Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 59: Đoàn thuyền đánh cá (Huy Cận)

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo về dự giờ - thăm lớpGV: TRƯỜNG THCS Kiểm tra bài cũ:Tác giả bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” là ai? Bài thơ được sáng tác vào năm nào? Đọc thuộc lòng 2 khổ thơ đầu và nêu nội dung chính của đoạn thơ.Đoàn thuyền đánh cáHuy CậnTiết 59 Mặt trời xuống biển như hòn lửa Sóng đã cài then, đêm sập cửa. Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi, Câu hát căng buồm cùng gió khơi. Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng, Cá thu biển Đông như đoàn thoi Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng. Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi! Thuyền ta lái gió với buồm trăng Lướt giữa mây cao với biển bằng, Ra đậu dặm xa dò bụng biển, Dàn đan thế trận lưới vây giăng.  Cá nhụ cá chim cùng cá đé, Cá song lấp lánh đuốc đen hồng, Cái đuôi em quẫy trăng vàng choé, Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long. Ta hát bài ca gọi cá vào, Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao, Biển cho ta cá như lòng mẹ, Nuôi lớn đời ta tự buổi nào. Sao mờ, kéo lưới kịp trời sáng, Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng, Vảy bạc đuôi vàng loé rạng đông, Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng. Câu hát căng buồm với gió khơi, Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời. Mặt trời đội biển nhô màu mới Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi.ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ (Huy Cận)Ra khơiTrở vềĐánh bắt cáBình minhĐêm trăngHoàng hônThiên nhiênCon ngườitheo trình tự thời giantheo chuyến hành trình trên biển Thuyền ta lái gió với buồm trăng Lướt giữa mây cao với biển bằng, Ra đậu dặm xa dò bụng biển, Dàn đan thế trận lưới vây giăng.Cá nhụ cá chim cùng cá đé, Cá song lấp lánh đuốc đen hồng, Cái đuôi em quẫy trăng vàng choé, Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long.  Ta hát bài ca gọi cá vào, Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao, Biển cho ta cá như lòng mẹ, Nuôi lớn đời ta tự buổi nào. Sao mờ, kéo lưới kịp trời sáng, Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng, Vảy bạc đuôi vàng loé rạng đông, Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng. Câu hỏi thảo luận- Cảnh đánh cá trên biển được tác giả miêu tả như thế nào qua các khổ thơ 3,4,5,6? (Cảnh biển đêm (h/ả con thuyền, biển cá) và cảnh con người lao động)- Bằng những biện pháp nghệ thuật gì tác giả đã làm nổi bật vẻ đẹp và sức mạnh của con người lao động trước thiên nhiên, vũ trụ? - Qua đó em cảm nhận gì về cảnh thiên nhiên và hình ảnh con người lao động trong đoạn thơ? Thuyền ta lái gió với buồm trăng Lướt giữa mây cao với biển bằng, Ra đậu dặm xa dò bụng biển, Dàn đan thế trận lưới vây giăng.  Em có nhận xét gì về hình ảnh con thuyền được miêu tả trong đoạn thơ? Cách vieát “laùi gioù vôùi buoàm traêng”gôïi cho em ñieàu gì? Tìm biện pháp nghệ thuật sử dụng?- Con thuyeàn voán nhoû beù trôû neân kyø vó , khoång loà hoøa nhaäp vôùi sự roäng lôùn cuûa thieân nhieân vuõ truï - “laùi gioù vôùi buoàm traêng”: traêng gioù,maây ñaõ hoøa nhaäp vaøo con thuyeàn.- Nghệ thuật phóng đại Hình ảnh những người đánh cá mang tầm vóc ngang tầm vũ trụ, hòa nhập với khung cảnh trời nước bao la.Cá nhụ, cá chim cùng cá đé,Cá song lấp lánh đuốc đen hồng, Cái đuôi em quẫy trăng vàng chóe, Đêm thở: sao lùa nước Hạ LongNT: Liệt kê, nhân hoá, bút pháp lãng mạn.→ Sự giàu có, bức tranh biển đêm lung linh, huyền ảo Cá bạcCá thuCá chimCá songCá đéCá nhụTừ ngữHình ảnhĐặc điểmLoài cá cùng họ với cá thu, thân và má có vẩy nhỏ, màu trắng nhạt.Loài cá biển sống ở tầng mặt nước, thân dẹt hình thoi.Loài cá mình dẹt, vẩy lớn. Sống ở gần bờ, thân dày và dài, có nhiều vạch dọc thân hoặc các chấm màu đen và hồngThân dài, hơi dẹtCòn gọi là cá bẹ, cùng họ với cá trích nhưng lớn hơnTa hát bài ca gọi cá vào, Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao Biển cho ta cá như lòng mẹNuôi lớn đời ta tự buổi nào. c, Hình ảnh người lao động đánh cá: → Công việc lao động tràn ngập niềm vui, lạc quan, yêu đời, yêu lao động nhịp nhàng cùng thiên nhiên. Em hiểu thế nào về 2 câu thơ: “Biển cho ta cá như lòng mẹ Nuôi lớn đời ta tự buổi nào” Tìm biện pháp tu từ sử dụng? -> Biện pháp so sánh: Thể hiện lòng tự hào, biết ơn đối với mẹ biển. Biển hiền hoà, bao dung, nuôi sống con người. c, Hình ảnh người lao động đánh cá: → Không khí lao động khẩn trương, khỏe khoắn, tràn ngập niềm vui, lạc quan, yêu đời, yêu lao động nhịp nhàng cùng thiên nhiên.Sao mờ kéo lưới kịp trời sáng, Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng. Vẩy bạc đuôi vàng lóe rạng đông, Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng. Kéo xoăn tay:- Tả thực, từ ngữ gợi hình ->Vẻ đẹp mạnh mẽ, rắn rỏi, khỏe khoắn“Nắng hồng”→ Người lao động hân hoan, phấn khởi với chuyến ra khơi tốt đẹp 3. Cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về: - Hình ảnh tráng lệ, nhân hóa→ Đoàn thuyền trở về trong bình minh rực rỡ, không khí khẩn trương, vui tươi, thắng lợi.Câu hát căng buồm với gió khơi, Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời. Mặt trời đội biển nhô màu mới, Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi.Em có cảm nhận như thế nào về hình ảnh: Mặt trời đội biển nhô màu mới. Mắt cá huy hoàng muôn dăm phơi ở cuối bài thơ? Hình ảnh mặt trời rực rỡ với muôn triệu mặt trời nhỏ lấp lánh trên thuyền một cảnh tượng huy hoàng của thiên nhiên và lao động, thể hiện niềm tin vào công cuộc xây dựng CNXH.III. Tổng kết:1. Nghệ thuật: - Sử dụng bút pháp lãng mạn với các biện pháp nghệ thuật đối lập, so sánh, nhân hoá, phóng đại - Sử dụng ngôn ngữ thơ giàu hình ảnh, nhạc điệu, gợi liên tưởng2. Nội dung: Bài thơ thể hiện nguồn cảm hứng lãng mạn ca ngợi biển cả lớn lao và giàu đẹp ngợi ca nhiệt tình lao động vì sự giàu đẹp của đất nước của nhứng con người lao động mới .Dầu loang ở vùng biển Việt NamRöøng ngaäp maën bò phaùCaù cheát do oâ nhieãm moâi tröôøng bieånÔ nhiễm môi trường rác thải nhựaBiển ta giàu và đẹp như thế nhưng hiện nay môi trường biển ở nước ta như thế nào? Theo các em ta phải làm gì để bảo vệ môi trường biển cũng như các nguồn lợi thủy hải sản từ biển? Trong những năm gần đây một số vùng biển nước ta xảy ra tình trạng ô nhiễm và suy thoái môi trường biển rất nhiều do những nguyên nhân như hiện tượng trái đất nóng dần, băng tan, bão biển, nước dâng, sự ô nhiễm không khí, tràn dầu ,rác thải nhựa và ni lông .Đặc biệt là do con người vứt, xả rác trên bãi biển, cùng các chất thải khác từ tàu thuyền (1,5 triệu tấn động vật chết mỗi năm vì ăn phải rác; 2,4 triệu tấn dầu loang mỗi năm trên biển) gây thiệt hại cho một số vùng kinh tế , ảnh hưởng đến đời sống của nhân dân như : sản lượng cá đánh bắt gần bờ giảm, nhiều loài thuỷ hải sản nuôi trồng chết hàng loạt, ảnh hưởng xấu đến du lịch Biển là tài nguyên vô cùng quí giá đối với con người . Biển cho ta cá tôm, cho ta khóang sản và là nguồn kinh tế du lịch vô tận. Vì thế chúng ta phải biết yêu biển bảo vệ biển như bảo vệ chính mình bảo vệ với ý thức cao và bằng hành động cụ thể. Mỗi người dân phải nâng cao ý thức giữ gìn và bảo vệ môi trường, không được xả rác bừa bãi Khi chủ quyền quốc gia bị xâm phạm, Trung Quốc hạ đặt giàn khoan Hải Dương 981 hồi tháng 5/2014, ngư dân cùng nhau hợp sức lại, đoàn kết làm lễ vươn khơi bám biển tạo nên một thành trì vững chắc để góp phần bảo vệ vùng đảo thiêng liêng của Tổ quốc .Dù tàu Trung Quốc có ngang tàng, bạo ngược đến đâu nhưng ngư dân Việt Nam vẫn không hề nao núng, vẫn luôn chuyên tâm bám biển, sát cánh bên cảnh sát biển quyết bảo vệ ngư trường Trường Sa, Hoàng Sa của cha ông để lại. Đối với họ những chuyến ra khơi vào thời điểm này không chỉ đơn thuần là đánh bắt hải sản làm giàu cho gia đình, cho đất nước mà còn vì chủ quyền quốc gia, Cho dù họ gặp rất nhiều gian khổ. Thậm chí có thể hi sinh cả tính mạng. Họ cũng không sờn lòng Chúng ta ngoài ca ngợi những ngư dân dũng cảm, yêu nước , thì cần chung tay cùng họ giữ vững chủ quyền biển đảo của dân tộc. Hãy ủng hộ ngư dân bằng những hành động thiết thực cụ thể.Tháng 5/2014 , Trung Quốc hạ đặt giàn khoan trái phép lên vùng đặc quyền kinh tế của nước ta hồi, những ngư dân đã làm gì để bảo vệ chủ quyền biển đảo Việt Nam? Bản thân em đã đang và sẽ làm gì để bảo vệ chủ quyền lãnh thổ nước ta? IV./Luyeän taäp? Toàn bộ bài thơ có mấy lời (lần) hát? Em hãy tìm ý nghĩa biểu đạt của từng lời hát ?Lời 1: Đoàn thuyền hăng hái ra khơi.Lời 2: Lời hát ca ngợi biển.Lời 3: Tinh thần lao động hăng say.Lời 4: Niềm vui, niềm tự hào của người chiến thắng.1. Giaù trò noäi dung cuûa baøi “Ñoaøn thuyeàn ñaùnh caù”ñöôïc taïo neân töø nhöõng ñieåm naøo? A.Caûm höùng veà thieân nhieân,vuõ truï vôùi nhöõng hình aûnh roäng lôùn ,traùng leä,lung linh nhö moät böùc tranh sôn maøi. B.Caûm höùng veà con ngöôøi lao ñoäng traøn ñaày nieàm vui haøo höùng veà cuoäc soáng môùi trong thôøi kì mieàn Baéc böôùc vaøo xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi. C.Taát caû ñeàu ñuùng.o2. Baøi thô “Ñoaøn thuyeàn ñaùnh caù” thuoäc phöông thöùc bieåu ñaït chính naøo? A.Bieåu caûm. B.Mieâu taû. C.Töï söï. D.Nghò luaän.	o3. Taùc giaû söû duïng buùt phaùp ngheä thuaät chuû yeáu naøo ñeå saùng taïo caùc hình aûnh thô? A.Buùt phaùp öôùc leä. B.Buùt phaùp hieän thöïc. C.Buùt phaùp laõng maïn.oABiểu hiện sức sống căng tràn của thiên nhiên.BThể hiện sức mạnh vô địch của người lao động.CBiểu hiện niềm vui, sự phấn chấn của người lao động Câu hát trong bài thơ có ý nghĩa như thế nào ?DThể hiện sự bao la, hùng vĩ của biển cảCBiểu hiện niềm vui, sự phấn chấn của người lao độngCâu 3:Bài 41, Vieát moät ñoaïn vaên phaân tích khoå thô ñaàu cuûa baøi thô Đoàn thuyền đánh cá 2, Viết một đoạn văn phân tích khổ thơ cuối của bài thơ của bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá”. Qua đó em có suy nghi gì về hình ảnh ngư dân hôm nay. Khoå thô ñaàu tieân môû ra moät khung caûnh vöøa roäng lôùn laïi vöøa gaàn guõi vôùi con ngöôøi do moät lieân töôûng so saùnh thuù vò: “Maët trôøi xuoáng bieån nhö hoøn löûa Soùng ñaõ caøi then ñeâm saäp cöûa”Thieân nhieân ñöôïc mieâu taû baèng nhöõng hình aûnh so saùnh vaø nhaân hoùa ñoäc ñaùo (nhö hoøn löûa,caøi then, saäpcöûa) taïo neân söï huøng vó ,meânh moâng,traùng leä cuûa thieân nhieân ñang ñi vaøo traïng thaùi nghæ ngôi. Ñoaøn thuyeàn ra khôi ñaày khí theá haøo huøng phaán khôûi mang theo khuùc haùt laïc quan phôi phôùi .Sơ đồ tư duyDặn dòHọc thuộc lòng bài thơ, đọc diễn cảm bài thơTìm những chi tiết khắc họa hình ảnh đẹp tráng lệ, thể hiện sự hài hòa giữa thiên nhiên và con người lao động trên biển cả.Thấy được bài thơ có nhiều hình ảnh được xây dựng với những liên tưởng, tưởng tượng sáng tạo, độc đáo, giọng điệu thơ khỏe khoắn, hồn nhiên