Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Văn bản: Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải) - Hà Thị Thu Tới

MÙA XUÂN NHO NHỎ 
(Thanh Hải) 
Giáo viên: Hà Thị Thu Tới . 
* Mục tiêu cần đạt: 
- N hững xúc cảm của tác giả trước mùa xuân của thiên nhiên, đất nước và khát vọng đẹp đẽ muốn làm “một mùa xuân nho nhỏ” dâng hiến cho cuộc đời. 
- Đ ặc sắc trong hình ảnh, tứ thơ và giọng điệu của bài thơ. 
I. Tìm hiểu chung 
- Thanh Hải (1930 - 1980), quê ở huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế. 
- Ông hoạt động văn nghệ từ cuối những năm kháng chiến chống Pháp. 
- Tác phẩm chính: Dấu võng Trường Sơn (1977), Những đồng chí trung kiên (1962) 
MÙA XUÂN NHO NHỎ 
	- Thanh Hải - 
Tác giả: (sgk/56, 57 ) 
I. Tìm hiểu chung 
Hoàn cảnh sáng tác: Tháng 11/ 1980. Không bao lâu trước khi nhà thơ qua đời. 
Thể thơ: 5 chữ ( ngũ ngôn). 
Phương thức biểu đạt: Biểu cảm (kết hợp miêu tả, tự sự ) 
MÙA XUÂN NHO NHỎ 
	 Thanh Hải 
1. Tác giả (sgk/ tr. 56,57 ) 
2. Tác phẩm 
Mùa xuân 
nho nhỏ 
 Bức tranh thiên nhiên và 
cảm xúc của tác giả 
Cảm xúc trước mùa xuân 
của đất nước 
Ước nguyện của nhà thơ 
Lời ngợi ca quê hương, 
đất nước 
Khổ 1 
Khổ 2, 3 
Khổ 4, 5 
Khổ cuối 
 Mạch cảm xúc 
Bố cục: 4 phần 
 MÙA XUÂN NHO NHỎ 
Mọc giữa dòng sông xanh 
Một bông hoa tím biếc 
Ơi con chim chiền chiện 
Hót chi mà vang trời 
Từng giọt long lanh rơi 
Tôi đưa tay tôi hứng 
Đất nước bốn nghìn năm 
Vất vả và gian lao 
Đất nước như vì sao 
Cứ đi lên phía trước. 
- Thanh Hải - 
Mùa xuân người cầm súng 
Lộc giắt đầy trên lưng 
Mùa xuân người ra đồng 
Lộc trải dài nương mạ 
Tất cả như hối hả 
Tất cả như xôn xao 
Ta làm con chim hót 
Ta làm một cành hoa 
Ta nhập vào hoà ca 
Một nốt trầm xao xuyến. 
Mùa xuân ta xin hát 
Câu Nam ai, Nam bình 
Nước non ngàn dặm mình 
Nước non ngàn dặm tình 
Nhịp phách tiền đất Huế. 
11 - 1980 
Một mùa xuân nho nhỏ 
Lặng lẽ dâng cho đời 
Dù là tuổi hai mươi 
Dù là khi tóc bạc 
Mọc giữa dòng sông xanh 
Một bông hoa tím biếc 
Ơi con chim chiền chiện 
Hót chi mà vang trời 
Từng giọt long lanh rơi 
Tôi đưa tay tôi hứng 
1. Bức tranh thiên nhiên và cảm xúc của tác giả 
II. Phân tích 
II . Phân tích : 
 1. Bức tranh thiên nhiên và cảm xúc của tác giả 
- Hình ảnh, sự vật: Dòng sông, bông hoa, con chim, giọt long lanh. 
- Sắc màu: xanh, tím biếc. 
- Âm thanh: tiếng chim chiền chiện hót vang. 
- Không gian: dòng sông, bầu trời. 
MÙA XUÂN NHO NHỎ 
	 Thanh Hải 
I. Tìm hiểu chung 
 Nghệ thuật: 
+ từ ngữ chọn lọc, gợi tả 
II . Phân tích : 
 1. Bức tranh thiên nhiên và cảm xúc của tác giả 
 Bức tranh thiên nhiên thơ mộng, tràn đầy sức sống; cảm xúc ngây ngất, say sưa, trân trọng. 
MÙA XUÂN NHO NHỎ 
	 Thanh Hải 
I. Tìm hiểu chung 
 Nghệ thuật: 
+ từ ngữ chọn lọc, gợi tả 
+ đảo ngữ 
+ ẩn dụ chuyển đổi cảm giác 
Mọc giữa dòng sông xanh 
Một bông hoa tím biếc 
Ơi con chim chiền chiện 
Hót chi mà vang trời 
Từng giọt long lanh rơi 
Tôi đưa tay tôi hứng 
II. Phân tích 
 2. Cảm xúc trước mùa xuân đất nước 
Mùa xuân người cầm súng 
Lộc giắt đầy trên lưng 
Mùa xuân người ra đồng 
Lộc trải dài nương mạ 
Tất cả như hối hả 
Tất cả như xôn xao 
Người cầm súng 
Người ra đồng 
- Hối hả, xôn xao 
Điệp ngữ, 
 ẩn dụ, 
 từ láy 
MÙA XUÂN NHO NHỎ 
	 Thanh Hải 
I. Tìm hiểu chung 
Lộc 
II. Phân tích : 
 2. Cảm xúc trước mùa xuân đất nước. 
Đất nước bốn nghìn năm 
Vất vả và gian lao 
Đất nước như vì sao 
Cứ đi lên phía trước 
điệp ngữ, ẩn dụ, từ láy 
Xây dựng, bảo vệ đất nước với sự lạc quan, tự hào về truyền thống của dân tộc. 
Người cầm súng, 
 người ra đồng. 
- Hối hả, xôn xao 
- Đất nước như vì sao 
so sánh 
I. Tìm hiểu chung 
MÙA XUÂN NHO NHỎ 
	 Thanh Hải 
Con chim hót 
Một nốt trầm 
xao xuyến 
Một cành hoa 
 3. Ư ớc nguyện của nhà thơ 
Ta làm 
(Điệp ngữ) 
MÙA XUÂN NHO NHỎ 
	 Thanh Hải 
I. Tìm hiểu chung 
II. Phân tích : 
Một mùa xuân nho nhỏ 
Lặng lẽ dâng cho đời 
Dù là tuổi hai mươi 
Dù là khi tóc bạc. 
Con chim hót 
Một cành hoa 
ẩn dụ, 
hoán dụ 
Khát vọng khiêm nhường, tha thiết được cống hiến cho cuộc đời chung 
MÙA XUÂN NHO NHỎ 
	 Thanh Hải 
I. Tìm hiểu chung 
II. Phân tích 
 3. Ư ớc nguyện của nhà thơ 
Một mùa xuân nho nhỏ 
Tuổi hai mươi khi tóc bạc 
Ta làm 
(điệp ngữ) 
Một nốt trầm xao xuyến 
II. Phân tích : 
 4. Lời ngợi ca quê hương đất nước 
Mùa xuân ta xin hát 
Câu Nam ai, Nam bình 
Nước non ngàn dặm mình 
Nước non ngàn dặm tình 
Nhịp phách tiền đất Huế. 
 Khúc hát quê hương quen thuộc, chan chứa tự hào. Tình nghĩa sắt son, thuỷ chung, sâu nặng. 
MÙA XUÂN NHO NHỎ 
	 Thanh Hải 
I. Tìm hiểu chung 
III. Tổng kết 
*Ghi nhớ (sgk/58) 
1. Nghệ thuật: Thể năm tiếng, nhạc điệu trong sáng, tha thiết, gần gũi với dân ca, nhiều hình ảnh đẹp, giản dị, gợi cảm, những so sánh và ẩn dụ sáng tạo. 
2. Nội dung: “Mùa xuân nho nhỏ” là tiếng lòng tha thiết yêu mến và gắn bó với đất nước, với cuộc đời; thể hiện ước nguyện chân thành của nhà thơ được cống hiến cho đất nước, góp một “mùa xuân nho nhỏ” của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc. 
IV. Luyện tập 
* Yêu cầu : 
Viết đ oạn v ă n nêu cảm nhận về khổ thơ em thích nhất. 
 Dựa vào khổ thơ đầu và bằng trí tưởng tượng của mình em hãy vẽ lại bức tranh mùa xuân xứ Huế. 
Tiết sau: Chuẩn bị bài: Nghị luận về tư tưởng đạo lý.