Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Bài 5: Hoàng Lê Nhất thống chí (Ngô gia văn pháo - Hồi thứ 14)

1. T¸c gi¶.I§äc vµ t×m hiÓu chung.Nªu hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ Hoµng Lª NhÊt Thèng ChÝ ?- Dßng hä Ng« Th× ë lµng t¶ Thanh Oai – Hµ T©y viÕt.- Ng« Th× ChÝ ( 1753 – 1788 ) viÕt 7 håi ®Çu.- Ng« Th× Du ( 1772 – 1840 ) viÕt 7 håi tiÕp.- 3 håi kh¸c do mét ng­êi kh¸c viÕt.Đáp án Nªu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ t¸c phÈm Hoµng Lª NhÊt Thèng ChÝ ?-T¸c phÈm viÕt b»ng ch÷ H¸n, cã quy m« lín gåm 17 håi.- Néi dung: Ghi chÐp vÒ sù thèng nhÊt cña v­¬ng triÒu nhµ Lª vµ t¸i hiÖn l¹i mét giai ®o¹n lÞch sö ®Çy biÕn ®éng cña xã hội phong kiÕn ViÖt Nam cuèi thÕ kû 18 ®Çu thÕ kû 19.Đáp án 2. T¸c phÈm Hoµng Lª NhÊt Thèng ChÝ. T¸c phÈm ®­ưîc viÕt theo thÓ v¨n nµo ? T¹i sao t¸c phÈm l¹i cã tªn lµ Hoµng Lª NhÊt Thèng ChÝ ?ChÝ lµ thÓ v¨n ghi chÐp l¹i sù vËt, sù viÖc. §©y lµ thÓ v¨n võa cã tÝnh chÊt v¨n häc võa cã tÝnh chÊt lÞch sö.Đáp án Tªn t¸c phÈm cã nghÜa lµ: Cuèn s¸ch gi chÐp vÒ sù thèng nhÊt cña v­ư¬ng triÒu nhµ Lª viÕt theo thÓ chÝ.T¸c phÈm Hoµng Lª NhÊt Thèng ChÝ ®­ưîc coi lµ TiÓu thuyÕt lÞch sö chư¬ng håi v×:Néi dung: ViÕt vÒ nh÷ng sù kiÖn lÞch sö, chÞu ¶nh h­ưëng lèi viÕt cña tiÓu thuyÕt chư­¬ng håi Trung Quèc.H×nh thøc: Cã kÕt cÊu, nghÖ thuËt kh¾c häa nh©n vËt, c¸ch miªu t¶, tù sù l¹i rÊt ®Ëm chÊt tiÓu thuyÕt.T¹i sao t¸c phÈm Hoµng Lª NhÊt Thèng ChÝ ®­ưîc coi lµ TiÓu thuyÕt ch­ư¬ng håi ?Hãy tãm t¾t Håi thø 14 ? Qu©n Thanh kÐo vµo Th¨ng Long, t­ưíng T©y S¬n lµ Ng« V¨n Së lui qu©n vÒ vïng nói Tam §iÖp. §ư­îc tin Nguyễn Huệ rÊt giËn, bÌn häp t­ưíng sÜ ®Þnh th©n chinh cÇm qu©n ®i ngay. Như­ng nghe mäi ng­ưêi,ông ®ã lªn ng«i vua ë Phó Xu©n, tù ®èc xuÊt ®¹i binh nh»m ngµy 25 th¸ng Ch¹p n¨m 1788 tiÕn qu©n ra B¾c diÖt Thanh. Tới Nghệ An, ngày 29/Chạp, vua gặp Nguyễn Thiếp xin ý kiến, cho kÐn thªm qu©n lÝnh, më cuéc duyÖt binh lín, chØ dô tưíng lÜnh. Ngµy 30 th¸ng Ch¹p. Ra đến Tam Điệp, luận rõ công, tội của Sở, Lân; đánh giá vai trò của Ngô Thì Nhậm, më tiÖc khao qu©n, hÑn ®Õn ngµy mïng 7 TÕt th¾ng giÆc më tiÖc ¨n mõng ë Th¨ng Long. §éi qu©n cña Quang Trung ®¸nh ®Õn ®©u th¾ng ®Õn ®Êy, khiÕn qu©n Thanh ®¹i b¹i. Ngµy mïng 3 TÕt qu©n T©y S¬n c«ng ph¸ ®ån Hµ Håi, s¸ng sím ngµy mïng 5 tiÕn s¸t ®ån Ngäc Håi, tr­ưa mïng 5 TÕt tiÕn binh ®Õn Th¨ng Long. T­ưíng Thanh véi vã th¸o ch¹y vÒ n­ưíc, vua Lª Chiªu Thèng cïng gia quyÕn ch¹y trèn theo.b. Chó gi¶i. Theo dâi S¸ch Gi¸o Khoac. Néi dung. Håi thø 14 ghi l¹i sù kiÖn lÞch sö nµo ?Ghi l¹i sù kiÖn vua Quang Trung ®¹i ph¸ qu©n Thanh vµo mïa xu©n n¨m 1789, lËp nªn triÒu ®¹i T©y S¬n. Ph¶n ¸nh bé mÆt th¶m h¹i cña bän c­ưíp nư­íc vµ b¸n nưíc.d. Ph­ư¬ng thøc biÓu ®¹t. V¨n b¶n ®­ưîc viÕt theo ph­ư¬ng thøc biÓu ®¹t nµo ?Tù sù kÕt hîp víi miªu t¶ vµ nghÞ luËn.TR¶ lêie. Bè côc. Qua phÇn tãm t¾t ta thÊy v¨n b¶n ®­ưîc t¸ch thµnh 3 sù viÖc chÝnh. §ã lµ nh÷ng sù viÖc nµo ? H·y t¸ch ®o¹n theo sù viÖc trªn ?PhÇn 1. Tõ ®Çu ®Õn lªn ®­êng ra B¾c.Quang Trung chuÈn bÞ tiÕn qu©n ra B¾c.PhÇn 2. TiÕp cho ®Õn kÐo vµo thµnh.Quang Trung ®¹i ph¸ qu©n Thanh.PhÇn 3. TiÕp cho ®Õn hÕt.Sè phËn t­ưíng lÜnh nhµ Thanh vµ vua t«i Lª Chiªu Thèng.Th¶o luËn nhãmIITÌM hiỂu chi tiẾt.1. Quang Trung chuÈn bÞ tiÕn qu©n ra B¾c.Khi B¾c B×nh V­ư¬ng ®ư­îc tin cÊp b¸o qu©n Thanh ®ã ®Õn Th¨ng Long, ¤ng ®ã có ph¶n øng nh­ư thÕ nµo ?Nghe tin: GiËn l¾m, häp tưíng sÜ, ®Þnh th©n chinh cÇm qu©n ®i ngay.Khi mäi ng­ưêi ®Õn häp ®ã khuyªn ¤ng ®iÒu g× ? ¤ng ®ã hµnh ®éng nh­ư thÕ nµo ?Nghe lêi t­ưíng sÜ lªn ng«i Hoµng ®Õ, sau ®ã h¹ lÖnh xuÊt qu©n ( 25/12/1788 )Qua th¸i ®é vµ hµnh ®éng trªn tÝnh c¸ch nµo cña vua Quang Trung ®­ưîc béc lé ?Ngay th¼ng, c­ư¬ng trùc, c¨m ghÐt bän x©m l­îc vµ nh÷ng kÎ b¸n nư­íc.Khi nghe mäi ng­ưêi ®Õn häp khuyªn Quang Trung ®· cã nghe lêi t­ưíng sÜ, lªn ng«i Hoµng ®Õ... ViÖc lµm ®ã chøng tá ¤ng lµ con ng­ưêi như­ thÕ nµo ?ThÊu hiÓu lÏ ph¶i, cã ý chÝ quyÕt t©m ®¸nh ®uæi qu©n x©m l­ưîc.* Khi míi nghe tin:* Ngµy 29 th¸ng 12 ®Õn NghÖ An:Ngµy 29 th¸ng 12 Quang Trung ®· ®Õn ®Þa danh nµo ? ë ®©y ¤ng ®· cã nh÷ng viÖc lµm g× ?GÆp ng­ưêi cèng sÜ ë Nga S¬n hái viÖc ®¸nh giÆc.KÐn lÝnh ë NghÖ An vµ më cuéc duyÖt binh lín.S¾p xÕp ®éi ngò vµ truyÒn cho qu©n sÜ ngåi nghe lÖnh vµ dô hä.ChØ trong vßng ngµy 29 Quang Trung lµm ®ư­îc bao nhiªu lµ viÖc lín. Nh÷ng viÖc lµm ®ã cho thÊy ¤ng lµ mét ng­ưêi lu«n hµnh ®éng nh­ư thÕ nµo ?Hµnh ®éng m¹nh mÏ, quyÕt ®o¸n.Quan s¸t lêi chØ dô cña vua Quang Trung víi qu©n sÜ trong SGK trang 66 em thÊy néi dung lêi chØ dô nªu lªn nh÷ng g× ?Tõ lêi dô qu©n sÜ trªn em thÊy tµi n¨ng nµo cña NguyÔn HuÖ ®­ưîc béc lé ?Tµi khÝch lÖ qu©n sÜ. TrÝ tuÖ s¸ng suèt vµ nh¹y bÐn.* Ngµy 30 th¸ng 12 n¨m 1788Sau khi më cuéc duyÖt binh vµo ngµy 29 ë NghÖ An. Ngµy h«m sau ( 30 TÕt ) Quang Trung ®ã cã quyÕt ®Þnh g× ?H¹ lÖnh xuÊt qu©n ®Õn Tam §iÖp.Më tiÖc khao qu©n.Xö trÝ hai t­ưíng Së vµ L©nHo¹ch ®Þnh kÕ s¸ch ®¸nh giÆc vµ tÝnh kÕ ho¹ch ngo¹i giao sau chiÕn tranh.T¹i Tam §iÖp, Quang Trung ®ã cã nh÷ng viÖc lµm nµo ?Tèi 30 TÕt th× lªn ®ư­êng tiÕn qu©n ra Th¨ng Long.Tại Tam Điệp, Quang Trung đã xử trí 2 tướng Sở và Lân như thế nào ? Từ cách xử trí ấy nói với em về một con ngưười có phẩm chất như thế nào? N¨ng lùc tiªn ®o¸n chÝnh x¸c cña mét nhµ qu©n sù cã tµi.TÇm nh×n xa tr«ng réng, mét nhµ chÝnh trÞ cã tư­ t­ưëng hßa b×nh.Nh¹y bÐn, s¸ng suèt, ®é l­ưîng vµ c«ng minh trong viÖc xÐt ®o¸n bÒ t«i.ViÖc Quang Trung nãi víi t­ưíng sÜ vÒ kÕ ho¹ch ngo¹i giao víi nhµ Thanh sau chiÕn tranh cho thÊy ®©y lµ mét vÞ vua cã tÊm nh×n vµ tư­ tư­ëng nh­ư thÕ nµo ?Hµnh ®éng më tiÖc khao qu©n, cho qu©n ¨n TÕt tr­íc vµ tèi 30 TÕt lËp tøc lªn ®ư­êng cïng lêi høa hÑn ®ãn n¨m míi ë Th¨ng Long vµo ngµy mïng 7 TÕt cho thÊy n¨ng lùc ®Æc biÖt nµo ë vÞ vua nµy ?Củng cố- luyện tậpQua phÇn I em c¶m nhËn ®­ưîc ®iÒu g× tõ ngư­êi anh hïng Quang Trung ?Bµi 2Qua phÇn 1 h×nh ¶nh vua Quang Trung ®­ưîc t¸i hiÖn lªn b»ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo ?C¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt Êy nãi víi em vÒ mét vÞ vua như­ thÕ nµo ?KÓ b»ng hµnh ®éng, sù viÖc, lêi nãi cô thÓ.Lµ mét vÞ vua yªu nưíc, s¸ng suèt, cã tµi cÇm qu©n.2.Hình ảnh bọn xâm lược :a/ Khi tiến vào nước ta:-Vào Thăng Long như vào chỗ không người.-Quân lính thả sức cướp bóc, ức hiếp dân ta.b/ Khi quân Tây Sơn đánh :- Rụng rời sợ hãi, xin hàng.- Bỏ chạy tán loạn.- Sầm Nghi Đống thắt cổ chết.- Tôn Sĩ Nghị không kịp mặc giáp, cưỡi ngựa không yên cương chạy trốn.Hình ảnh quân nhà Thanh vượt sông Hồng hoảng sợ bỏ chạy về nước3 Hình ảnh vua quan nhà Lê:a/ Cầu viện quân Thanh:-Thấy quân Thanh không đề phòng , vua Lê rất lo sợ.-Ra vào chầu với giặc.b/Khi quân Thanh bỏ chạy :-Vua quan cùng đưa Thái hậu chạy trốn theo.-Nhờ viên thổ hào cho ăn, ở.-Đến cửa ải : nhìn nhau chảy nước mắt-Sự khác nhau giữa hai cuộc tháo chạy:Cuộc tháo chạy của quân ThanhCuộc tháo chạy của vua Lê- Nhịp điệu nhanh, hối hả, ngòi bút miêu tả khách quan, hàm chứa sự hả hê, sung sướng của người thắng trận trước sự thảm bại của bè lũ cướp nước.-Nhịp điệu chậm hơn, tác giả dừng lại miêu tả tỉ mỉ những giọt nước mắt thương cảm của người thổ hào,nước mắt tủi hổ của vua Lê, cuộc tiếp đãi thịnh tình của kẻ bề tôi.Nội dung chủ yếu của Hồi thứ 14(trích Hoàng Lê nhất thống chí) là gì?Tái hiện chân thực hình ảnh người anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ qua chiến công thần tốc đại phá quân thanh, sự thảm bại của quân tướng nhà Thanh và số phận bi đát của vua Lê Chiêu Thống.Bµi 1Củng cố- luyện tậpTheo em, cã thÓ gäi Hoµng Lª NhÊt Thèng ChÝ lµ cuèn tiÓu thuyÕt lÞch sö v× nh÷ng lý do nµo trong c¸c lý do sau ?C. V× c¸c nh©n vËt lÞch sö næi lªn trong t¸c phÈm nh­ lµ nh÷ng h×nh t­îng v¨n häc sinh ®éng.A. V× truyÖn nµy liªn quan ®Õn sù thËt lÞch sö.B. V× sù thËt lÞch sö ®­îc ghi chÐp d­íi h×nh thøc tiÓu thuyÕt.A. V× truyÖn nµy liªn quan ®Õn sù thËt lÞch sö.B. V× sù thËt lÞch sö ®­ưîc ghi chÐp d­ưíi h×nh thøc tiÓu thuyÕt.C. V× c¸c nh©n vËt lÞch sö næi lªn trong t¸c phÈm nh­ư lµ nh÷ng h×nh tư­îng v¨n häc sinh ®éng.Quang Trungimdottyhionnaeisacoktnauqgnurtghuiyoodghaoddnygnthnhaomhcgodsanonysadho9. NghÜa qu©n nµo ®· giµnh th¾ng lîi trong trËn đ¹i ph¸ qu©n Thanh?7. Trong trËn Ngäc Håi, qu©n ta ghÐp c¸c m¶nh v¸n vµ lÊy c¸i gì quÊn ë bªn ngoµi ®Ó lµm l¸ ch¾n?10. Tªn t­íng giÆc ®· th¾t cæ tù tö ë ®ån §èng §a?2. N¨m 1789 theo ©m lÞch ®­îc gäi lµ n¨m g×?4,5. Mê s¸ng mång 5 tÕt năm Kû DËu(1789),qu©n ta cïng mét lóc ®¸nh vµo nhưng ®ån nµo cña ®Þch?8. Tªn mét ®« ®èc chØ huy qu©n ta v­ưît biÓn tiÕn vµo H¶i Dư­¬ng?3. Đªm mång ba tÕt năm Kû DËu(1789), qu©n ta tÊn c«ng ®ån nµo?6.Đ©y lµ tªn t­íng giÆc ®· chØ huy qu©n Thanh sang x©m l­ưîc nư­íc ta năm 1788.Cuèi năm 1788, hai m­ư¬i chÝn v¹n qu©n nµo kÐo vµo n­ưíc ta?1234875109Gi¶i « chữ6LỄ HỘI ĐỐNG ĐAC¸m ¬n thÇy c« vÒ dù giê víi lípTiết học kết thóc