Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 152,153: Ôn tập về thơ

1. Lập bảng thống kê các tác phẩm thơ hiện đại Việt Nam đã học trong sách Ngữ văn 9 
Tiết 152,153 
TT 
Tên bài thơ 
Tác giả 
Năm ST 
Thể thơ 
Tóm tắt nội dung 
Đặc sắc nghệ thuật 
ÔN TẬP VỀ THƠ 
1. Lập bảng thống kê các tác phẩm thơ hiện đại Việt Nam đã học trong sách Ngữ văn 9 
Tiết 152,153 
TT 
Tên bài thơ 
Tác giả 
Năm ST 
Thể thơ 
Tóm tắt nội dung 
Đặc sắc nghệ thuật 
1 
Đồng chí 
Chính Hữu 
1948 
Tự do 
Vẻ đẹp chân thực giản dị của anh bộ đội thời chống Pháp và tình đồng chí sâu sắc , cảm động . 
Chi tiết , hình ảnh tự nhiên bình dị , cô đọng gợi cảm . 
ÔN TẬP VỀ THƠ 
1. Lập bảng thống kê các tác phẩm thơ hiện đại Việt Nam đã học trong sách Ngữ văn 9 
TT 
Tên bài thơ 
Tác giả 
Năm ST 
Thể thơ 
Tóm tắt nội dung 
Đặc sắc nghệ thuật 
2 
Đoàn thuyền đánh cá 
Huy Cận 
1958 
 7 chữ 
Vẻ đẹp tráng lệ , giàu màu sắc lãng mạn của thiên nhiên , vũ trụ và con người lao động mới . 
Từ ngữ giàu hình ảnh sử dụng các biện pháp ẩn dụ , nhân hoá . 
ÔN TẬP VỀ THƠ 
1. Lập bảng thống kê các tác phẩm thơ hiện đại Việt Nam đã học trong sách Ngữ văn 9 
TT 
Tên bài thơ 
Tác giả 
Năm ST 
Thể thơ 
Tóm tắt nội dung 
Đặc sắc nghệ thuật 
3 
Con cò 
Chế Lan Viên 
1982 
Tự do 
Ca ngợi tình mẹ và ý nghĩa lời ru đối với cuộc sống con người . 
Vận dụng sáng tạo ca dao . Biện pháp ẩnh dụ , triết lí sâu sắc . 
ÔN TẬP VỀ THƠ 
1. Lập bảng thống kê các tác phẩm thơ hiện đại Việt Nam đã học trong sách Ngữ văn 9 
TT 
Tên b.thơ 
Tác giả 
Năm ST 
Thể thơ 
Tóm tắt nội dung 
Đặc sắc nghệ thuật 
4 
Bếp lửa 
Bằng Việt 
1963 
7 chữ và 8 chữ 
Tình cảm bà cháu và hình ảnh người bà giàu tình thương , giàu đức hi sinh . 
Hồi tưởng kết hợp với cảm xúc , tự sự , bình luận . 
ÔN TẬP VỀ THƠ 
1. Lập bảng thống kê các tác phẩm thơ hiện đại Việt Nam đã học trong sách Ngữ văn 9. 
TT 
Tên bài thơ 
Tác giả 
Năm ST 
Thể thơ 
Tóm tắt nội dung 
Đặc sắc nghệ thuật 
5 
Bài thơ về tiểu đội xe không kính 
Phạm Tiến Duật 
1969 
Tự do 
Vẻ đẹp hiên ngang , dũng cảm của người lính lái xe Trường Sơn . 
Ngôn ngữ bình dị , giọng điệu và hình ảnh thơ độc đáo . 
ÔN TẬP VỀ THƠ 
1. Lập bảng thống kê các tác phẩm thơ hiện đại Việt Nam đã học trong sách Ngữ văn 9 
TT 
Tên bài thơ 
Tác giả 
Năm ST 
Thể thơ 
Tóm tắt nội dung 
Đặc sắc nghệ thuật 
6 
Khúc hát ru những em bé lớn lên lưng mẹ . 
Nguyễn Khoa Điềm 
1971 
Tự do 
Tình yêu thương con và ước vọng của người mẹ dân tộc Tà Ôi trong cuộc kháng chiến chống Mĩ . 
Giọng thơ tha thiết , hình ảnh giản dị , gần gũi . 
ÔN TẬP VỀ THƠ 
1. Lập bảng thống kê các tác phẩm thơ hiện đại Việt Nam đã học trong sách Ngữ văn 9 
TT 
Tên bài thơ 
Tác giả 
Năm ST 
Thể thơ 
Tóm tắt nội dung 
Đặc sắc nghệ thuật 
7 
Viếng lăng Bác 
Viễn Phương 
1976 
 7 chữ và 8 chữ 
Lòng thành kính và niềm xúc động sâu sắc đối với Bác khi vào lăng viếng Bác . 
Giọng điệu trang trọng , thiết tha , sử dụng nhiều ẩn dụ gợi cảm . 
ÔN TẬP VỀ THƠ 
1. Lập bảng thống kê các tác phẩm thơ hiện đại Việt Nam đã học trong sách Ngữ văn 9 
TT 
Tên bài thơ 
Tác giả 
Năm ST 
Thể thơ 
Tóm tắt nội dung 
Đặc sắc nghệ thuật 
8 
Ánh trăng 
Nguyễn Duy 
1978 
5 chữ 
Gợi nhớ những năm tháng gian khổ của người linh , nhắc nhở thái độ sống “ Uống nước nhơ nguồn ”. 
Giọng tâm tình , hồn nhiên . Hình ảnh gợi cảm 
ÔN TẬP VỀ THƠ 
1. Lập bảng thống kê các tác phẩm thơ hiện đại Việt Nam đã học trong sách Ngữ văn 9 
TT 
Tên bài thơ 
Tác giả 
Năm ST 
Thể thơ 
Tóm tắt nội dung 
Đặc sắc nghệ thuật 
9 
Nói với con 
Y Phương 
Sau 1975 
 5 chữ 
Tình cảm gia đình ấm cúng truyền thống cần cù sức sống mạnh mẽ của quê hương và dân tộc , sự gắn bó với truyền thống . 
Từ ngữ , hình ảnh giàu sức gợi cảm . 
ÔN TẬP VỀ THƠ 
1. Lập bảng thống kê các tác phẩm thơ hiện đại Việt Nam đã học trong sách Ngữ văn 9 
TT 
Tên b.thơ 
Tác giả 
Năm ST 
Thể thơ 
Tóm tắt nội dung 
Đặc sắc nghệ thuật 
10 
Mùa xuân nho nhỏ 
Thanh Hải 
1980 
5 chữ 
Cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên , vũ trụ và khát vọng làm mùa xuân nho nhỏ dâng hiến cho đời . 
Hình ảnh đẹp , gợi cảm , so sánh và ẩn dụ sáng tạo . Gần gũi dân ca. 
ÔN TẬP VỀ THƠ 
1. Lập bảng thống kê các tác phẩm thơ hiện đại Việt Nam đã học trong sách Ngữ văn 9 
TT 
Tên bài thơ 
Tác giả 
Năm ST 
Thể thơ 
Tóm tắt nội dung 
Đặc sắc nghệ thuật 
11 
Sang thu 
Hữu Thỉnh 
1998 
5 chữ 
Những cảm nhận tinh tế của tác giả về chuyển biến nhẹ nhàng của thiên nhiên từ cuối hạ sang thu . 
Hình ảnh thơ giàu sức gợi cảm . 
ÔN TẬP VỀ THƠ 
2 . G hi lại tên các bài thơ theo từng giai đoạn dưới đây : 
+ 1945 – 1954 : 
+ 1954 – 1964 : 
+ 1964 – 1975 : 
+ Sau 1975 : 
Đồng chí . 
Đoàn thuyền đánh cá , Bếp lửa. 
Bài thơ về tiểu đội xe không kính , 
 Khúc hát ru những em bé lớn lên trên lưng mẹ . 
Ánh trăng , Mùa xuân nho nhỏ , Viếng lăng Bác , Nói với con, Sang thu, Con cò . 
ÔN TẬP VỀ THƠ 
3 . Nhận xét về những điểm chung và nét riêng trong nội dung và cách biểu hiện tình mẹ con trong các bài thơ 
 - Giống nhau : ca ngợi tình mẹ con đằm thắm , thiêng liêng . 
 - Khác nhau : 
ÔN TẬP VỀ THƠ 
3 . Nhận xét về những điểm chung và nét riêng 
 - Khác nhau : 
Khúc hát ru 
Con cò 
Mây và sóng 
Thể hiện sự thống nhất của tình yêu con với lòng yêu nước , gắn bó với cách mạng và ý chí chiến đấu của người mẹ dân tộc Tà ôi trong hoàn cảnh gian khổ ở chiến khu Tây Thừa Thiên trong thời kì kháng chiến chống Mĩ . 
Khai thác và phát triển hình tượng con cò trong ca dao hát ru để ngợi ca tình mẹ và ý nghĩa của lời hát ru . 
Hoá thân vào lời trò chuyện hồn nhiên , ngây thơ của em bé với mẹ để thể hiện tình yêu mẹ thắm thiết của trẻ thơ . 
4 . Nhận xét về hình ảnh người lính và tình đồng đội của họ trong các bài thơ : Đồng chí , Bài thơ về tiểu đội xe không kính , Ánh trăng . 
 - Điểm chung : 
 Ba bài thơ đều viết về người lính cách mạng với vẻ đẹp trong cách sống và tâm hồn họ . 
 - Khác nhau : 
ÔN TẬP VỀ THƠ 
4 . Nhận xét về hình ảnh người lính và tình đồng đội 
 - Điểm chung : 
 - Khác nhau : 
 Đồng chí viết về người lính ở thời kì đầu đầu cuộc kháng chiến chống Pháp . Xuất thân từ nông dân nơi những làng quê nghèo khó , tình nguyện và hăng hái ra đi chiến đấu . Tình đồng chí của những người đồng đội dựa trên cơ sở cùng chung cảnh ngộ , cùng chia sẻ những gian lao , thiếu thốn và cùng lí tưởng chiến đấu . Bài thơ tập trung thể hiện vẻ đẹp và sức mạnh của tình đồng chí ở những người lính cách mạng . 
ÔN TẬP VỀ THƠ 
4 . Nhận xét về hình ảnh người lính và tình đồng đội 
 - Điểm chung : 
 - Khác nhau : 
 Bài thơ về tiểu đội xe không kính khắc hoạ hình ảnh những chiến sĩ lái xe trên tuyến đường Trường Sơn trong thời kì kháng chiến chống Mĩ . Bài thơ làm nổi bật tinh thần dũng cảm , bất chấp khó khăn nguy hiểm , tư thế hiên ngang , niềm lạc quan và ý chí chiến đấu giải phóng miền Nam của người chiến sĩ lái xe – một hình ảnh tiêu biểu cho thế hệ trẻ trong cuộc kháng chiến chống Mĩ . 
ÔN TẬP VỀ THƠ 
4 . Nhận xét về hình ảnh người lính và tình đồng đội 
 - Điểm chung : 
 - Khác nhau : 
 Ánh trăng nói về những suy ngẫm của người lính đã đi qua cuộc chiến tranh , nay sống giữa thành phố , trong hoà bình . Bài thơ gợi lại những kỉ niệm gắn bó của người lính với đất nước , với đồng đội trong những năm tháng gian lao của thời chiến tranh , để từ đó nhắc nhở về đạo lí nghĩa tình , thuỷ chung . 
ÔN TẬP VỀ THƠ 
5 . Nhận xét bút pháp xây dựng hình ảnh trong các bài thơ : 
 - Bài Đồng chí : hình ảnh “ Đầu súng trăng treo ” ở cuối bài rất đẹp và giàu ý nghĩa biểu tượng , nhưng cũng rất thực , và tác giả đã bắt gặp trong những đêm phục kích địch ở rừng . 
 - Bài Đoàn thuyền đánh cá lại chủ yếu dùng bút pháp tượng trưng , phóng đại với nhiều liên tưởng , tưởng tượng , so sánh mới mẻ độc đáo . 
ÔN TẬP VỀ THƠ 
5 . Nhận xét bút pháp xây dựng hình ảnh : 
 - B ài Đồng chí : hình ảnh “ Đầu súng trăng treo ” . 
 - Bài Đoàn thuyền đánh cá . 
 - Bài thơ về tiểu đội xe không kính sử dụng bút pháp hiện thực , miêu tả rất cụ thể , chi tiết từ hình dáng chiếc xe không kính đến cảm giác và sinh hoạt của người lái xe . 
 - Bài Ánh trăng đưa vào nhiều hình ảnh và chi tiết thực , rất bình dị , nhưng chủ yếu dùng bút pháp gợi tả , không đi vào chi tiết mà hướng tới ý nghĩa khái quát biểu hiện của hình ảnh . 
ÔN TẬP VỀ THƠ 
6 . Phân tích một khổ thơ mà em thích . 
 - Hình ảnh ẩn dụ : “ mặt trời trong lăng rất đỏ ” vừa nói lên sự vĩ đại của Bác Hồ , vừa thể hiện sự tôn kính của nhân dân , của tác giả với Bác . Hình ảnh dòng người vào lăng viếng Bác được ví như những tràng hoa dâng lên bảy mươi chín mùa xuân của Bác . Sự so sánh này vừa đẹp , vừa chính xác lại vừa mới lạ , thể hiện tình cảm thương nhớ , kính yêu sự gắn bó của nhân dân với Bác . 
ÔN TẬP VỀ THƠ 
6 . Phân tích một khổ thơ mà em thích 
 - Khổ thứ ba diễn tả sự xúc động của tác giả khi vào trong lăng . Hai trạng thái dường như trái ngược mà vẫn thống nhất : Sự yên tĩnh thanh thản , trang nghiêm trong lăng và nỗi niềm thương tiếc , xót đau của nhà thơ khi ở trong lăng . Lí trí thì nhận biết sự trường tồn của Bác với đất nước ( Vẫn biết trời xanh là mãi mãi ) nhưng tình cảm thì không thể không đau xót vì sự mất mát lớn lao khi Bác đã ra đi ( Mà sao nghe nhói ở trong tim ). 
ÔN TẬP VỀ THƠ 
- Bài cũ: Học thuộc các đoạn thơ bài thơ và các nội dung chính. 
- Chuẩn bị bài: Luyện viết đoạn văn, bài văn nghị luận về đoạn thơ, bài thơ 
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC