Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 1+2: Đọc hiểu văn bản: Phong cách Hồ Chí Minh

PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH 
Tiết 1,2: Đọc hiểu văn bản 
HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG 
Mỗi tổ chọn ra 1 bài hát hay nhất về Bác Hồ và thể hiện (mỗi đội có thời gian: 2 phút) 
Lớp sẽ bình chọn nhóm có phần thể hiện hay nhất. Nhóm chiến thắng sẽ dành được một phần quà. 
NỘI DUNG BÀI HỌC 
I. Tìm hiểu chung 
1. Tác giả 
2. Tác phẩm 
3. Đọc 
4. Bố cục 
III. Đọc hiểu văn bản 
1. Quá trình hình thành nhân cách 
2. Lối sống của Bác 
3. Ý nghĩa của phong cách Hồ Chí Minh 
IV. Tổng kết 
1. Nội dung 
2. Nghệ thuật 
- Tên : Lê Anh Trà (1927- 1999) 
Quê quán: xã Phổ Minh, huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi 
Ông là nhà văn, nhà quân sự, nhà văn hóa tiêu biểu. 
I. Tìm hiểu chung 
1.Tác giả 
2. Tác phẩm 
- Kiểu văn bản: Văn bản nhật dụng. 
- Thể loại: Nghị luận 
- Chủ đề: Sự hội nhập với thế giới và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. 
3. Đọc – tóm tắt 
4. Bố cục 
Phần 1: Từ đầu – “ rất hiện đại”: Quá trình hình thành PCHCM. 
Phần 2: Tiếp theo – “ hạ tắm ao”: Vẻ đẹp cụ thể trong phong cách HCM. 
Phần 3 : Còn lại: Khẳng định ý nghĩa trong phong cách HCM. . 
bất giác : một cách tự nhiên. 
đạm bạc : sơ sài, giản dị, không cầu kỳ, hợp vệ sinh. 
Uyên thâm : trình độ kiến thức rất cao siêu. 
Hiền triết : người có tài năng, đức độ, hiểu biết sâu rộng, 
được người đời tôn vinh. 
Di dưỡng tinh thần : bồi bổ cho sảng khoái về tinh thần, giữ cho tinh thần vui vẻ. 
5. Từ khó 
II. Tìm hiểu chi tiết: 
1. Quá trình hình thành nhân cách 
Dựa vào văn bản, hãy cho biết Bác Hồ đã mở rộng tri thức của mình bằng những cách nào? Cách tiếp thu của người có gì đặc biệt? 
Cách để mở rộng tri thức 
Nói và viết thạo nhiều thứ tiếng (27 thứ tiếng bao gồm cả tiếng dân tộc) 
Làm nhiều nghề (phụ bếp, vẽ tranh, điện báo, kế toán, đốt lò, nhà văn, nhà báo, dịch thuật 
Đi đến đâu cũng học hỏi. 
V ốn tri thức 
sâu rộng 
Rộng : Hiểu văn hoá phương Đông và văn hoá phương Tây. 
Sâu: Hiểu một cách sâu sắc, uyên thâm. 
Cách tiếp thu 
tri thức 
Tiếp thu có chọn lọc 
 Tiếp thu nhưng vẫn giữ được nền tảng văn hoá dân tộc . 
Tiếp thu mọi cái đẹp, cái hay, phê phán những hạn chế, tiêu cực. 
1. Quá trình hình thành nhân cách 
Hình thành một nhân cách, một lối sống rất Việt Nam, rất phương Đông nhưng cũng đồng thời rất mới, rất hiện đại. 
 Chỗ độc đáo, kì lạ nhất của phong cách Hồ Chí Minh là sự kết hợp hài hoà những phẩm chất rất khác nhau, thống nhất trong một con người HCM. Đó là: Truyền thống và hiện đại, phương Đông và phương Tây, xưa và nay, dân tộc và quốc tế, vĩ đại và bình dị. Đó là sự kết hợp thống nhất và hài hoà nhất trong lịch sử dân tộc VN từ xưa đến nay. 
 Một mặt tinh hoa của Hồng Lạc đúc nên Người , nhưng mặt khác, tinh hoa nhân loại cũng góp phần làm nên phong cách HCM. 
Cụ ông Nguyễn Sinh Sắc, thân sinh của Bác Hồ. 
Cụ bà Hoàng Thị Loan, thân mẫu của Bác Hồ. 
Cha mẹ của Bác Hồ 
Phong cách Hồ Chí Minh 
12 
Bác Hồ trong các chuyến công tác 
Hồ Chí Minh đẹp nhất tên Người 
2. Lối sống của Bác: 
Ch ỗ ở: N gôi nhà sàn độc đáo ở Hà Nội với những đồ đạc mộc mạc, đơn sơ. 
Trang phục: Q uần áo bà ba nâu, chiếc áo trấn thủ, đôi dép cao su , cái quạt mo , đồng hồ báo thức, radio 
Việc ăn uống: C á kho, rau luộc, dưa, cà muối, cháo hoa... 
 Chưa có vị nguyên thủ quốc gia nào có cách sống giống như Bác. 
Nhà sàn Bác Hồ 
Vị trí: Nằm trong khuôn viên Phủ Chủ tịch, thuộc quận Ba Đình, thành phố Hà Nội. 
Cấu trúc: Tầng dưới nhà sàn là nơi Bác thường họp với Bộ Chính trị. Tầng trên là 2 phòng nhỏ, nơi Bác làm việc và phòng ngủ với những vật dụng đơn sơ giản dị. Trước nhà là ao cá Bác nuôi, bên bờ ao là các loài hoa phong lan nở quanh năm. Nhân dân ta từ mọi miền đất nước cũng như du khách quốc tế đến thủ đô Hà Nội, ai cũng muốn đến viếng Lăng, thăm nhà ở của Bác và đi dạo quanh quảng trường. 
Ðặc điểm: Đây là ngôi nhà Bác ở và làm việc từ năm 1958 đến khi qua đời 
Nơi Bác ở sàn mây vách gió 
Sáng nghe chim rừng hót sau nhà 
Đêm trăng ngọn đèn khêu nhỏ” 
“Bác Hồ ngồi đó chiếc áo nâu giản dị 
Màu quê hương bền bỉ đậm đà”. 
Phong cách Hồ Chí Minh 
17 
Những bữa ăn đạm bạc 
Bác thường để lại đĩa thịt gàmà ăn trọn mấy quả cà xứ NghệTránh nói to và đi nhẹ cả trong vườn  
THẢO LUẬN CẶP ĐÔI 
Có bạn học sinh cho rằng “Cách sống giản dị đạm bạc của Bác Hồ lại vô cùng thanh cao, sang trọng ”. Em có đồng ý với ý kiến đó không vì sao ? 
3. Ý nghĩa của phong cách Hồ Chí Minh: 
Cách sống giản dị đạm bạc vô cùng thanh cao, sang trọng. 
Đây không phải là lối sống khắc khổ của người tự vui trong cảnh nghèo khó. 
Đây không phải là lối sống khắc khổ của người tự vui trong cảnh nghèo khó. 
Đây là một cách sống có văn hoá đã trở thành một quan niệm thẩm mĩ : Cái đẹp là sự giản dị tự nhiên. 
Vẻ đẹp trong phong cách sống và làm việc của Bác là vẻ đẹp vốn có ,tự nhiên, gần gũi, không xa lạ với mọi người. Chúng ta đều có thể học tập được: Coi trọng giá trị tinh thần, không lệ thuộc vào vật chất, không coi cuộc sống là hưởng thụ . Sống hài hòa, thân thiện với thiên nhiên và mọi người. 
Tổng kết 
NỘI DUNG 
- Vẻ đẹp trong phong cách HCM là sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại; dân tộc và nhân loại; giản dị mà thanh cao. Cốt lõi phong cách HCM là vẻ đẹp văn hóa với sư kết hợp hài hòa giữa tinh hoa văn hóa dân tộc và nhân loại. 
- Đó là cốt cách văn hoá HCM trong nhận thức và trong hành động. Từ đó đặt ra một vấn đề của thời kì hội nhập: tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại đồng thời giữ gìn, phát huy bản sắc văn hoá dân tộc. 
NGHỆ THUẬT: 
- Kết hợp một cách tự nhiên lời kể và lời bình luận 
- Chọn lọc những chi tiết tiêu biểu 
- Sử dụng thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm và từ Hán – Việt hợp lí 
- Nghệ thuật tương phản: vĩ đại mà giản dị, gần gũi,am hiểu sâu sắc văn hóa nhân loại mà hết sức dân tộc, hết sức VN. 
Câu 1: Vấn đề chủ yếu nêu trong văn bản Phong cách Hồ Chí Minh là gì? 
A. Tinh thần chiến đấu dũng cảm của Chủ tịch Hồ Chí Minh. 
B. Phong cách làm việc và nếp sống của Hồ Chí minh. 
C. Tình cảm của người dân Việt Nam đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh. 
D. Trí tuệ tuyệt vời của Chủ tịch Hồ Chí Minh. 
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM 
Câu 2: Ý nào đúng nhất điểm cốt lõi trong phong cách Hồ Chí Minh? 
A. Biết kết hợp hài hoà bản sắc văn hoá dân tộc và tinh hoa văn hoá nhân loại. 
B. Đời sống vật chất giản dị kết hợp với đời sống tinh thần phong phú. 
C. Có sự kế thừa vẻ đẹp trong cách sống của các vị hi ền triết xưa 
D. Am hiểu nhiều về các dân tộc và nhân dân trên thế giới. 
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM 
Câu 3. Để làm nổi bật lối sống giản dị của Hồ Chí minh, tác giả đã sử dụng phương thức lập luận nào? 
 A. Chứng minh 	 
B. Giải thích	 
C. Bình luận	 
D . Phân tích 
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM 
Câu 4. Trong bài viết , tác giả cho rằng: “ Nếp sống giản dị và thanh đạm của Bác Hồ” là “ một quan niệm thẩm mĩ về cuộc sống”, theo em, cụm từ “ quan niệm thẩm mĩ” là gì? 
 Quan niệm về cái đẹp	 
 Quan niệm về đạo đức 
 Quan niệm về cuộc sống	 
 Quan niệm về nghề nghiệp 
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM 
Câu 5. Trong bài viết, để làm nổi bật vẻ đẹp của phong cách Hồ Chí Minh, tác giả không sử dụng biện pháp nghệ thuật nào? 
 Kết hợp giữa kể, bình luận, chứng minh	 
 Sử dụng phép đối lập 
 Sử dụng phép nói quá 
 So sánh và sử dụng nhiều từ Hán Việt 
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM