Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Văn bản: Những ngôi sao xa xôi (Lê Minh Khuê) - Nguyễn Thuý Vân

BÀI GIẢNG NGỮ VĂN 9 
NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI 
GV: NGUYỄN THUÝ VÂN 
TIẾT: 133-135 
(Trích) 
Tiết 13 3-135 : 
Những ngôi sao xa xôi (Trích) 
 Lê Minh Khuê 
I. Đọc- tìm hiểu chung 
1.Tác giả, tác phẩm: 
Tác giả: 
Nhà văn Lê Minh Khuê 
Nhà văn Lê Minh Khuê (Bút danh khác: Vũ Thị Mến ) 
- Tên khai sinh : Lê Minh Khuê, sinh ngày 6 tháng 12 năm 1949. 
Quê : xã An Hải, huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hoá. 
Tốt nghiệp phổ thông trung học, Lê Minh Khuê tham gia đội thanh niên xung phong chống Mỹ cứu nước. Những năm tháng ấy đã tạo cảm hứng cho những sáng tác của chị sau này. Năm 1969 chị là phóng viên báo Tiền Phong. Năm 1973 – 1977 phóng viên Đài phát thanh giải phóng và sau đó là Đài truyền hình Việt Nam. Từ 1978 đến nay, nhà văn Lê Minh Khuê là biên tập viên văn học nhà xuất bản Hội nhà văn. Hội viên Hội nhà văn Việt Nam (1980). 
- Tác phẩm chính : Cao điểm mùa hạ (truyện ngắn, 1984); Đoàn kết (truyện ngắn, 1980); Thiếu nữ mặc áo dài xanh (tiểu thuyết, 1984); Một chiều xa thành phố (truyện ngắn, 1987); Em đã không quên (tiểu thuyết 1990); Bi kịch nhỏ (truyện ngắn, 1993); Lê Minh Khuê – truyện ngắn (1994). 
- Đã được nhận: Giải thưởng văn xuôi Hội Nhà văn Việt Nam năm 1987 (Tập truyện ngắn: Một chiều xa thành phố). 
Tác phẩm 
I. Đọc- tìm hiểu chung 
1.Tác giả, tác phẩm: 
Tác giả: 
- Lê Minh Khuê sinh năm 1949 quê ở Tĩnh Gia, Thanh Hoá. 
- Là cây bút nữ chuyên về truyện ngắn. 
Nhà văn Lê Minh Khuê 
b) Tác phẩm: 
- Viết năm 1971, là một trong những tác phẩm đầu tay của Lê Minh Khuê. 
2.Đọc, kể tóm tắt: 
Tiết 13 3-135 : 
Những ngôi sao xa xôi (Trích) 
 Lê Minh Khuê 
I.Đọc- tìm hiểu chung 
1. Tác giả, tác phẩm: 
2.Đọc, kể tóm tắt phần tr í ch 
- Ba cô gái thanh niên xung phong Định, Nho và tổ trưởng là chị Thao ở một tổ trinh sát phá bom tại một trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn. 
- Nhiệm vụ của họ là quan sát địch ném bom, đo khối lượng đất đá phải san lấp do bom địch gây ra, đánh dấu các vị trí những trái bom chưa nổ và phá bom. 
-Họ ở trong một c ái hang, dưới ch â n cao điểm. Cuộc sống ở nơi trọng điểm giữa chiến trường dù khắc nghiệt hết sức nguy hiểm nhưng họ vẫn có những niềm vui hồn nhiên, thanh thản mơ mộng của tuổi trẻ. 
- Mỗi người một cá tính nhưng họ rất gắn bó yêu thương nhau trong tình đồng đội. 
- Trong một lần phá bom, Nho bị thương, Định và Thao lo lắng săn sóc Nho. 
Tiết 13 3-135 : 
Những ngôi sao xa xôi (Trích) 
 Lê Minh Khuê 
I- Đọc- tìm hiểu chung 
1.Tác giả, tác phẩm: 
2.Đọc, kể tóm tắt: 
- P1: Từ đầu...đến ngôi sao trên mũ :Phương Định kể về cuộc sống của bản thân và tổ trinh sát mặt đường của cô. 
 - P2: Tiếp...đến chị Thao bảo :Một lần phá bom, Nho bị thương, hai chị em lo lắng, chăm sóc . 
 - P3: Phần c ò n lại: Sau phút hiểm nguy, hai chị em ngồi hát, niềm vui trước cơn mưa đá đột ngột. 
3.Chú thích : (sgk) 
4. Bố cục: 
3 phần 
Tiết 13 3-135 : 
Những ngôi sao xa xôi (Trích) 
 Lê Minh Khuê 
I.Đọc- tìm hiểu chung 
1.Tác giả, tác phẩm: 
2.Đọc, kể tóm tắt: 
3.Chú thích : (sgk) 
4.Bố cục: 3 phần 
II.Đọc -Tìm hiểu v ă n bản: 
1.Hoàn cảnh sống, chiến đấu của tổ nữ thanh niên xung phong trinh sát mặt đường . 
 Chiến tranh ác liệt. Cuộc sống gian khổ nhưng đầy lạc quan Công việc vô cùng nguy hiểm 
=> Cách kể chuyện tự nhiên,hình ảnh chân thực. 
=> Những phẩm chất cao quí của tổ thanh niên xung phong và cũng là thế hệ trẻ thời đánh Mỹ. 
Tiết 13 3-135 : 
Những ngôi sao xa xôi (Trích) 
 Lê Minh Khuê 
I.Đọc- tìm hiểu chung 
1.Tác giả, tác phẩm: 
2.Đọc, kể tóm tắt: 
3.Chú thích : ( sgk) 
4.Bố cục: 3 phần 
II.Đọc -Tìm hiểu v ă n bản: 
1. Hoàn cảnh sống, chiến đấu của tổ nữ thanh niên xung phong trinh sát mặt đường: 
2. Những phẩm chất chung và ri ê ng của ba cô gái thanh niên xung phong: 
 N é t chung : 
-Tinh thần trách nhiệm tự giác rất cao, quyết tâm hoàn thành mọi nhiệm vụ được phân công. 
-Có lòng dũng cảm, sẵn sàng hi sinh, không quản khó khăn, gian khổ, hiểm nguy. 
-Có tình đồng chí, đồng đội keo sơn gắn bó. 
-Hay xúc động, nhiều mộng mơ, dễ vui, dễ buồn, thích làm đẹp cho cuộc sống của mình dù trong cuộc sống khó khăn ác liệt. 
=>Đó là phẩm chất cao đẹp của thế hệ trẻ Việt Nam thời đánh Mĩ. Họ sẵn sàng cống hiến, hy sinh cho l ý tưởng, ước mơ thống nhất nước nhà. 
Tiết 13 3-135 : 
Những ngôi sao xa xôi (Trích) 
 Lê Minh Khuê 
 GIỚI THIỆU NHÂN VẬT 
a. Chị Thao: 
II.Đọc -Tìm hiểu v ă n bản: 
1.Hoàn cảnh sống, chiến đấu của tổ nữ thanh niên xung phong trinh sát mặt đường: 
2.Những phẩm chất chung và ri ê ng của ba cô gái thanh niên xung phong: 
 Nét ri ê ng : 
a. Chị Thao: 
- Nhai bánh bích quy, tỏ ra bình tĩnh đến phát bực; chị nghẹn ngào, không nước mắt; thấy máu, thấy vắt là nhắm mắt lại, mặt tái mét; lông mày tỉa nhỏ như cái tăm; có ba cuốn sổ dày chép bài hát; chỉ định Phương Định ở nhà 
=> Từng trải, bản lĩnh , c an đảm, dứt khoát, dũng cảm trong công việc ,bình tĩnh trước hiểm nguy, mềm yếu trong tình cảm, sợ máu và vắt, thích làm đẹp . 
Tiết 13 3-135 : 
Những ngôi sao xa xôi (Trích) 
 Lê Minh Khuê 
b, Nho: 
II.Đọc -Tìm hiểu v ă n bản: 
1.Hoàn cảnh sống, chiến đấu và tính cách của tổ nữ thanh niên xung phong trinh sát mặt đường . 
2.Những phẩm chất chung và ri ê ng của ba cô gái thanh niên xung phong: 
 Nét ri ê ng : 
b. Nho : 
Thích ăn kẹo, thích thiêu thùa, đáng yêu như một que kem, nói đùa “không chết đâu” 
 Hồn nhiên, đáng yêu, dũng cảm, 
 kiên cường 
Tiết 13 3-135 : 
Những ngôi sao xa xôi (Trích) 
 Lê Minh Khuê 
c. Phương Định: 
- Hay mơ mộng, thich làm đẹp 
Can đảm, thích âm nhạc 
Những điểm chung của ba cô gái: 
Phương Định, Thao, Nho 
 -Tinh thần trách nhiệm cao trong công việc, 
 quyết tâm hoàn thành mọi nhiệm vụ 
Dũng cảm không sợ hy sinh, không quản gian khổ, hiểm nguy 
Tình đồng đội gắn bó keo sơn 
-Hay xúc động, dễ vui, dễ trầm tư, nhạy cảm, nhiều mơ ước, thích làm đẹp 
Lòng yêu nước 
 Vừa cao đẹp, vừa bình ,dị hồn nhiên, lạc quan-Phẩm chất của thế hệ 
trẻ Việt Nam trong thời kì chống Mĩ cứu nước 
*Về hình dáng và hoàn cảnh xuất thân: 
Là một cô gái khá, hai bím tóc dày, tương đối mềm, 
một cái cổ cao, kiêu hãnh như đài hoa loa kèn, có cái 
nhìn sao mà xa xăm ; là con gái Hà Nội, có tuổi thơ 
bên người mẹ, một góc phố, những kỉ niệm 
*Đời sống tâm hồn, tình cảm: 
- Thích ngắm mình trong gương, rất điệu; thích hát, 
thích ngồi bó gối mơ màng; bế Nho đặt lên đùi mình, 
rửa bằng nước đun sôi; pha sữa; yêu quý những 
người có ngôi Sao trên mũ 
*Phẩm chất chiến sĩ: 
- Tuân lệnh chị Thao, thể hiện qua lần phá bom 
3. Nhân vật Phương Định 
 Những ngôi sao xa xôi 
*Về hình dáng và hoàn cảnh xuất thân: 
Cô gái Hà Nội, có ngoại hình đẹp, luôn hồi tưởng về 
tuổi thơ. 
*Đời sống tâm hồn, tình cảm: 
Hồn nhiên, trong sáng, mơ mộng, thích hát, dũng 
cảm, yêu mến đồng đội. 
*Phẩm chất chiến sĩ: 
Gan dạ, dũng cảm, tự trọng, tinh thần trách nhiệm 
cao trong công việc. 
=> Phương Định là tiêu biểu cho lớp trẻ đầy nhiệt huyết trong thời kì kháng chiến chống Mĩ. 
I.Đọc- tìm hiểu chung 
1.Tác giả, tác phẩm: 
2.Đọc, kể tóm tắt: 
3.Chú thích : ( sgk) 
4.Bố cục: 3 phần 
II.Đọc -Tìm hiểu v ă n bản: 
 Em có nhận xét gì về đặc điểm nghệ thuật của truyện? 
 Truyện “ Những ngôi sao xa xôi ” cho em những hiểu biết gì về cuộc sống tâm hồn của những cô gái thanh niên xung phong nói riêng, của thế hệ trẻ Việt nam nói chung trong cuộc kháng chiến chống Mĩ ? 
Tiết 13 3-135 : 
Những ngôi sao xa xôi (Trích) 
 Lê Minh Khuê 
I.Đọc- tìm hiểu chung 
1.Tác giả, tác phẩm: 
2.Đọc, kể tóm tắt: 
3.Chú thích : ( sgk) 
4.Bố cục: 3 phần 
II.Đọc -Tìm hiểu v ă n bản: 
- Nghệ thuật: 
 Kể chuyện ở ngôi thứ nhất, miêu tả tâm lí nhân vật, xen kẽ đoạn hồi ức, giọng điệu ngôn ngữ tự nhiên.. 
-Nội dung: 
 Tâm hồn trong sáng, tinh thần lạc quan, dũng cảm của thế hệ trẻ Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mĩ cứu n ư ớc. 
Tiết 13 3-135 : 
Những ngôi sao xa xôi (Trích) 
 Lê Minh Khuê 
III.Tổng k ế t: 
(Ghi nhớ-SGK-trang122) 
III. TỔNG KẾT : 
 Truyện “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê đã làm nổi bật tâm hồn trong sáng, mơ mộng,tinh thần dũng cảm, cuộc chiến đấu đầy gian khổ, hi sinh nhưng rất hồn nhiên, lạc quan của những cô gái thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn. Đó là hình ảnh đẹp, tiêu biểu về thế hệ trẻ Việt Nam trong kháng chiến chống Mĩ. 
 Vai kể là nhân vật chính, có cách kể chuyện tự nhiên, ngôn ngữ sinh động, trẻ trung và đặc biệt thành công về nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật. 
Ghi nhớ SGK – T122 
Hướng dẫn về nhà: 
Tóm tắt văn bản, học kỹ bài phân tích, học thuộc ghi nhớ trong SGK. 
KKTĐ: Bến quê 
- Soạn bài: Luyện nói; Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ 
 Một số vần thơ tham khảo: 
 Cạnh giếng nước có bom từ trường 
 Em không rửa ngủ ngày chân lấm 
 Ngày em phá nhiều bom nổ chậm 
 Đêm nắm mơ nói mớ vang nhà . 
 ( Gửi em – cô thanh niên xung phong- Phạm Tiến Duật) 
Nếu được làm hạt giống để mùa sau 
Nếu lịch sử chọn ta làm điểm tựa 
Vui gì hơn làm người lính đi đầu 
Trong đêm tối tim ta là ngọn lửa . 
 ( Tố Hữu) 
 Xẻ dọc trường sơn đi cứu nước 
 Mà lòng phơi phới dậy tương lai 
 ( Tố Hữu) 
Tôi nhìn xuống hố bom đã giết em 
Mưa đọng lại một khoảnh trời nho nhỏ ( ) 
Em nằm dưới đất sâu 
Như khoảng trời nằm yên trong lòng đất 
Đêm đêm tâm hồn em tỏa sáng 
Có phải thịt da em mềm mại trắng trong 
Đã hóa thành những làn mây trắng . 
 ( Lâm Thị Mỹ Dạ) 
Một số vần thơ tham khảo: 
Nếu được làm hạt giống để mùa sauNếu lịch sử chọn ta làm điểm tựaVui gì hơn làm người lính đi đầuTrong đêm tối, tim ta làm ngọn lửa! ( Chào xuân 67 - Tố Hữu) 
Có cái chết hóa thành bất tửCó cái chết làm nên lịch sử ( Hãy nhớ lấy lời tôi - Tố Hữu ) 
Tôi nhìn xuống hố bom đã giết emMưa đọng lại một khoảnh trời nho nhỏ ( )Em nằm dưới đất sâuNhư khoảng trời nằm yên trong lòng đấtĐêm đêm tâm hồn em tỏa sángCó phải thịt da em mềm mại trắng trongĐã hóa thành những làn mây trắng. (Khoảng trời-Hố bom _ Lâm Thị Mỹ Dạ) 
Có cái chết hóa thành bất tử 
Có con người làm nên lịch sử