Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 19: Cách dẫn trực tiếp. Cách dẫn gián tiếp - Trần Kim Tuyến

NGỮ VĂN9 Tiết 19:CÁCH DẪN TRỰC TIẾP CÁCH DẪN GIÁN TIẾPGV: TRẦN KIM TUYẾNKiểm tra bài cũCõu 1: Em cú nhận xột gỡ về từ ngữ xưng hụ và việc sử dụng từ ngữ xưng hụ trong tiếng Việt?Câu 2: Dòng nào sau đây có chứa những từ ngữ không phải là từ ngữ xưng hô trong hội thoại? A. Ông, bà, bố, mẹ, chú, bác, cô, dì, dưượng, B. Chúng tôi, chúng ta, chúng em, chúng nó, C. Anh, nhân loại, bạn, cậu, con người, chúng sinh, D. Thầy, con, em, cháu, tôi, ta, tín chủ, ngài, - Tiếng Việt cú một hệ thống từ ngữ xưng hụ rất phong phỳ, tinh tế và giàu sắc thỏi biểu cảm. Người núi cần căn cứ vào đối tượng và cỏc đặc điểm khỏc của tỡnh huống giao tiếp để xưng hụ cho thớch hợpTiết 19CÁCH DẪN TRỰC TIẾP - CÁCH DẪN GIÁN TIẾPTiết 19:CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾPI – Cỏch dẫn trực tiếp Đọc và tìm hiểu các đoạn văn sau (trích từ truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long): “Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu chưưa kịp quét tưước dọn dẹp, chưưa kịp gấp chăn chẳng hạn” – Hoạ sĩ nghĩ thầm.* Khi chuyển đổi vị trí hai bộ phận ở (b), ta có: Nhắc lời núi (cú từ “núi”) được tỏch ra khỏi phần cõu đứng trước bằng dấu hai chấm và dấu ngoặc kộp.b) Hoạ sĩ nghĩ thầm: “Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu chưưa kịp quét tưước dọn dẹp, chưưa kịp gấp chăn chẳng hạn.” Nhắc ý nghĩ (cú từ “nghĩ”)được tỏch ra khỏi phần cõu đứng trước bằng dấu hai chấm và dấu ngoặc kộp.a) Cháu ở liền trong trạm hàng tháng. Bác lái xe bao lần dừng, bóp còi toe toe, mặc, cháu gan lì nhất định không xuống. Ấy thế là một hôm, bác lái phải thân hành lên trạm cháu. Cháu nói: “Đấy, bác cũng chẳng “thèm” ngưười là gì?”* Nội dung in đậm trong cỏc vớ dụ: * Dấu hiệu hỡnh thức: Cỏch dẫn trực tiếpVớ dụ: Nam núi: “Ngày mai tụi đi Hà Nội”Lưu ý: Ngoài ra lời đối thoại của cỏc nhõn vật cũng được xem là lời dẫn trực tiếpĐược nhắc lại một cỏch nguyờn vẹnNằm trong dấu ngoặc kộp và đứng sau dấu hai chấmVớ dụ: “ễng lóo ụm thằng con ỳt lờn lũng, vỗ nhố nhẹ vào lưng nú khẽ hỏi:- Hỳc kia! Thầy hỏi con nhộ, con là con ai?- Là con thầy mấy lị con uThế nhà ta ở đõu?- Nhà ta ở làng chợ Dầu” (Làng – Kim Lõn)Tiết 19:CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾPI – Cỏch dẫn trực tiếp I – Cỏch dẫn giỏn tiếpĐọc và tìm hiểu các đoạn trích sau: Thuật lại lời núi, khụng ngăn cỏch với bộ phận đứng trước bằng dấu gỡ cảThuật lại ý nghĩ, ngăn cỏch bằng từ “rằng” – thay bằng từ “là”a) Lão tìm lời lẽ giảng giải cho con trai hiểu. Lão khuyên nó hãy dằn lòng bỏ đám này, để dùi giắng lại ít lâu, xem có đám nào khá mà nhẹ tiền hơn sẽ liệu; chẳng lấy đứa này thì lấy đứa khác; làng này đã chết hết con gái đâu mà sợ. 	 	(Nam Cao, Lão Hạc)b) Nhưng chớ hiểu lầm rằng Bác sống khắc khổ theo lối nhà tu hành, thanh tao theo kiểu nhà hiền triết ẩn dật. 	 	(Phạm Văn Đồng, Chủ tịch Hồ Chí Minh, 	 tinh hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại)* Nội dung in đậm trong cỏc vớ dụ:* Dấu hiệu hỡnh thức: Cỏch dẫn giỏn tiếpLưu ý: Cú thể chuyển từ lời dẫn trực tiếp sang lời dẫn giỏn tiếp (hoặc ngược lại) cần chỳ ý điều chỉnh cho thớch hợpVớ dụ: Nam núi “Ngày mai tụi đi Hà Nội”Nam núi rằng ngày mai bạn ấy đi Hà NộiĐược thuật lạiKhụng được đặt trong dấu ngoặc kộpDẫn trực tiếpDẫn giỏn tiếpGiống : Đều là dẫn lời núi hay ý nghĩ của một người,một nhõn vật-Dẫn nguyờn văn.-Đặt trong đấu ngoặc kộp.-Thuật lại cú điều chỉnh.-Khụng đặt trong dấu ngoặc kộp.So sánh cách dẫn*Cỏch chuyển lời dẫn trực tiếp thành lời dẫn giỏn tiếp: 1/Bỏ dấu hai chấm .dấu ngoặc kộp. 2/chuyển chủ ngữ ở lời dẫn trực tiếp theo ngụi thớch hợp. *Vớ dụ :-Bấy giờ bà mẹ mới vui lũng núi : “Chỗ này là chỗ con ta ở được đõy.”=> Bấy giờ bà mẹ mới vui lũng núi rằng đõy là chỗ con bà ở đượcTiết 19:CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾPI – Cỏch dẫn trực tiếp I – Cỏch dẫn giỏn tiếp III – Luyện tậpBài tập 1: Tìm lời dẫn trong những đoạn trích sau (Trích từ truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao). Cho biết đó là lời nói hay ý nghĩ đưược dẫn, là lời dẫn trực tiếp hay gián tiếp? Dẫn ý nghĩ: Cách dẫn: trực tiếp. Dẫn ý nghĩ: Cách dẫn: trực tiếp. a) Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi, như muốn bảo tôi rằng:“A! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à?” a) Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi, nhưư muốn bảo tôi rằng:”A! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão nhưư thế mà lão xử với tôi như thế này à?”b) Sau khi thằng con đi, lão tự bảo rằng: “Cái vườn là của con ta. Hồi còn mồ ma mẹ nó, mẹ nó cố thắt lưng buộc bụng, dè sẻn mãi, mới để ra được năm mươi đồng bạc tậu. Hồi ấy, mọi thức đều rẻ cả ”b) Sau khi thằng con đi, lão tự bảo rằng: “Cái vườn là của con ta. Hồi còn mồ ma mẹ nó, mẹ nó cố thắt lưng buộc bụng, dè sẻn mãi, mới để ra được năm mươi đồng bạc tậu. Hồi ấy, mọi thức đều rẻ cả ”Bài tập 2: Viết một đoạn văn nghị luận có nội dung liên quan đến một trong ba ý kiến dưới đây. Trích dẫn ý kiến đó theo hai cách: dẫn trực tiếp và dẫn gián tiếp. a) Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng. 	 (Hồ Chí Minh, Báo cáo Chính trị tại Đại hội 	đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng)b) Giản dị trong đời sống, trong quan hệ với mọi ngưười, trong tác phong, Hồ Chủ tịch cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết, vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu đưược, nhớ đưược, làm đưược. 	(Phạm Văn Đồng, Chủ tịch Hồ Chí Minh, 	tinh hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại)c) Ngưười Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình.	 (Đặng Thai Mai, Tiếng Việt, một biểu hiện hùng hồn của sức sống dân tộc)Bài tâp 2: c) Người Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình.	 (Đặng Thai Mai, Tiếng Việt, một biểu hiện hùng hồn của sức sống dân tộc)* Dẫn gián tiếp: Trong tỏc phẩm “Tiếng Việt một biểu hiện hựng hồn của sức sống dõn tộc”, giáo sưư Đặng Thai Mai đã nói rằng ngưười Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình.Đoạn văn mẫu:* Dẫn trực tiếp:Trong tỏc phẩm “Tiếng Việt một biểu hiện hựng hồn của sức sống dõn tộc”,giáo sưư Đặng Thai Mai đã nói: “Ngưười Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình”* Bài tập a:- DTT: Trong “Bỏo cỏo Chớnh trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng” Hồ Chớ Minh núi: “Chỳng ta phải ghi nhớ cụng lao của cỏc vị anh hựng dõn tộc, vỡ cỏc vị ấy là tiờu biểu của một dõn tộc anh hựng”- DGT: Trong “Bỏo cỏo Chớnh trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng” Hồ Chớ Minh núi rằng chỳng ta phải ghi nhớ cụng lao của cỏc vị anh hựng dõn tộc, vỡ cỏc vị ấy là tiờu biểu của một dõn tộc anh hựng* Bài tập b:- DTT: Trong tỏc phẩm “Chủ Tịch Hồ Chớ Minh, tinh hoa và khớ phỏch của dõn tộc, lương tõm của thời đại”đồng chớ Phạm Văn Đồng đó núi: “Giản dị trong đời sống trong quan hệ với mọi người, trong tỏc phong, Hồ Chủ Tịch cũng rất giản dị trong lời núi và bài viết, vỡ muốn cho quần chỳng nhõn dõn hiểu được, nhớ được, làm được”- DGT: Trong tỏc phẩm Chủ Tịch Hồ Chớ Minh, tinh hoa và khớ phỏch của dõn tộc, lương tõm của thời đại”đồng chớ Phạm Văn Đồng cho rằng giản dị trong đời sống trong quan hệ với mọi người, trong tỏc phong, Hồ Chủ Tịch cũng rất giản dị trong lời núi và bài viết, vỡ muốn cho quần chỳng nhõn dõn hiểu được, nhớ được, làm được	 Hôm sau Linh Phi lấy một cái túi bằng lụa tía, đựng mười hạt minh châu, sai sứ giả Xích Hỗn đưa Phan ra khỏi nưước. Vũ Nưương nhân đó cũng đưưa gửi một chiếc hoa vàng mà dặn: - Nhờ nói hộ với chàng Trưương, nếu còn nhớ chút tình xưa nghĩa cũ, thì xin lập một đàn giải oan ở bến sông, đốt cây đèn thần chiếu xuống nưước, tôi sẽ trở về. (Nguyễn Dữ, Chuyện người con gái Nam Xương)Bài tập 3: Hãy thuật lại lời nhân vật Vũ Nương trong đoạn trích sau đây theo cách dẫn gián tiếp:	 Hôm sau Linh Phi lấy một cái túi bằng lụa tía, đựng mười hạt minh châu, sai sứ giả Xích Hỗn đưưa Phan ra khỏi nưước. Vũ Nương nhân đó cũng đưưa gửi một chiếc hoa vàng mà dặn: - Nhờ nói hộ với chàng Trương, nếu còn nhớ chút tình xưa nghĩa cũ, thì xin lập một đàn giải oan ở bến sông, đốt cây đèn thần chiếu xuống nưước, tôi sẽ trở về. (Nguyễn Dữ, Chuyện ngưười con gái Nam Xưương)* Cách dẫn gián tiếp: Hôm sau Linh Phi lấy một cái túi bằng lụa tía, đựng mười hạt minh châu, sai sứ giả Xích Hỗn đưa Phan ra khỏi nưước. Vũ Nưương nhân đó cũng đưa gửi một chiếc hoa vàng và dặn Phan nói hộ với chàng Trưương rằng nếu còn nhớ chút tình xưa nghĩa cũ, thì xin lập một đàn giải oan ở bến sông, đốt cây đèn thần chiếu xuống nước, Vũ Nưương sẽ trở về. * Cách dẫn trực tiếp:CỦNG CỐ- Thế nào là cỏch dẫn trực tiếp – Cỏch dẫn giỏn tiếp ?- Cú thể chuyển từ cỏch dẫn trực tiếp sang cỏch dẫn giỏn tiếp (hoặc ngược lại) được khụng – khi chuyển cần lưu ý điều gỡ?HDVN- Học thuộc nội dung ghi nhớ- Tập đặt lời dẫn trực tiếp sau đú chuyển thành lời dẫn giỏn tiếp- Đọc trước và soạn bài: “Sự phỏt triển của từ vựng’ – Lưu ý:+ Đọc kĩ phần vớ dụ và trả lời cỏc cõu hỏi+ Chuẩn bị hệ thống bài tập