Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 9 - Bài 24: Văn bản: Sang thu (Hữu Thỉnh)

- Hữu Thỉnh - 
I- Tìm hiểu chung . 
 1- Tác giả: 
 - Nguyễn Hữu Thỉnh sinh n ă m1942, quê quán huyện Tam D ươ ng, tỉnh Vĩnh Phúc. Ông là nhà th ơ tr ư ởng thành trong thời kì kháng chiến chống Mĩ cứu nước, viết nhiều, viết hay về con người, cuộc sống ở làng quê, về mùa thu. 
Bài 24 - V ă n bản Sang thu Hữu Thỉnh 	 
I- Tìm hiểu chung . 
 1- Tác giả: 
 2- Tác phẩm: 
 Bài thơ sáng tác năm 1977. Những suy nghĩ của người lính từng trải qua một thời trận mạc và cuộc sống khó khăn sau ngày đất nước thống nhất đọng lại trong những vần thơ Sang thu lắng sâu cảm xúc. 
- Thể thơ 5 chữ 
Bài 24 - V ă n bản Sang thu Hữu Thỉnh 	 
Bỗng nhận ra hương ổi 
Phả vào trong gió se 
Sương chùng chình qua ngõ 
Hình như thu đã về 
Sông được lúc dềnh dàng 
Chim bắt đầu vội vã 
Có đám mây mùa hạ 
Vắt nửa mình sang thu 
Vẫn còn bao nhiêu nắng 
Đã vơi dần cơn mưa 
Sấm cũng bớt bất ngờ 
Trên hàng cây đứng tuổi 
	 Hữu Thỉnh 
Bỗng nhận ra hương ổi 
Phả vào trong gió se 
Sương chùng chình qua ngõ 
Hình như thu đã về 
Sông được lúc dềnh dàng 
Chim bắt đầu vội vã 
Có đám mây mùa hạ 
Vắt nửa mình sang thu 
Vẫn còn bao nhiêu nắng 
Đã vơi dần cơn mưa 
Sấm cũng bớt bất ngờ 
Trên hàng cây đứng tuổi 
	 Hữu Thỉnh 
 Bố cục 
 Cách 1: 3 đoạn 
 Khổ 1: 
 Khổ 2: 
 Khổ 3: 
Tín hiệu báo thu sang 
Quang cảnh đ ất trời sang thu 
Biến đổi của cảnh vật sang thu 
Cách 2: 2 phần 
- Phần 1: Cảm xúc của nhà thơ trước khoảnh khắc giao mùa. 
- Phần 2: Những suy ngẫm của nhà thơ. 
II. Đọc – hiểu văn bản : 
 1. Nội dung : 
 a. Cảm xúc của nhà thơ trước khoảnh khắc giao mùa : 
 *Tín hiệu báo thu sang: 
 - Từ ngữ gợi tả: Bỗng, phả, hình như 
 - Tín hiệu: hương ổi, gió se, sương. 
 - Nhân hóa: sương chùng chình 
 Tâm trạng ngỡ ngàng của nhà thơ trước khoảnh khắc giao mùa . 
Bỗng nhận ra hương ổi 
Phả vào trong gió se 
Sương chùng chình qua ngõ 
Hình như thu đã về 
Bài 24 - V ă n bản Sang thu Hữu Thỉnh 	 
II. Đọc – hiểu văn bản : 
 1. Nội dung : 
 a. Cảm xúc của nhà thơ trước 
 khoảnh khắc giao mùa : 
 * Quang cảnh đất trời sang thu: 
 - Nhân hóa: sông dềnh dàng, chim vội vã 
 - Từ láy: dềnh dàng, vội vã 
 - Hình ảnh liên tưởng: đám mây mùa hạ- vắt nửa mình sang thu. 
 Tâm trạng bâng khuâng trước cảnh đất trời sang thu. 
Sông được lúc dềnh dàng 
Chim bắt đầu vội vã 
Có đám mây mùa hạ 
Vắt nửa mình sang thu 
Bài 24 - V ă n bản Sang thu Hữu Thỉnh 	 
II. Đọc – hiểu văn bản : 
 1. Nội dung : 
 a. Cảm xúc của nhà thơ trước khoảnh khắc giao mùa . 
 * Biến đổi của cảnh vật sang thu: 
 - Nắng vẫn cũn nhưng nhạt dần 
 - Mưa vơi dần 
 - Sấm cũng bớt 
 - Hàng cây đứng tuổi 
 Tâm trạng bâng khuâng ngỡ ngàng, cảm nhận tinh tế của nhà thơ khi chợt nhận ra những tín hiệu báo thu sang. 
Vẫn còn bao nhiêu nắng 
Đã vơi dần cơn mưa 
Sấm cũng bớt bất ngờ 
Trên hàng cây đứng tuổi 
Bài 24 - V ă n bản Sang thu Hữu Thỉnh 	 
Sấm cũng bớt bất ngờ 
Trên hàng cây đ ứng tuổi 
* Tả thực: 
Sấm: Vang đ ộng bất th ư ờng của ngoại cảnh, của cuộc đ ời. 
Hàng cây đ ứng tuổi: Con ng ư ời từng trải. 
* Ý nghĩa ẩn dụ: 
Sấm 
hàng cây đ ứng tuổi 
 Có ý kiến cho rằng: “ Hai câu th ơ cuối của khổ th ơ thứ ba vừa có tính tả thực, vừa chứa đ ựng nhiều hàm ý sâu xa ”. Em có đ ồng ý không ? Vì sao ? 
? 
 “Với hình ảnh có giá trị tả thực về hiện t ư ợng thiên nhiên này, tôi muốn gửi gắm suy ngẫm của mình, khi con ng ư ời đ ã từng trải thì cũng vững vàng h ơ n tr ư ớc những tác đ ộng bất th ư ờng của ngoại cảnh, của cuộc đ ời.” 
 (Lời tâm sự của nhà th ơ Hữu Thỉnh) 
THẢO LUẬN NHÓM 
Hình thức thảo luận nhóm 4 
Thời gian thảo luận: 1 phút 
HẾT GIỜ 
- Sấm và hàng cây lúc sang thu. 
II. Đọc – hiểu văn bản : 
 1. Nội dung : 
 a. Cảm xúc của nhà thơ trước khoảnh khắc giao mùa. 
 b. Những suy ngẫm của nhà thơ: 
 - Tả thực: Sấm và hàng cây lúc sang thu 
 - Ẩn dụ: + Sấm: Vang đ ộng bất th ư ờng của ngoại cảnh, của cuộc đ ời. + Hàng cây đ ứng tuổi: Con ng ư ời từng trải. 
 - Suy ngẫm của tác giả: khi con ng ư ời đ ã từng trải thì cũng vững vàng h ơ n tr ư ớc những tác đ ộng bất th ư ờng của ngoại cảnh, của cuộc đ ời. 
 Suy ngẫm của tác giả làm nên đặc điểm của cái tôi trữ tình sâu sắc trong bài thơ. 
Bài 24 - V ă n bản Sang thu Hữu Thỉnh 	 
II. Đọc – hiểu văn bản : 
 1. Nội dung: 
 2. Nghệ thuật: 
 - Khắc hoa đư ợc hình ảnh th ơ đ ẹp, gợi cảm, đ ặc sắc về thời đ iểm giao mùa hạ – thu ở nông thôn vùng đ ồng bằng Bắc bộ. 
 - Sáng tạo trong việc sử dụng từ ngữ (bỗng, phả, hình nh ư , ), phép nhân hoá ( s ươ ng chùng chình, sông dềnh dàng, ), phép ẩn dụ ( sấm, hàng cây đ ứng tuổi ). 
Bài 24 - V ă n bản Sang thu Hữu Thỉnh 	 
II. Đọc – hiểu văn bản : 
 1. Nội dung 
 2. Nghệ thuật 
 3. Ý nghĩa văn bản: 
 Bài th ơ thể hiện những cảm nhận tinh tế của nhà th ơ tr ư ớc vẻ đ ẹp của thiên nhiên trong khoảnh khắc giao mùa ở đồng bằng Bắc bộ. 
Bài 24 - V ă n bản Sang thu Hữu Thỉnh 	 
Hương ổi, gió se, sương 
Sông, chim, đám mây 
Nắng, mưa, sấm, hàng cây 
Hương ổi, gió se, sương 
Sông, chim, đám mây 
Nắng, mưa, sấm, hàng cây 
NGỠ NGÀNG 
BÂNG KHUÂNG 
SUY NGẪM 
Hồn thơ tinh tế, nhạy cảm, giàu cảm xúc. 
SANG THU 
- Làm bài tập 2 trang 127 
 Gợi ý: 
	+ Phương thức biểu cảm 
	+ Dũng cảm xúc: Ngỡ ngàng- Ngây ngất- Ngẫm nghĩ 
- Viết đoạn văn nêu cảm nhận về hai câu thơ cuối bài 
- Soạn bài Nói vói con: 
 + Nhóm 1: Tìm hiểu tác giả 
 + Nhóm 2: Tìm hiểu tác phẩm 
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC