Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 116: Văn bản: Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải)

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ 
 VỀ DỰ GIỜ LỚP 9 
TÁC GIẢ 
Thanh Hải (1930-1980), quê ở Th ừ a Thiên- Huế ; Hoạt động văn nghệ t ừ cu ố i k/c chống Pháp . Th ờ i chống Mỹ ông ở l ạ i quê hương hoạt động. Ông là ngươi có công xây dưng nền VHCM ở Miền Nam. 
B à i “ M ùa xuân nho nhỏ” đư ợ c viết tháng 11/1980, khi nhà thơ n ằ m trên gi ườ ng bệnh và sau đó không bao lâu nhà thơ qua đ ờ i. 
TÁC PHẨM 
Ý NGHIÃ VĂN BẢN 
Bài thơ là tiếng lòng tha thiết yêu mến và g ắ n bó v ớ i cuộc đ ờ i; thể hiện ướ c nguyện chân thành cuả nhà thơ đươc cống hiến cho đất n ướ c, cho cuộc đ ờ i. 
TIẾT 116: VB MUÀ XUÂN NHO NHỎ ( Thanh Hải ) 
NỘI DUNG 
Vẻ đẹp cuả muà xuân thiên nhiên đất tr ờ i: vẻ đẹp tinh khôi, trong trẻo, đầy s ứ c sống. Tác giả say sưa, ngây ngất. 
Vẻ đẹp và s ứ c sống cuả đất n ướ c: đất n ướ c gian lao, vất vả nhưng tương lai tươi sáng. Tác giả vưà trân trọng, vưà tư hào, tin t ưở ng. 
L ờ i tâm niệm cuả nhà thơ: tư nguyện hóa thân (con chim, cành hoa, nốt nhạc: h ì nh ảnh ẩn d ụ tư ợ ng trưng dâng hiến cho cuộc đ ờ i ), khát vọng mong ướ c đư ợ c sống có ý ngh ĩ a , đươc cống hiến cho đất n ướ c, cho cuộc đ ờ i. 
NGHỆ THUẬT 
Thể thơ năm ch ữ nhẹ nhàng, tha thiết. Giọng kể- tâm tinh sâu l ắ ng. 
H ì nh ảnh thơ tư nhiên, gần g ũ i nhưng gi à u ý nghiã bi ể u trưng khai quát. 
Ngôn ng ữ trong sáng, gi à u cảm x ú c v ớ i các ẩn du, điệp t ừ ng ữ , t ừ xưng hô... 
SƠ ĐỒ TƯ DUY- TIẾT 116: MUÀ XUÂN NHO NHỎ ( Thanh Hải ) 
( THANH HẢI ) 
Tiết: 116 
MÙA XUÂN NHO NHỎ 
I/ Đọc, tìm hiểu chú thích: 
1/ Tác giả : 
Thanh Hải (1930-1980), quê ở Th ừa Thiên- Huế. Hoạt động văn nghệ t ừ cu ố i k háng chiến chống Pháp. Th ờ i chống Mỹ ông ở l ạ i quê hương hoạt động. Ông là ngư ờ i có công xây d ự ng nền V ăn học cách mạng ở Miền Nam. 
( THANH HẢI ) 
Tiết: 116 
MÙA XUÂN NHO NHỎ 
I/ Đọc, tìm hiểu chú thích: 
1/ Tác giả : 
 Các tác phẩm : 
- Những đồng chí trung kiên (1962); - Huế mùa xuân (2 tập, 1970-1975),- Dấu võng Trường Sơn (1977); - Mưa xuân đất này (1982); - Thơ tuyển (1982). 
( THANH HẢI ) 
Tiết: 116 
MÙA XUÂN NHO NHỎ 
I/ Đọc, tìm hiểu chú thích: 
1/ Tác giả : 
2/ Tác phẩm : 
B à i “ M ùa xuân nho nhỏ” đươc viết tháng 11/1980, khi nhà thơ n ằ m trên gi ườ ng bệnh và sau đó không bao lâu nhà thơ qua đ ờ i. 
MÙA XUÂN NHO NHỎ 
THANH HẢI 
Mọc giữa dòng sông xanh 
Một bông hoa tím biếc 
Ơi con chim chiền chiện 
Hót chi mà vang trời 
Từng giọt long lanh rơi 
Tôi đưa tay tôi hứng 
Mùa xuân người cầm súng 
Lộc giắt đầy trên lưng 
Mùa xuân người ra đồng 
Lộc trải dài nương mạ 
Tất cả như hối hả 
Tất cả như xôn xao 
Đất nước bốn ngàn năm 
Vất vả và gian lao 
Đất nước như vì sao 
Cứ đi lên phía trước. 
Ta làm con chim hót 
Ta làm một nhành hoa 
Ta nhập vào hoà ca 
Một nốt trầm xao xuyến. 
Một mùa xuân nho nhỏ 
Lặng lẽ dâng cho đời 
Dù là tuổi hai mươi 
Dù là khi tóc bạc. 
Mùa xuân- ta xin hát 
Câu Nam ai, Nam bình 
Nước non ngàn dặm mình 
Nước non ngàn dặm tình 
Nhịp phách tiền đất Huế. 
 11-1980 
( THANH HẢI ) 
Tiết: 116 
MÙA XUÂN NHO NHỎ 
I/ Đọc, tìm hiểu chú thích: 
1/ Tác giả : 
2/ Tác phẩm : 
3/ Hiểu nghĩa từ khó : 
SGK/ 55,56,57 
- THANH HẢI - 
Tiết: 116 
MÙA XUÂN NHO NHỎ 
I/ Đọc, tìm hiểu chú thích: 
SGK/ 55,56,57 
II/ Tìm hiểu văn bản : 
Khổ đầu 
BỐ CỤC 
Cảm xúc trước mùa xuân 
của thiên nhiên, đất trời 
Khổ 2 và 3 
C ảm xúc về mùa xuân đất nước. 
Khổ 4 và 5 
T âm niệm của nhà thơ 
Lời ngợi ca quê hương, 
 đất nước 
Khổ thơ cuối 
- THANH HẢI - 
Tiết: 116 
MÙA XUÂN NHO NHỎ 
II/ Tìm hiểu văn bản : 
1/Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên, đất trời: 
- Dòng sông xanh 
- Hoa tím biếc 
Hình ảnh, màu sắc 
 Chim chiền chiện 
 Hót vang trời 
Âm thanh 
-> 
Đơn sơ nhưng đẹp, tươi vui 
- Từng giọt...tôi hứng 
Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác 
=> Say sưa, ngây ngất trước vẻ đẹp của thiên nhiên. 
Vẻ đẹp cuả muà xuân thiên nhiên đất tr ờ i: vẻ đẹp tinh khôi, trong trẻo, đầy s ứ c sống. Tác giả say sưa, ngây ngất. 
- THANH HẢI - 
Tiết: 116 
MÙA XUÂN NHO NHỎ 
II/ Tìm hiểu văn bản : 
1/ Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên, đất trời : 
 Say sưa, ngây ngất trước vẻ đẹp của thiên nhiên. 
2/ Cảm xúc về mùa xuân đất nước : 
Người cầm súng 
 Người ra đồng 
- THANH HẢI - 
Tiết: 116 
MÙA XUÂN NHO NHỎ 
II/ Tìm hiểu văn bản : 
1/ Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên, đất trời : 
 Say sưa, ngây ngất trước vẻ đẹp của thiên nhiên. 
2/ Cảm xúc về mùa xuân đất nước : 
Người cầm súng 
 Người ra đồng 
Bảo vệ đất nước 
Xây dựng đất nước 
 - Tất cả như 
hối hả 
Xôn xao 
Điệp ngữ+ 
từ láy 
Khẩn trương, hăng say 
- Đất nước 
vất vả, gian lao 
như vì sao 
cứ đi lên phía trước 
- THANH HẢI - 
Tiết: 116 
MÙA XUÂN NHO NHỎ 
II/ Tìm hiểu văn bản : 
1/ Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên, đất trời : 
 Say sưa, ngây ngất trước vẻ đẹp của thiên nhiên. 
2/ Cảm xúc về mùa xuân đất nước : 
Người cầm súng 
 Người ra đồng 
Bảo vệ 
Xây dựng 
 - Tất cả như 
hối hả 
Xôn xao 
Điệp ngữ+ 
từ láy 
Khẩn trương, hăng say 
- Đất nước 
vất vả, gian lao 
như vì sao 
cứ đi lên phía trước 
Điệp ngữ 
+So Sánh 
Tự hào 
=>Tự hào về đất nước, con người Việt Nam. 
Vẻ đẹp và s ứ c sống cuả đất n ướ c: đất n ướ c gian lao, vất vả nhưng tương lai tươi sáng. Tác giả v ừa trân trọng, v ừa t ự hào, tin t ưở ng. 
- THANH HẢI - 
Tiết: 116 
MÙA XUÂN NHO NHỎ 
II/ Tìm hiểu văn bản : 
1/ Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên, đất trời : 
 Say sưa, ngây ngất trước vẻ đẹp của thiên nhiên. 
2/ Cảm xúc về mùa xuân đất nước : 
 Tự hào về đất nước, con người Việt Nam. 
3/ Tâm niệm của nhà thơ : 
- Ta 
làm con chim 
làm một cành hoa 
một nốt trầm xao xuyến 
 mùa xuân nho nhỏ 
Điệp ngữ 
Ước nguyện khiêm tốn: muốn được sống có ích 
- Dù là 
tuổi hai mươi 
khi tóc bạc 
Lặng lẽ dâng cho đời 
 “. .. T«i lu«n cã c¸i ¸m ¶nh cña mét ng­ ư êi ®au bÖnh hiÓm 
nghÌo, r»ng kh«ng biÕt m×nh sÏ n»m xuèng vµo lóc nµo, n»m 
xuèng ®Ó råi kh«ng dËy ®­ ư îc n÷a. Lóc ®ã ®Ó l¹i bao nhiªu 
chuyÖn dë dang, trong ®ã cã nh÷ng t¸c phÈm... Khi cã ®iÒu 
kiÖn, ng­ ư êi c¶m thÊy tho¶i m¸i ®«i chót lµ t«i liÒn ngåi vµo 
bµn. T«i tù nhñ: Ph¶i sèng nh÷ng ngµy th¸ng cuèi cã Ých ®Ó 
khi mÊt ®i m×nh vÉn cã thÓ lµm viÖc ®Õn giê chãt. ” 
- THANH HẢI - 
Tiết: 116 
MÙA XUÂN NHO NHỎ 
II/ Tìm hiểu văn bản : 
1/ Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên, đất trời : 
 Say sưa, ngây ngất trước vẻ đẹp của thiên nhiên. 
2/ Cảm xúc về mùa xuân đất nước : 
 Tự hào về đất nước, con người Việt Nam. 
3/ Tâm niệm của nhà thơ : 
- Ta 
làm con chim 
làm một cành hoa 
một nốt trầm xao xuyến 
 mùa xuân nho nhỏ 
Điệp ngữ 
Ước nguyện khiêm tốn: muốn được sống có ích 
- Dù là 
tuổi hai mươi 
khi tóc bạc 
Lặng lẽ dâng cho đời 
=> Nguyện cống hiến trọn đời một cách âm thầm 
- THANH HẢI - 
Tiết: 116 
MÙA XUÂN NHO NHỎ 
II/ Tìm hiểu văn bản : 
1/ Cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên, đất trời : 
 Say sưa, ngây ngất trước vẻ đẹp của thiên nhiên. 
2/ Cảm xúc về mùa xuân của đất nước : 
 Tự hào về đất nước, con người Việt Nam. 
3/ Tâm niệm của nhà thơ : 
 Nguyện cống hiến trọn đời một cách âm thầm 
L ờ i tâm niệm cuả nhà thơ: t ự nguyện hóa thân (con chim, cành hoa, nốt nhạc: h ì nh ảnh ẩn d ụ tư ợ ng trưng dâng hiến cho cuộc đ ờ i), khát vọng mong ướ c đư ợ c sống có ý ngh ĩa , đư ợ c cống hiến cho đất n ướ c, cho cuộc đ ờ i. 
Nét nghệ thuật đặc sắc của bài thơ là gì? 
Giàu nhạc điệu, ngôn ngữ trong sáng 
Hình ảnh đẹp, giản dị, gợi cảm 
Biện pháp so sánh, ẩn dụ sáng tạo 
Em có nhận xét thêm điều gì về nét đặc sắc nghệ thuật của bài thơ? 
NGHỆ THUẬT 
- Thể thơ năm ch ữ nhẹ nhàng, tha thiết. Giọng kể- tâm t ì nh sâu l ắ ng. 
- H ì nh ảnh thơ t ự nhiên, gần g ũ i nhưng gi à u ý nghiã bi ể u trưng kh á i quát. 
- Ngôn ng ữ trong sáng, gi à u cảm x ú c v ớ i các ẩn d ụ , điệp t ừ ng ữ , t ừ xưng hô... 
- THANH HẢI - 
Tiết: 116 
MÙA XUÂN NHO NHỎ 
II/ Tìm hiểu văn bản : 
1/ Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên, đất trời : 
 Say sưa, ngây ngất trước vẻ đẹp của thiên nhiên. 
2/ Cảm xúc về mùa xuân đất nước : 
 Tự hào về đất nước, con người Việt Nam. 
3/ Tâm niệm của nhà thơ : 
 Nguyện cống hiến trọn đời một cách âm thầm 
III/ Tổng kết: 
 Bài thơ có nội dung gì? 
Lòng thiết tha yêu mến và gắn bó với đất nước, với cuộc đời 
Ước nguyện chân thành của nhà thơ được cống hiến cho đất nước 
Niềm xúc động sâu lắng của nhà thơ 
Bài thơ là tiếng lòng tha thiết yêu mến và g ắ n bó v ớ i cuộc đ ờ i; thể hiện ướ c nguyện chân thành cuả nhà thơ đươc cống hiến cho đất n ướ c, cho cuộc đ ờ i. 
Ý NGHĨA VĂN BẢN 
 - Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ là tiếng lòng tha 
 thiết yêu mến và gắn bó với đất nước, với cuộc đời; 
 thể hiện ước nguyện chân thành của nhà thơ được cống hiến cho đất nước, góp một mùa xuân nho nhỏ” của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc . 
 - Bài thơ theo thể năm tiếng, có nhạc điệu trong 
 sáng, tha thíêt, gần gũi với dân ca, nhiều hình 
 ảnh đẹp, giản dị, gợi cảm, những so sánh 
và ẩn dụ sáng tạo. 
GHI NHỚ 
 Em hiểu thế nào về nhan đề Mùa xuân nho nhỏ ? 
 HƯỚNG DẪN HỌC TẬP : 
- Học thuộc lòng bài thơ. 
- Nắm nội dung và nghệ thuật của toàn bài. 
- Chuẩn bị bài mới: “Viếng lăng Bác” 
Xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c em häc sinh ! 
 Chóc c¸c em m¹nh khoÎ