Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 120-121: Nghị luận về tác phẩn truyện (hoặc đoạn trích)

Tiết 120-121NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN ( HOẶC ĐOẠN TRÍCH)a. Vấn đề nghị luận của văn bản: Vẻ đẹp của anh thanh niên trong truyện ngắn “Lặng lẽ Sa-Pa” của Nguyễn Thành Long. - Nhan đề: * Vẻ đẹp của lối sống và tình người trong “Lặng lẽ Sa Pa”* Một vẻ đẹp nơi Sa Pa lặng lẽ NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN(HOẶC ĐOẠN TRÍCH)I.Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện(hoặc đoạn trích):1. Ví dụ:2. Nhận xét:Đọc văn bản GSK T61-62-63?Vấn đề nghị luận của văn bản này là gì?Hãy đặt một nhan đề thích hợp cho văn bản?b- Hệ thống luận điểm:+ Yêu đời, yêu nghề, tinh thần trách nhiệm cao đối với công việc.+ Hiếu khách, quan tâm đến người khác.+ Khiêm tốn.Những phẩm chất, tính cách đẹp, đáng yêu của anh thanh niên được người viết triển khai qua các luận điểm nào? Tìm câu nêu luận điểm chính của văn bản ?- Câu nêu vấn đề nghị luận:“Dù được miêu tả nhiều hay ít , trực tiếp hay gián tiếp, nhân vật nào của “Lặng lẽ Sa Pa’cũng hiện lên với nét cao quí đáng khâm phục. Trong đó, anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu – nhân vật chính của tác phẩm đã để lại cho chúng ta nhiều ấn tượng khó phai mờ. -“Trước tiên nhân vật anh thanh niên này đẹp ở tấm lòng yêu đời, yêu nghề, ở tinh thần trách nhiệm cao với công việc lắm gian khổ của mình. (Câu chủ đề nêu luận điểm)-“Nhưng anh thanh niên này thật đáng yêu ở nỗi “them người’, lòng hiếu khách đến nồng nhiệt, ở sự quan tâm đến người khác một cách chu đáo. (Câu chủ đề nêu luận điểm)-“Công việc vất vả, có nhũng đóng góp quan trọng cho đất nước như thế nhưng người thanh niên hiếu khách và sôi nổi ấy lại rất khiêm tốn.(Câu chủ đề nêu luận điểm)-“Cuộc sống của chúng ta thật đáng tin yêu. (Đoạn cuối bài – những câu cô đúc vấn đề nghị luận).Hãy tìm các câu chủ đề nêu luận điểm trong các đoạn văn 2-3-4-5?LuËn ®iÓm 1VÎ ®Ñp lßng yªu ®êi, yªu nghÒ, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm víi c«ng viÖcHoµn c¶nh sèngYªu nghÒ, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm víi c«ng viÖcS¾p xÕp cuéc sèngC«ng viÖcLµm viÖc trªn ®Ønh nói cao 2600mNg­êi c« ®écnhÊt thÕ gian§o giã, ®o nhiÖt ®é, ®o m­a...§èi chäi víi giã,tuyÕt vµ lÆng imKhi ta lµm viÖc ta víi c«ng viÖc lµ ®«iNu«i gµ, trång hoa, ®äc s¸chLuËn ®iÓm 2VÎ ®Ñp cña lßng hiÕu kh¸ch, quan t©m ®Õn ng­êi kh¸cQuan t©m ®Õn ng­êi kh¸cLßng hiÕu kh¸chMõng quýnh ®ãn quyÓn s¸ch b¸c l¸i xe mua héNiÒm vui ®ãn kh¸chqua nÐt mÆt cö chØHå hëi ®ãn mäi ng­êi lªn th¨mH¸i hoa tÆng c« g¸iBiÕu vî b¸c l¸i xe cñ tam thÊtLµn trøng, bã hoa tiÔn kh¸chLuËn ®iÓm 3VÎ ®Ñp cñatÊm lßng khiªm tènThÊy ®ãng gãp cña m×nh nhá bÐ, ng­îng ngïng khi ng­êi kh¸cph¸c th¶oGiíi thiÖu ng­êi kh¸c ®Ó häa sÜ vÏĐể khẳng định các luận điểm, người viếtđã lập luận thế nào? Dẫn dắt, phân tích và chứng minh ra sao?c. Cách lập luận:- Các luận điểm được nêu lên rõ ràng, ngắn gọn, gợi được ở người đọc sự chú ý . - Từng luận điểm được phân tích, chứng minh một cách thuyết phục bằng những dẫn chứng cụ thể có trong tác phẩm . - Các luận cứ được sử dụng đều xác đáng, sinh động, bởi đó là nhưng chi tiết, hình ảnh đặc sắc của tác phẩm .(3) Dï ®­îc miªu t¶ nhiÒu hay Ýt trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp, nh©n vËt nµo cña “LÆng lÏ SaPa” còng hiÖn lªn víi nÐt cao quý ®¸ng kh©m phôc. (4) Trong ®ã, anh thanh niªn lµm c«ng t¸c khÝ t­îng kiªm vËt lý ®Þa cÇu – nh©n vËt chÝnh cña t¸c phÈm - ®· ®Ó l¹i cho chóng ta nhiÒu Ên t­îng khã phai mê. ( Đoạn I )Lđ1:VÎ ®Ñp yªu ®êi yªu nghÒ, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao víi c«ng viÖc: (1) Tr­íc tiªn, nh©n vËt anh thanh niªn nµy ®Ñp ë tÊm lßng yªu ®êi, yªu nghÒ, ë tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao víi c«ng viÖc l¾m gian khæ cóa m×nh.( Đoạn II)Lđ2:VÎ ®Ñp cña lßng hiÕu kh¸ch, quan t©m ®Õn ng­êi kh¸c : (2) Nh­ng anh thanh niªn nµy thËt ®¸ng yªu ë nçi “thÌm ng­êi”, lßng hiÕu kh¸ch ®Õn nång nhiÖt, ë sù quan t©m ®Õn ng­êi kh¸c mét c¸ch chu ®¸o.( Đoạn III)L® 3: VÎ ®Ñp cña lßng khiªm tèn: (1) C«ng viÖc vÊt v¶, cã nh÷ng ®ãng gãp quan träng cho ®Êt n­íc nh­ thÕ nh­ng ng­êi thanh niªn hiÕu kh¸ch vµ s«i næi Êy l¹i rÊt khiªm tèn.(Đoạn IV)(3) Cuéc sèng cña chóng ta ®­îc lµm nªn tõ bao phÊn ®Êu, hi sinh lín lao vµ thÇm lÆng? (4) Nh÷ng con ng­êi cÇn mÉn, nhiÖt thµnh nh­ anh thanh niªn Êy thËt ®¸ng tr©n träng, thËt ®¸ng tin yªu (ĐoạnV)Các luận điểm triển khaiLuận điểm kết thúcLuận điểm xuất phát3. Kết luận:Ghi nhớ: SGK-T63- Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) là trình bày những nhận xét, đánh giá của mình về nhân vật, sự kiện, chủ đề hay nghệ thuật của một tác phẩm cụ thể.+ Nội dung: Những nhận xét, đánh giá ... về tác phẩm truyện phải xuất phát từ ý nghĩa của cốt truyện, từ tính cách, hành động.. của nhân vật nghệ thuật trong tác phẩm.+ Hình thức của dạng bài: bố cục mạch lạc, lời văn chuẩn xác; luận điểm, luận cứ rõ ràng.II. Luyện tập* VÊn ®Ò nghÞ luËn: T×nh thÕ lùa chän sự sèng - cái chÕt vµ vÎ ®Ñp t©m hån cña nh©n vËt L·o H¹c.* §o¹n v¨n nªu lªn nh÷ng ý kiÕn chÝnh:+ Suy nghÜ néi t©m cña l·o H¹c ®Ó chän c¸i sèng hay c¸i chÕt -> cuèi cïng l·o chän c¸i chÕt.+ L·o ©m thÇm chuÈn bÞ cho c¸i chÕt.+ C¸i chÕt cña l·o khiÕn ng­êi ta ®au ®ín, nhËn ra t×nh phô tö thiªng liªng.+ L·o dïng c¸i chÕt ®Ó cÊy c¸i sèng cho con trai.B»ng sù ph©n tÝch cô thÓ néi t©m hµnh ®éng cña l·o H¹c, ®o¹n v¨n lµm s¸ng tá nh©n c¸ch cña L·o H¹c -> mét ng­êi cha hÕt mùc yªu th­¬ng con. -> ng­êi n«ng d©n giÇu lßng tù träng. -> mét c¸i chÕt ®¸ng th­¬ng, mét nh©n c¸ch ®¸ng kÝnh, ®¸ng träng.