Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Văn bản: Viếng lăng Bác (Viễn Phương) - Nguyễn Thị Xuân

ViẾNG LĂNG BÁC 
Viễn Phương 
Giáo viên: Nguyễn Thị Xuân 
Cô Nguyễn Thị Xuân 
Viễn Phương 
Tìm hiểu chung. 
1. Tác giả: Viễn Phương. 
- Là một trong những cây bút có mặt sớm nhất của lực lượng văn nghệ giải phóng Miền Nam thời kì chống Mỹ cứu nước. 
- Thơ ông nhỏ nhẹ, hồn hậu, tha thiết, giàu tình cảm đặc biệt khi viết về quê hương, đất nước và Bác Hồ. 
Tìm hiểu chung. 
2. Tác phẩm: Viếng lăng Bác . 
Hoàn cảnh ra đời: 
4/1976 – trong lần tác giả cùng đoàn đại biểu Miền Nam ra thăm lăng Bác. 
In trong tập: Như mây mùa xuân. 
Cô Nguyễn Thị Xuân 
Tìm hiểu chung. 
2. Tác phẩm: Viếng lăng Bác. 
b. Đề tài: Bác Hồ - Nguồn cảm hứng bất tận 
Bác sống như trời đất của ta 
Yêu từng ngọn lúa, mỗi cành hoa 
Tự do cho mỗi đời nô lệ 
Sữa để em thơ, lụa tặng già 
 (Bác ơi – Tố Hữu) 
Tìm hiểu chung. 
2. Tác phẩm: Viếng lăng Bác. 
b. Đề tài: Bác Hồ - Nguồn cảm hứng bất tận 
Ôi lòng Bác vậy, cứ thương ta 
Thương cuộc đời chung, thương cỏ hoa 
Chỉ biết quên mình, cho hết thảy 
Như dòng sông chảy, nặng phù sa 
 (Theo chân Bác– Tố Hữu) 
Cô Nguyễn Thị Xuân 
Tìm hiểu chung. 
2. Tác phẩm: Viếng lăng Bác. 
c . Mạch cảm xúc. 
MẠCH CẢM XÚC 
Cảm xúc bên ngoài lăng 
Cảm xúc trước đoàn người xếp hàng ngoài lăng 
Cảm xúc, suy ngẫm khi vào lăng. 
Cảm xúc trước khi rời lăng Bác trở về 
Khổ 1 
Khổ 2 
Khổ 3 
Khổ 4 
BỐ CỤC 
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác 
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát 
Ôi ! Hàng tre xanh xanh Việt Nam 
Bão táp mưa sa, đứng thẳng hàng . 
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng 
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ 
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ 
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân ... 
II. Đọc – Hiểu văn bản. 
Cô Nguyễn Thị Xuân 
Bác nằm trong giấc ngủ bình yên 
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền 
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi 
Mà sao nghe nhói ở trong tim . 
Mai về miền Nam thương trào nước mắt 
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác 
Muốn làm đoá hoa toả hương đâu đây 
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này ... 
 4-1976 
II. Đọc – Hiểu văn bản. 
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác 
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát 
Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam 
Bão táp mưa sa, đứng thẳng hàng. 
II. Đọc – Hiểu văn bản. 
1. Khổ 1: Cảm xúc của nhà thơ bên ngoài lăng Bác. 
Vị trí xa xôi, biểu tượng anh hùng. 
Thân thương, gần gũi, thành kính. 
II. Đọc – Hiểu văn bản. 
1. Khổ 1: Cảm xúc của nhà thơ bên ngoài lăng Bác. 
Địa danh 
Xưng hô 
Nói giảm, nói tránh 
Miền Nam 
Con – Bác 
Thăm 
Gảm nhẹ nỗi đau thương, mất mát, khẳng định Bác sống mãi. 
Cô Nguyễn Thị Xuân 
II. Đọc – Hiểu văn bản. 
1. Khổ 1: Cảm xúc của nhà thơ bên ngoài lăng Bác. 
HÌNH ẢNH HÀNG TRE 
Làng quê Việt Nam 
Dân tộc, 
con người Việt Nam 
Sức mạnh tinh thần, ý chí, bản lĩnh 
Khổ thơ gợi ý nghĩa sâu xa. Đến với Bác, ta như gặp dân tộc, nơi Bác yên nghỉ cũng xanh mát bóng tre của làng quê Việt Nam 
II. Đọc – Hiểu văn bản. 
2. Khổ 2: Cảm xúc trước đoàn người xếp hàng vào lăng Bác. 
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng 
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ 
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ 
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân... 
II. Đọc – Hiểu văn bản. 
2. Khổ 2: Cảm xúc trước đoàn người xếp hàng vào lăng Bác. 
MẶT TRỜI 
Nghĩa thực 
Ca ngợi và biết ơn công lao to lớn của Bác 
Ẩn dụ 
II. Đọc – Hiểu văn bản. 
2. Khổ 2: Cảm xúc trước đoàn người xếp hàng vào lăng Bác. 
Ẩn dụ 
Điệp ngữ 
Hoán dụ 
Dòng người – Tràng hoa 
Ngày ngày 
Bảy chín mùa xuân 
Tấm lòng tươi đẹp 
Thời gian vô tận 
Thanh xuân tươi đẹp 
Tình cảm thành kính, lòng biết ơn của người dân Việt Nam trước công lao to lớn của Bác. 
II. Đọc – Hiểu văn bản. 
3 . Khổ 3: Cảm xúc suy ngẫm khi vào trong lăng Bác. 
Bác nằm trong giấc ngủ bình yên 
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền 
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi 
Mà sao nghe nhói ở trong tim. 
Cô Nguyễn Thị Xuân 
II. Đọc – Hiểu văn bản. 
3 . Khổ 3: Cảm xúc suy ngẫm khi vào trong lăng Bác. 
Nói giảm, nói tránh 
“Giấc ngủ” 
Giảm bớt sự đau thương mất mát 
Ẩn dụ 
Vầng Trăng dịu hiền 
Trời xanh 
Tâm hồn sáng trong 
Thiên nhiên trường tồn 
II. Đọc – Hiểu văn bản. 
3. Khổ 3: Cảm xúc suy ngẫm khi vào trong lăng Bác. 
Nghe nhói trong tim 
Cặp từ tương phản 
Vẫn - mà 
Câu cảm thán 
Nỗi đau trào dâng 
Tình cảm thành kính, lòng biết ơn, tiếc thương vô hạn của người dân Việt Nam đối với Bác. 
II. Đọc – Hiểu văn bản. 
4. Khổ 4: Cảm xúc trước khi rời lăng Bác trở về. 
Mai về miền Nam thương trào nước mắt 
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác 
Muốn làm đoá hoa toả hương đâu đây 
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này... 
II. Đọc – Hiểu văn bản. 
4. Khổ 4: Cảm xúc trước khi rời lăng Bác trở về. 
Thương trào nước mắt 
Cảm xúc trào dâng 
Điệp ngữ 
Muốn làm 
Con chim 
Cây tre 
Đóa hoa 
Những gì đẹp đẽ nhất bên Bác 
Tình cảm thương nhớ, lưu luyến, thủy chung. 
III. Tổng kết. 
1. Nghệ thuật. 
NGHỆ THUẬT 
Từ ngữ chọn lọc 
Thể thơ 
tám chữ 
Nhịp thơ linh hoạt 
Hình ảnh giàu sức gợi 
III. Tổng kết. 
2. Nội dung. 
Ghi nhớ SGK Ngữ văn 9 trang 60. 
Xin nguyện cùng người vươn tới mãi 
Vững như muôn ngọn dải Trương Sơn 
 (Bác ơi – Tố Hữu)