Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 101: Tiếng Việt: Khởi ngữ

TIẾT 101 – TIẾNG VIỆT 
KHỞI NGỮ 
I/ ĐẶC ĐIỂM VÀ CÔNG DỤNG CỦA KHỞI NGỮ TRONG CÂU : 
a/ Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh , anh không ghìm nổi xúc động. 
	 (Nguyễn Quang Sáng – Chiếc lược Ngà ) 
 Đọc các câu sau : 
b/ Giàu , tôi cũng giàu rồi. 
	 (Nguyễn Công Hoan - Bước đường cùng ) 
c/ Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ , chúng ta có thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và đẹp[ ]. 
 (Phạm Văn Đồng - Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt) 
Xác định chủ ngữ trong các câu có từ in đậm? 
CN 
VN 
CN 
VN 
CN 
VN 
Tiết 93 - Tiếng Việt KHỞI NGỮ 
1/ Khái niệm : 
a/ Nghe gọi, con bé giật mình , tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh , anh không ghìm nổi xúc động. 
	 (Nguyễn Quang Sáng – Chiếc lược Ngà ) 
b/ Giàu , tôi cũng giàu rồi. 
	 (Nguyễn Công Hoan - Bước đường cùng ) 
c/ Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ , chúng ta có thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và đẹp[ ]. 
 (Phạm Văn Đồng - Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt) 
 ? Xác định vị trí của các từ ngữ in đậm ? 
 Vị trí đứng trước chủ ngữ. 
a/ Nghe gọi, con bé giật mình , tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh , anh không ghìm nổi xúc động. 
	 (Nguyễn Quang Sáng – Chiếc lược Ngà ) 
b/ Giàu , tôi cũng giàu rồi. 
	 (Nguyễn Công Hoan - Bước đường cùng ) 
c/ Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ , chúng ta có thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và đẹp[ ]. 
 (Phạm Văn Đồng - Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt) 
 ? C ác từ in đậm có quan hệ gì với nội dung của câu ? 
 Các từ in đậm nêu lên đề tài được nói đến trong câu. 
Các từ, cụm từ in đậm ở các câu trên ( anh, giàu, các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ ) được gọi là khởi ngữ . 
? Khởi ngữ là gì ? 
Khởi ngữ là thành phần câu đứng trước chủ ngữ để nêu lên đề tài được nói đến trong câu. 
1/ Khái niệm : 
Tiết 93 - Tiếng Việt 
KHỞI NGỮ 
I/ ĐẶC ĐIỂM VÀ CÔNG DỤNG CỦA KHỞI NGỮ TRONG CÂU : 
Bảo vệ môi trường , đó là việc chúng ta phải làm. 
b) 
? Xác định khởi ngữ trong hai câu sau: 
a) Tôi đọc quyển sách này rồi. 
b) Quyển sách này tôi đọc rồi. 
Câu a) Không có khởi ngữ. (chỉ có bổ ngữ) 
Câu b) Khởi ngữ là “quyển sách này” 
 Câu hỏi thảo luận : 
Phân biệt khởi ngữ và bổ ngữ? 
 Cho ví dụ : 
Ông ấy, rượu không uống, thuốc không hút. 
 Lưu ý : Trong một số trường hợp khởi ngữ đứng sau chủ ngữ. 
Khởi ngữ là từ “rượu” , “thuốc”, khởi ngữ đứng sau chủ ngữ. 
? Xác định khởi ngữ trong câu trên? Nhận xét vị trí của khởi ngữ trong câu trên? 
2/ Đặc điểm : 
Là thành phần phụ không nằm trong kết cấu chủ ngữ, vị ngữ. 
? Nhận xét chức năng ngữ pháp của khởi ngữ? 
? Trước khởi ngữ thường có những từ ngữ thuộc từ loại nào? Cho ví dụ? 
Trước khởi ngữ thường có quan hệ từ như: về, đối với, còn, 
? Khởi ngữ có những đặc điểm như thế nào? 
I/ ĐẶC ĐIỂM VÀ CÔNG DỤNG CỦA KHỞI NGỮ TRONG CÂU . 
Khởi ngữ là thành phần câu đứng trước chủ ngữ để nêu lên đề tài được nói đến trong câu. 
1/ Khái niệm : 
2/ Đặc điểm : 
- Không tham gia cấu trúc chủ ngữ, vị ngữ. 
- Trước khởi ngữ thường có thể thêm các quan hệ từ như: còn, về, đối với 
Tiết 93 - Tiếng Việt 
KHỞI NGỮ 
II/ BÀI TẬP : 
Bài tập 1 : Tìm khởi ngữ trong các đoạn trích sau đây: 
a/ Ông cứ đứng vờ vờ xem tranh ảnh chờ người khác đọc rồi nghe lõm. Điều này ông khổ tâm hết sức. 
 	 (Kim Lân, Làng ) 
b/ - Vâng ! Ông giáo dạy phải ! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng. 
 (Nam Cao, Lão Hạc ) 
c/ Một mình thì anh bạn trên đỉnh Phan-xi-păng ba nghìn một trăm bốn mươi hai mét kia mới một mình hơn cháu. 
 (Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa ) 
d/ Làm khí tượng, ở được cao thế mới là lí tưởng chứ. 
	 (Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa ) 
e/ Đối với cháu, thật là đột ngột. 
 	(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa ) 
Điều này 
chúng mình 
Một mình 
Làm khí tượng 
Đối với cháu 
Bài tập 2 : Hãy viết lại các câu sau đây bằng cách chuyển phần được in đậm thành khởi ngữ (có thể thêm trợ từ thì ) 
a / Anh ấy làm bài cẩn thận lắm. 
b/ Tôi hiểu rồi nhưng tôi chưa giải được. 
 Làm bài , anh ấy cẩn thận lắm. 
 Hiểu thì tôi hiểu rồi nhưng giải thì tôi chưa giải được. 
Đọc các câu sau: 
a) Giàu , tôi cũng giàu rồi. 
b) Quyển sách này tôi đọc nó rồi. 
c) Kiện ở huyện , bất quá mình tốt lễ, quan trên mới xử cho được. 
H : Xác định các khởi ngữ trong các câu trên ? 
H : Nhận xét về quan hệ của các khởi ngữ với nội dung của câu ? 
Xin chân thành cám ơn 
quý thầy cô và các em