Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Bài 10: Văn bản: Bài thơ về tiểu đội xe không kính (Phạm Tiến Duật)

BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH 
(Phạm Tiến Duật) 
Click to add Title 
2 
Tiết BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH 
(Phạm Tiến Duật) 
I. Tìm hiểu chung : 
1. Tác giả: (SGK) 
- Phạm Tiến Duật (1941-2007), quê ở Phú Thọ. 
- Ông là gương mặt tiêu biểu cho thế hệ nhà thơ trẻ thời chống Mĩ. 
- Thơ ông thường viết về thế hệ trẻ trong kháng chiến chống Mỹ với giọng điệu trẻ trung, sôi nổi, tinh nghịch, sâu sắc. 
Click to add Title 
2 
Tiết : BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH 
(Phạm Tiến Duật) 
I. Tìm hiểu chung : 
1. Tác giả: (SGK) 
2. Tác phẩm: 
- Bài thơ được sáng tác năm 1969. 
In trong tập "Vầng trăng quầng lửa ” 
a) Xuất xứ: 
b) Thể thơ: 
Thơ tự do 
c) Ph ương thức biểu đạt: 
Biểu cảm + tự sự. 
Click to add Title 
2 
Tiết 35,36: BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH 
(Phạm Tiến Duật) 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Đọc – hiểu văn bản : 
Không có kính không phải vì xe không có kính Bom giật bom rung kính vỡ đi rồi Ung dung buồng lái ta ngồi , Nhìn đất , nhìn trời , nhìn thẳng . 
Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim Thấy sao trời và đột ngột cánh chim Như sa như ùa vào buồng lái 
Không có kính , ừ thì có bụi , Bụi phun tóc trắng như người già Chưa cần rửa , phì phèo châm điếu thuốc Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha . 
Không có kính , ừ thì ướt áo Mưa tuôn mưa xối như ngoài trời Chưa cần thay , lái trăm cây số nữa Mưa ngừng , gió lùa khô mau thôi . 
Những chiếc xe từ trong bom rơi Đã về đây họp thành tiểu đội Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi . 
Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy Võng mắc chông chênh đường xe chạy Lại đi , lại đi trời xanh thêm 
Không có kính, rồi xe không có đèn,Không có mui xe, thùng xe có xước,Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:Chỉ cần trong xe có một trái tim. 
	 1969  (Phạm Tiến Duật, Vầng trăng quầng lửa, NXB Văn học, Hà Nội, 1970) 
Click to add Title 
2 
Tiết 35,36: BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH 
(Phạm Tiến Duật) 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Đọc – hiểu văn bản : 
1. Hình ảnh những chiếc xe không có kính: 
? Từ 2 khổ thơ trên, em thấy người lính đang phải đối diện với những khó khăn gì? 
2. Hình ảnh người chiến sỹ Trường Sơn: 
- Khó khăn: Bụi phun, mưa tuôn, mưa xối. 
? Em có nhận xét như thế nào về thiên nhiên nơi đây ? 
 Thiên nhiên khắc nghiệt ở Trường Sơn. 
? Qua đây, em có nhận xét gì về tinh thân và thái độ của người lính ? 
=> Tinh thần lạc quan, bất chấp gian khổ. Họ sẵn sàng vượt qua mọi khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ. 
a) Thái độ, tinh thần của người lính. 
Click to add Title 
2 
Tiết 35,36: BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH 
(Phạm Tiến Duật) 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Đọc – hiểu văn bản : 
? Em hiểu gì về nhan đề của bài thơ? 
Tôi phải thêm “Bài thơ về ”, để báo trước cho mọi người biết rằng là tôi viết thơ, chứ không phải một khúc văn xuôi. Bài thơ về tiểu đội xe không kính là cách đưa chất liệu văn xuôi vào thơ, những câu thơ “đặc” văn xuôi được kết hợp lại trong một cảm hứng chung. 
- Nhan đề bài thơ khà dài như dư từ “bài thơ về” điều đó tạo nên sự lạ, độc đáo. 
- Làm nổi bật rõ hình ảnh của toàn bài: những chiếc xe không kính. 
- Còn làm nổi bật chất hiện thực khốc liệt, chất thơ của tuổi trẻ hiên ngang, dũng cảm, trẻ trung, lạc quan. 
Click to add Title 
2 
Tiết 35,36: BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH 
(Phạm Tiến Duật) 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Đọc – hiểu văn bản : 
1. Hình ảnh những chiếc xe không có kính: 
“ Không có kính không phải vì xe không có kính 
 Bom giật bom rung kính vỡ đi rồi” 
“Không có kính, rồi xe không có đèn, 
 Không có mui xe, thùng xe có xước” 
? Hai câu thơ đầu, tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? 
- Điệp từ “không”, đ ộng từ mạnh “ bom giật , bom rung”. 
 Lí giải rõ nguyên nhân xe không có kính. 
? Em có nhận xét gì về nội dung 2 câu thơ đầu? 
? Trên tuyến đường Trường Sơn, không phải chỉ có những chiếc xe không có kính mà tình trạng những chiếc xe còn thiếu nhiều bộ phận khác nữa. Đó là những chiếc xe được miêu tả như thế nào? 
? Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì trong 2 câu thơ này? 
- Phép liệt kê, điệp ngữ, lặp cấu trúc câu. 
? Em có nhận xét gì về sự tàn phá của chiến tranh ? 
 Sự tàn phá khốc liệt của chiến tranh làm cho những chiếc xe bị biến dạng, trần trụi hơn nữa. 
? Em có nhận xét gì về hình ảnh những chiếc xe? 
=> Những chiếc xe độc đáo, mang đầy thương tích mà vẫn hiên ngang ra trận. 
? Theo em vì sao tác giả có thể miêu tả chân thực những chiếc xe không kính? 
Click to add Title 
2 
Tiết 35,36: BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH 
(Phạm Tiến Duật) 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Đọc – hiểu văn bản : 
1. Hình ảnh những chiếc xe không có kính: 
? Từ hình ảnh những chiếc xe không kính trong bom đạn khốc liệt. t ác giả đã khắc hoạ hình ảnh người chiến sỹ lái xe qua những câu thơ nào ? 
2. Hình ảnh người chiến sỹ Trường Sơn: 
“Ung dung buồng lái ta ngồi, 
 Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng . 
Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim 
Thấy sao trời và đột ngột cánh chim Như sa như ùa vào buồng lái.” 
? Qua những câu thơ này, em có nhận xét gì về tư thế của người lính lái xe ? 
- Tư thế: “Ung dung”. 
- Nhìn: đất, trời, thẳng. 
- Thấy: gió, con đường, sao, cánh chim. 
? Tác giả đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật gì ở đoạn thơ trên ? 
- Nghệ thuật: đảo ngữ, điệp ngữ. 
a) Thái độ, tinh thần của người lính. 
Click to add Title 
2 
Tiết 35,36: BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH 
(Phạm Tiến Duật) 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Đọc – hiểu văn bản : 
1. Hình ảnh những chiếc xe không có kính: 
? Qua đ ây, em có nhận xét gì về người chiến s ĩ lái xe ? 
2. Hình ảnh người chiến sỹ Trường Sơn: 
 Người lính ung dung, hiên ngang, bình tĩnh, tập trung cao độ. 
a) Thái độ, tinh thần của người lính. 
Đường Trường Sơn huyền thoại 
? Em hiểu gì vể tuyến đường Trường Sơn trong thời kì chống Mĩ ? 
Click to add Title 
2 
Tiết 35,36: BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH 
(Phạm Tiến Duật) 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Đọc – hiểu văn bản : 
1. Hình ảnh những chiếc xe không có kính: 
? Không phải chỉ đương đầu với bom đạn mà người lính còn phải đối mặt với sự khắc nghiệt của thời tiết Trường Sơn, em hãy chỉ ra những câu thơ đó ? 
2. Hình ảnh người chiến sỹ Trường Sơn: 
“Không có kính, ừ thì có bụi, Bụi phun tóc trắng như người già Chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc 
Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha. 
Không có kính, ừ thì ướt áo Mưa tuôn mưa xối như ngoài trời Chưa cần thay, lái trăm cây số nữa Mưa ngừng, gió lùa khô mau thôi.” 
? Em có nhận xét gì về các biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong 2 khổ thơ trên? Biện pháp nghệ thuật đó tạo nên giọng điệu như thế nào cho bài thơ? 
- Lặp cấu trúc câu, khẩu ngữ, phép so sánh tạo nên giọng điệu ngang tàng. 
a) Thái độ, tinh thần của người lính. 
Click to add Title 
2 
Tiết 35,36: BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH 
(Phạm Tiến Duật) 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Đọc – hiểu văn bản : 
1. Hình ảnh những chiếc xe không có kính: 
? Tuy nhà thơ không đề cập tình đồng chí, đồng đội nhưng người đọc vẫn cảm nhận được rất cụ thể tình cảm thiêng liêng ấy. Câu thơ nào thể hiện điều đó? 
2. Hình ảnh người chiến sỹ Trường Sơn: 
“ Những chiếc xe từ trong bom rơi 
Đã về đây họp thành tiểu đội 
Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới 
Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi 
Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời 
Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy 
Võng mắc chông chênh đường xe chạy 
Lại đi, lại đi trời xanh thêm.” 
a) Thái độ, tinh thần của người lính. 
b) Tình đồng chí của người lính. 
Click to add Title 
2 
Tiết 35,36: BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH 
(Phạm Tiến Duật) 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Đọc – hiểu văn bản : 
1. Hình ảnh những chiếc xe không có kính: 
2. Hình ảnh người chiến sỹ Trường Sơn: 
? Tình đồng chí được được thể hiện rõ nhất ở những câu thơ nào ? Em hiểu như thế nào về những câu thơ này? 
“Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi” 
- Kính vỡ điểu kiện thuận lợi để người lính chào nhau, bắt tay, tiếp thêm sức mạnh, hứa quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ. 
“Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy” 
- Tình cảm đồng chí, đồng đội đã được nâng lên thành tình cảm anh em ruột thịt. 
“Lại đi, lại đi trời xanh thêm.” 
? Em có nhận xét gì về nghệ thuật được sử dụng trong câu thơ trên? 
 - Điệp ngữ, phép ẩn dụ đoàn xe kiên cường tiến về phía trước đầy hi vọng. 
? Em có nhận xét gì về tình đồng chí, đồng đội trong đoạn thơ này? 
=> Tình đồng chí, đồng đội gắn bó keo sơn, như anh em một nhà . 
a) Thái độ, tinh thần của người lính. 
b) Tình đồng chí của người lính. 
Click to add Title 
2 
Tiết 35,36: BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH 
(Phạm Tiến Duật) 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Đọc – hiểu văn bản : 
1. Hình ảnh những chiếc xe không có kính: 
2. Hình ảnh người chiến sỹ Trường Sơn: 
? Ý chí chiến đấu của người lính được thể hiện ở khổ thơ cuối như thế nào? 
a) Thái độ, tinh thần của người lính. 
b) Tình đồng chí của người lính. 
c) Ý chí chiến đấu của người lính. 
“Không có kính, rồi xe không có đèn, Không có mui xe, thùng xe có xước, Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước: Chỉ cần trong xe có một trái tim. ” 
? Em có nhận xét gì về biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong khổ thơ này? 
- Hình ảnh đối lập, phép hoán dụ. 
=> Ý chí chiến đấu để giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. 
Click to add Title 
2 
Tiết 35,36: BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH 
(Phạm Tiến Duật) 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Đọc – hiểu văn bản : 
1. Hình ảnh những chiếc xe không có kính: 
2. Hình ảnh người chiến sỹ Trường Sơn: 
? Em hãy tổng kết nghệ thuật và nội dung của bài thơ? 
a) Thái độ, tinh thần của người lính. 
b) Tình đồng chí của người lính. 
c) Ý chí chiến đấu của người lính. 
3. Tổng kết: 
a) Nghệ thuật: 
b) Nội dung: 
* Ghi nhớ: (SGK) 
? Đọc ghi nhớ (SGK)? 
Click to add Title 
2 
Tiết 35,36: BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH 
(Phạm Tiến Duật) 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Đọc – hiểu văn bản : 
III. Luyện tập: (HS làm ở nhà) 
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ 
1. Học thuộc lòng bài thơ. Nắm nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa bài thơ. 
2. Làm bài tập phần luyện tập 
3. Ôn tập chuẩn bị kiểm tra giữa kì