Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 70: Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP 
NGỮ VĂN 9 - TIẾT 70 : 
 ĐỐI THOẠI , ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ 
Caâu hoûi Kieåm tra baøi cuõ: 
Thế nào là nghị luận trong văn bản tự sự ? 
 Bài tập : Đọc đoạn văn kể lại buổi sinh hoạt lớp , Trong buổi sinh hoạt đó , em đã phát biểu ý kiến để chứng minh Nam là một người bạn rất tốt . 
 ĐỐI THOẠI , ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ 
I 
I/ Đối thoại , độc thoại và độc 
thoại nội tâm trong văn bản tự 
sự . 
Ví dụ : Đoạn trích “ Làng”. 
 Đọc đoạn trích sau : 
Có người hỏi : 
 - Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà ? . . . 
 - Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế ! 
 Ông Hai trả tiền nước , đứng đậy , chèm chẹp miệng , cười nhạt một tiếng ,vươn vai nói to : 
 - Hà , nắng gớm , về nào . . . 
 Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác , rồi đi thẳng . Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo . Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú : 
 - Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương . Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát . 
 Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi . Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà . 
 Về đến nhà ông Hai nằm vật ra giường , mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác , len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau . 
 Nhìn lũ con, tủi thân , nước mắt ông lão cứ giàn ra . Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư ? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi ư ? Khốn nạn , bằng ấy tuổi đầu . . . Ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên : 
 - Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này . 
 ( Kim Lân , Làng ) 
Trong 3 câu đầu đoạn trích ai nói với ai ? Có ít nhất mấy người tham gia ? 
 Những người phụ nữ tản cư nói chuyện với nhau . Có ít nhất hai người tham gia vào cuộc thoại vì nó có hai lượt lời . 
Mục đích nói của họ là gì ? Em nhận ra đây là lời của hai người dựa vào những dấu hiệu nào ? 
 Nội dung nói của họ hướng vào chuyện làng Chợ Dầu theo Tây .Hình thức thể hiện bằng hai dấu gạch đầu dòng . 
Lượt 1 : - Sao bảo làng chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?... ( lời trao) 
Lượt 2: - Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! (lời đáp) 
 Tạo cho câu chuyện giống như cuộc sống thực, thể hiện thái độ căm giận của những người tản cư đối với dân làng chợ Dầu. 
ĐỐI THOẠI , ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ 
I / Đối thoại , độc thoại và độc thoại 
 nội tâm trong văn bản tự sự . 
 1/ Ví dụ : Đoạn trích “ Làng”. 
-Hai người tản cư nói với nhau  
Chuyện làng Chợ Dầu theo Tây. 
(Hai lượt lời đều gạch đầu dòng ) 
Đối thoại . 
Thế nào là đối thoại ? 
 Điều kiện để có đối thoại diễn ra là gì? 
+ Phải có hoàn cảnh giao tiếp. 
+ Phải có sự hiện diện của người tham gia giao tiếp (2 người trở lên) 
+ Giữa 2 người phải có nhu cầu trao đổi thông tin. 
Câu “ Hà, nắng gớm , về nào . . .” ông Hai nói với ai ? Đây có phải là một câu đối thoại không ? Vì sao ? 
 Ông Hai nói với chính mình . Đây không phải là câu đối thoại mà đây chỉ là một câu nói bâng quơ , đánh trống lảng để tìm cách thoái lui . 
Trong đoạn trích còn có câu nào kiểu này không ? 
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này . 
Ông Hai nói với 
chính mình . 
Nói với ai đó (bọn Việt gian) trong 
 tưởng tượng . 
 - Hà, nắng gớm, về nào 
 - Chúng bay ăn miếng cơm nhục nhã thế này 
 - Hà, nắng gớm, về nào 
 - Chúng bay ăn miếng cơm nhục nhã thế này 
- Có gạch đầu dòng trước lời nói. 
- Nói thành lời. 
Cách diễn đạt như trên có tác dụng như thế nào? 
 Tác dụng: khắc họa sâu sắc tâm trạng đau đớn, tủi hổ; lòng căm giận sâu sắc của ông Hai đối với những kẻ đang tâm theo giặc. 
 Độc thoại 
ĐỐI THOẠI , ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ 
I / Đối thoại , độc thoại và độc 
thoại nội tâm trong văn bản tự sự. 
 1.Ví dụ : Đoạn trích “ Làng”. 
 - Ông Hai nói một mình mục 
 đích lảng tránh thoái lui.( lượt lời 
 có dấu gạch đầu dòng ) 
Độc thoại . 
Vậy thế nào là độc thoại ? 
TLV: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ 
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự. 
3. Kết luận. 
a. Đối thoại là hình thức đối đáp, trò chuyện giữa 2 hoặc nhiều người. Trong văn bản tự sự, đối thoại được thể hiện bằng các gạch đầu dòng ở đầu lời trao và lời đáp (mỗi lượt lời là một lần gạch đầu dòng). 
b. Độc thoại: Lời của 1 người nào đó nói với chính mình hoặc nói với ai đó trong tưởng tượng, nói thành lời, phía trước câu nói có gạch đầu dòng. 
Điều kiện nào để độc thoại xảy ra? 
 Phải có hoàn cảnh giao tiếp để nhân vật có nhu cầu bộc lộ nội tâm. 
Thảo luận: Theo em, đối thoại và độc thoại giống và khác nhau như thế nào? 
Giống: - Đều là lời nói của nhân vật. 
 - Đều có dấu gạch đầu dòng . 
Khác: 
 Đối thoại 
 Độc thoại 
- Là hình thức đối đáp trò chuyện giữa 2 hoặc nhiều người. 
- Lời nói với chính mình hoặc với ai đó trong tưởng tượng. 
- Nhu cầu trao đổi thông tin 
- Nhu cầu bộc lộ nội tâm 
Suy nghĩ của ông Hai về lũ con có phải là độc thoại không ? Giống và khác độc thoại nói như thế nào ? 
Giống : đều là lời của một người nào đó nói với chính mình hoặc ai đó trong tưởng tượng . 
Khác : 
 Độc thoại Độc thoại nội tâm 
 - Nói thành lời . - Không thành lời ( suy nghĩ ). 
 - Câu nói có gạch đầu dòng. - Không có gạch đầu dòng . 
ĐỐI THOẠI , ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ 
I/ Đối thoại , độc thoại và độc 
thoại nội tâm trong văn bản tự 
sự . 
Ví dụ : Đoạn trích “ Làng”. 
- Suy nghĩ của ông Hai . 
Độc thoại nội tâm . 
Thế nào là độc thoại n ỘI tâm ? 
Vậy trong văn bản trên có những hình thức diễn đạt nào ? Tác dụng ? 
 Có ba hình thức diễn đạt : Đối thoại , độc thoại , độc thoại nội tâm . 
 Tạo cho câu chuyện có không khí như cuộc sống thật , thể hiện thái độ căm giận của ông Hai .Qua đó khắc họa sâu sắc tâm trạng dằn vặt , đau đớn khi nghe tin làng Chợ Dầu theo giặc . 
ĐỐI THOẠI , ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ 
I / Đối thoại , độc thoại và độc 
thoại nội tâm trong văn bản tự 
sự . 
Ví dụ : Đoạn trích “ Làng”. 
 2. Ghi nhớ ( sgk / 178 ) . 
TLV: ĐỐI THOẠI , ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ 
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự. 
3. Kết luận. 
a. Đối thoại là hình thức đối đáp, trò chuyện giữa 2 hoặc nhiều người. Trong văn bản tự sự, đối thoại được thể hiện bằng các gạch đầu dòng ở đầu lời trao và lời đáp (mỗi lượt lời là một lần gạch đầu dòng). 
b. Độc thoại: Lời của 1 người nào đó nói với chính mình hoặc nói với ai đó trong tưởng tượng, nói thành lời thì phía trước câu nói có gạch đầu dòng. 
 c. Độc thoại nội tâm: 
 Lời của 1 người nào đó nói với chính mình hoặc là nói với một ai đó trong tưởng tượng song không nói thành lời, không có gạch đầu dòng. 
Đối thoại 
Độc thoại 
Độc thoại nội tâm 
- Lµ cuéc trß chuyÖn gi÷a hai hoÆc nhiÒu ngư­êi 
- Nãi víi chÝnh m×nh hoặc với ai đã trong tưởng tượng, thµnh lêi 
- Nãi víi chÝnh m×nh hoặc với ai đã trong tưởng tượng, kh«ng thµnh lêi 
- Cã g¹ch ®Çu dßng gi÷a lêi trao vµ lêi ®¸p 
- Cã g¹ch ®Çu dßng 
- Kh«ng cã g¹ch ®Çu dßng 
Bảng tổng hợp 
 Tìm trong những văn bản tự sự được học, những đoạn văn độc thoại, độc thoại nội tâm? 
 ĐỐI THOẠI , ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ 
I/ Đối thoại , độc thoại và độc 
thoại nội tâm trong văn bản tự sự. 
II/ Luyện tập . 
Bài 1 / 178 . 
- Lêi bµ Hai 
- Lêi «ng Hai 
- Này, thầy nó ạ. 
- Thầy nó ngủ rồi à? 
- Tôi thấy người ta đồn... 
- Gì?... 
- Biết rồi ! 
Tác dụng: Cuộc đối thoại này diễn ra không bình thường vì có ba lượt lời trao nhưng chỉ 2 lời đáp. 
 Thái độ bà Hai còn rụt rè khi muốn chia sẻ cùng chồng. 
 Ông Hai buồn chán tâm trạng của ông từ chỗ không muốn trả lời, đến gắt gỏng vô cớ nhằm bày tỏ tâm trạng bực bội, đau khổ của ông Hai khi nói đến chuyện làng Chợ Dầu theo Tây yêu làng tha thiết . 
Bài: 1/178 
I/ Đối thoại , độc thoại và độc 
thoại nội tâm trong văn bản tự sự. 
II/ Luyện tập . 
Bài 1 / 178 . 
Cuộc đối thoại này diễn ra không 
bình thường vì có ba lượt lời trao 
nhưng chỉ 2 lời đáp . Nhằm bày tỏ 
tâm trạng bực bội , đau khổ của 
ông Hai khi nói đến chuyện làng 
Chợ Dầu theo Tây  yêu làng tha 
thiết . 
 Bài 2 /178 : Viết đoạn văn . 
Viết một đoạn văn kể chuyện theo đề tài tự chọn , trong đó sử dụng cả hình thức đối thoại , độc thoại và độc thoại nội tâm . 
Bµi tËp tr¾c nghiÖm: 
Chän c©u tr¶ lêi ®óng vµ ®ñ nhÊt 
1) Trong v¨n b¶n tù sù, ®èi tho¹i, ®éc tho¹i vµ ®éc tho¹i néi t©m lµ nh÷ng h×nh thøc ng«n ng÷ nµo? 
A . Ng«n ng÷ t¸c gi¶ 
B . Ng«n ng÷ nh©n vËt 
A. H×nh thøc ®èi tho¹i t¹o kh«ng khÝ ch©n thùc cho c©u chuyÖn, gãp phÇn thÓ hiÖn th¸i ®é vµ t×nh c¶m cña nh©n vËt . 
2) Trong v¨n b¶n tù sù ®èi tho¹i, ®éc tho¹i vµ ®éc tho¹i néi t©m cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo? 
B. H×nh thøc ®éc tho¹i, nhÊt lµ ®éc tho¹i néi t©m thÓ hiÖn ®­îc nh÷ng diÔn biÕn hÕt søc phøc t¹p vµ tinh tÕ trong thÕ giíi néi t©m cña nh©n vËt, gãp phÇn kh¾c häa tÝnh c¸ch vµ phÈm chÊt nh©n vËt 
C . §èi tho¹i, ®éc tho¹i, ®éc tho¹i néi t©m lµ nh÷ng h×nh thøc quan träng ®Ó thÓ hiÖn nh©n vËt, lµm cho c©u chuyÖn vµ h×nh ¶nh nh©n vËt hiÖn lªn ch©n thùc , sinh ®éng vµ râ nÐt h¬n. 
HỆ THỐNG BÀI HỌC 
 Nắm vững khái niệm đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm. 
 Hoàn thành bài tập 2 vào vở tập. 
 Biết đưa các yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong quá trình tạo lập văn bản tự sự phù hợp. 
 Soạn bài: Ánh trăng. 
Hướng dẫn học ở nhà: