hợp hài hòa tự sự & trữ tình Sử dụng nhiều BPTT đặc sắc 04 Sáng tạo hình ảnh vầng trăng NỘI DUNG Kể về năm tháng gian lao tươi đẽ đã qua của cuộc đời người lính , nhắc nhở ta về thái độ sống “Uống nước nhớ nguồn” . Phát huy truyền thống uống nước nhớ nguồn Chia sẻ một vài kỉ niệm đẹp của em gắn với hình ảnh trăng Thảo luận nhóm (5’) Nhóm 1 + 2: So sánh ý nghĩa hình ảnh vầng trăng trong hai bài thơ Đồng chí và Ánh trăng. Nhóm 3 + 4: Bài thơ có nhan đề là “ Ánh trăng ” trong khi đó xuyên suốt các khổ thơ tác giả đều dùng từ “ vầng trăng ”, em hãy lí giải ? Giống Khác ĐỒNG CHÍ ÁNH TRĂNG Đều lấy vẻ đẹp trong thiên nhiên là ánh trăng để xây dựng hình ảnh thơ. - Trăng là biểu tượng cho vẻ đẹp, sức mạnh tình đồng chí trong kháng chiến chống Pháp. - Trăng khơi nguồn cho việc bày tỏ thái độ, tình cảm của con người với hiện tại và quá khứ. - Là hình tượng thơ đậm chất lãng mạn. - Là hình ảnh xuyên suốt thể hiện chủ đề bài thơ. Hồi nhỏ sống với đồng với sông rồi với bểhồi chiến tranh ở rừng vầng trăng thành tri kỉTrần trụi với thiên nhiênhồn nhiên như cây cỏngỡ không bao giờ quên cái vầng trăng tình nghĩa Từ hồi về thành phố quen ánh điện, cửa gương vầng trăng đi qua ngõ như người dung qua đường Thình lình đèn điện tắt phòng buyn-đinh tối om vội bật tung cửa sổ đột ngột vầng trăng tròn Ngửa mặt lên nhìn mặt có cái gì rưng rưng như là đồng là bể như là sông là rừng Trăng cứ tròn vành vạnh kể chi người vô tình ánh trăng im phăng phắc đủ cho ta giật mình. ÁNH TRĂNG – NGUYỄN DUY Vầng trăng Ánh trăng Vầng trăng là biểu tượng của cuộc sống, của thiên nhiên, quá khứ nghĩa tình Ánh trăng là ánh sáng triết lí về cuộc sống. Ánh sáng ấy có thể len lỏi vào những nơi khuất tối trong tâm hồn con người để lay thức họ, giúp họ nhận ra những điều sai trái, hướng con người đến vớ những giá trị tốt đẹp Mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc Thể hiện được tư tưởng chủ đề cũng như tính chất triết lí của bài thơ rõ nhất 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 CHÚC MỪNG ĐỘI BẠN THỎ CONGRATULATIONS RABBIT TEAM CHÚC MỪNG ĐỘI BẠN CỌP CONGRATULATIONS TIGER TEAM AI LÊN CAO HƠN overtop Tư tưởng của nhà thơ gửi gắm trong bài thơ này là gì? Con người có thể vô tình, lãng quên tất cả, nhưng thiên nhiên, quá khứ nghĩa tình thì luôn tròn đầy bất diệt. RABBIT TEAM Từ “ngỡ” trong câu “ngỡ không bao giờ quên” đồng nghĩa với từ nào? Nghĩ RABBIT TEAM Mối quan hệ giữa vầng trăng và con người trong quá khứ là gì? Tình cảm thân thiết, gắn bó, nghĩa tình RABBIT TEAM Ánh trăng là bài thơ được viết cùng thể loại với bài thơ nào sau đây : Cảnh khuya ; Đập đá ở Côn Lôn ; Lượm ; Đêm nay Bác k h ô n g ngủ ? Đêm nay Bác không ngủ (Thể thơ: năm chữ) RABBIT TEAM Các biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong khổ thơ thứ nhất là gì? Liệt kê, điệp ngữ, nhân hóa RABBIT TEAM Nêu ý nghĩa của từ “hồi ” trong khổ thơ đầu tiên Mở ra quãng thời gian dài trong quá khứ, đồng thời là dấu mốc thời gian từ ấu thơ cho tới lúc trưởng thành TIGER TEAM Bài thơ được sáng tác trong hoàn cảnh nào? 1978 ở Hồ Chí Minh, sau 3 năm giải phóng miền Nam thống nhất đất nước TIGER TEAM Qua 2 khổ thơ đầu, em thấy vầng trăng ngoài nghĩa thực còn có ý tượng trưng nào? Biểu tượng cho quá khứ nghĩa tình. TIGER TEAM Nội dung của khổ thơ thứ nhất là gì? Hình ảnh vầng trăng gắn bó với người lính như người tri kỉ từ khi nhỏ, trong chiến đấu TIGER TEAM Từ “ tri kỉ ” trong câu “vầng trăng thành tri kỉ” có nghĩa là gì? Người bạn rất thân, hiểu rõ lòng mình TIGER TEAM Ánh trăng Quá khứ Nguyễn Duy – Thơ mộc mạc, giản dị, tự nhiên nhưng triết lí. 1978 tại tp Hồ Chí Minh. Thơ 5 chữ. Bố cục là câu chuyện kể theo trình tự thời gian. Nội dung: Lời tâm sự về những năm tháng đi qua và nhắc nhở về đạo lí sống. Nghệ thuật: Giọng điệu, yếu tố trữ tình, hình ảnh biểu tượng. Hiện tại Giọng thủ thỉ, liệt kê, điệp từ thời gian dài, sống gần gũi thiên nhiên. Hình ảnh “hồi chiến tranh”. Nhân hóa “tri kỉ”. So sánh, ẩn dụ khổ trăng bình dị, cốt cách mộc mạc trong tâm hồn lính. Nhân hóa “trăng tình nghĩa”. Từ “ngỡ”. báo trước sự thay đổi. Con người sống giản dị, hòa hợp với thiên nhiên. Tạo ra sự đối lập QK-HT: không gian, thời gian, đời sống. Hoán dụ cuộc sống đầy đủ. Nhân hóa, so sánh sự thay đổi của con người. Giọng điệu, nhịp thơ, chữ đầu dòng không viết hoa. Nhắc nhở “ngọt bùi nhớ lúc đắng cay”. Tình huống chủ đề. Đảo ngữ tạo sự đối lập. Động từ, “đột ngột” Khổ quan trọng, cấu tứ toàn bài Suy ngẫm Từ “mặt” từ nhiều nghĩa: mặt trăng, mặt nhà thơ, quá khứ, bạc bẽo “rung rung” xúc động. Cấu trúc song hành “như là là”, so sánh, điệp từ, liệt kê kí ức ùa về. Đối lập “trăng tròn” >< “người vô tình” Hình ảnh “trăng cứ tròn vành vạnh” thủy chung. Nhân hóa “im phăng phắc” bao dung, độ lượng. “Giật mình” thức tỉnh, tự vãn Trân trọng, giữ gìn những vẻ đẹp truyền thống. Vẽ sơ đồ tư duy khái quát lại nội dung và nghệ thuật của bài thơ Sưu tầm các bài thơ, bài hát chủ đề “Uống nước nhớ nguồn” + Tìm đọc thêm các tác phẩm của Nguyễn Duy Tưởng tượng mình là nhân vật trữ tình trong “Ánh trăng”, diễn tả dòng cảm nghĩ trong bài thơ thành 1 bài tâm sự ngắn? Soạn bài “ ” Hướng dẫn tự học So sánh khổ thơ sau với bài thơ Ánh trăng để thấy được nét tương đồng về ý nghĩa: - Mình về thành thị xa xôi Nhà cao, còn nhớ núi đồi nữa chăng? Phố đông, còn nhớ bản làng Sáng đèn, còn nhớ mảnh trăng giữa rừng? Việt bắc – Tố Hữu
Tài liệu đính kèm:
- bai_giang_mon_ngu_van_lop_9_van_ban_anh_trang_nguyen_duy.pptx